Zadania i kompetencje surdopedagoga

Praca z dzieckiem z różnorodną niepełnosprawnością jest dużym wyzwaniem dla nauczyciela bądź opiekuna. Należy też pamiętać o tym, iż każde nasze działanie jako terapeuty zostawia ślad – osiągnięty sukces, lub złe doświadczenia dla dziecka i rodziców. W niniejszej pracy spróbuję odpowiedzieć na następujące pytania. Jaka jest rola surdopedagoga zarówno w pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością słuchową jak i w pracy z rodzicem. Jestem zwolennikiem zasady, która głosi, że jeżeli nie ma współpracy z opiekunem to nie ma efektywnej pracy z dzieckiem. Postaram się odpowiedzieć również na pytanie w jaki sposób to wsparcie jest realizowane na płaszczyźnie życia codziennego w aspekcie dziecka niepełnosprawnego. W niniejszej pracy chciałabym ukazać kwestię człowieczeństwa, empatii i tolerancji bowiem z tego wynika potrzeba pomocy osobom niepełnosprawnym.
Bezpieczeństwo człowieka wraz z poczuciem bezpieczeństwa i zagrożenia nabierają znaczenia w związku z przeciwnościami jakie napotyka osoba niepełnosprawna w dzieciństwie, adolescencji, rodzinie, szkole, w środowisku lokalnym a przede wszystkim w życiu codziennym. Naturalne wartości bezpieczeństwa należy kształtować na każdym z etapów uspołeczniania. Uspołecznienie rozumiemy tu jako ciąg progresywnych zmian ilościowych i jakościowych w osobowości jednostki, które w sposób stopniowy prowadzą do realizacji zamierzonego wychowawczo celu, jakim jest osiągnięcie dojrzałości rozwojowej człowieka. Można zatem rozumieć, że droga do wysokiego stopnia bezpiecznych zachowań człowieka wiedzie przez wszystkie etapy jego wcześniejszej edukacji i nabywania kompetencji społecznych.Poczucie bezpieczeństwa w gronie rodziny i najbliższych dorosłych w pewnym momencie życia przestaje wystarczać. Młody człowiek chce doświadczać akceptacji wśród rówieśników, poszerzać swoje horyzonty. Rozwój emocjonalny wymaga różnych kontaktów, wyborów, sposobów komunikacji i wzorów zachowań. Człowiek kieruje się ku ludziom sobie podobnym, którzy zachowują się podobnie, cenią podobne wartości. Dzięki przynależności do grupy jest wśród swoich i czuje się bezpiecznie, wzmacnia się wówczas poczucie pewności siebie, podnosi poziom samooceny. Akceptacja lub jej brak pośród grupy rówieśniczej ma znaczący wpływ na rozwój emocjonalny młodego człowieka. Jak więc czuje się osoba z dysfunkcją słuchu w towarzystwie osób słyszących? Co my jako jednostka, nauczyciel, surdopedagog, możemy zrobić, aby jak najlepiej przygotować dziecko niedosłyszące bądz niesłyszące do pełnego życia w społeczeństwie?
Już na etapie edukacji wczesnoszkolnej u dzieci z częściową głuchotą ujawniają się problemy, które zapowiadają znaczące trudności w nauce czytania i pisania. Dziecko może mieć znaczne problemy z odwzorowywaniem kształtów liter i nie tylko, nie potrafi odczytać sylab, a następnie całych wyrazów. Podczas zapisu przestawia, zamienia lub opuszcza litery. Mierzy się nie tylko z trudnościami związanymi z zapisem ze słuchu- co jest oczywiste, lecz także podczas zapisu z pamięci oraz w trakcie przepisywania popełnia wiele błędów nie tylko ortograficznych ale przede wszystkim słuchowo-językowych. Im dłużej trwa sytuacja, w której dziecko funkcjonuje w warunkach niewłaściwej stymulacji słuchowej , tym większe prawdopodobieństwo utrwalenia nieprawidłowych wzorców mowy i języka , a co za tym idzie trudności szkolne. Jest to zadanie dla surdopedagogów aby wprowadzić odpowiednie zajęcia rewalidacyjne. Na etapie szkolnym treningowi słuchowemu towarzyszy terapia pedagogiczna, której zadaniem jest wspierać proces kształcenia i edukacji dziecka. Prowadzone są zajęcia indywidualne, których celem jest doskonalenie umiejętności szkolnych, takich jak : technika czytania, czytanie ze zrozumieniem, pisanie ze słuchu, rozumienie poleceń i instrukcji. Należy jednak pamiętać, że dziecko z częściową głuchotą wymaga często stosowania niestandardowych metod i technik nauczania.
Surdopedagog to pedagog specjalista, który zajmuje się edukacją i wychowaniem osób głuchych i niedosłyszących, a także ich rodzin i otoczenia. Zajmuje się diagnozowaniem, terapią i wspomaganiem rozwoju dzieci i młodzieży słabosłyszącej i niesłyszącej, a także ich integracją społeczną. Zadania surdopedagoga obejmują diagnozę, terapię i wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży słabosłyszącej i niesłyszącej. Surdopedagog dąży do przywrócenia sprawności słuchu (w jak najszerszym zakresie), nauki języka migowego i czytania z ruchu warg. Ich praca koncentruje się na stymulowaniu rozwoju procesów poznawczych mimo uszkodzenia słuchu. Ponadto surdopedagog prowadzi zajęcia rewalidacyjne, korekcyjne i dydaktyczne, wykorzystując aparaturę słuchową, język migowy i alfabet palcowy. Głównym celem pracy surdopedagoga jest umożliwienie osobie z niepełnosprawnością słuchową pełnego uczestnictwa w społeczeństwie poprzez rozwijanie ich kompetencji komunikacyjnych, językowych i kulturowych.

Określając w sposób szczegółowy, surdopedagog:
- diagnozuje i ocenia: potrzeby rozwojowe i edukacyjne osób z niepełnosprawnością słuchu.
- prowadzi zajęcia rewalidacyjne, zarówno indywidualne, jak i grupowe, w celu usprawniania funkcji słuchowych, mowy i innych.
- stosuje różne metody korekcyjne: mające na celu usuwanie wad mowy i doskonalenie jej, np. poprzez ćwiczenia fonetyczne.
- pomaga w opanowaniu języka migowego: i czytania z ust, oraz w nauce mowy dźwiękowej.
- wspiera proces nauczania: i uczenia się, dostosowując treści i metody do możliwości uczniów.
- planuje i organizuje zajęcia dydaktyczno-wychowawcze: i opiekuńcze, włączając do nich zajęcia z przedmiotów ogólnokształcących.
- wykorzystuje nowoczesne technologie: wspomagające naukę i komunikację osób z niepełnosprawnością słuchu.
- współpracuje z rodzicami i opiekunami: oraz innymi specjalistami (logopedami, terapeutami zajęciowymi) w celu zapewnienia kompleksowej pomocy.
- wspiera osoby z niepełnosprawnością słuchu: w integracji społecznej i przygotowaniu do samodzielnego życia.
- dba o rozwój i edukację: dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością słuchu na każdym etapie, od przedszkola do szkoły wyższej.
Niezwykle ważnym elementem efektywności oddziaływań jest posiadanie umiejętności i predyspozycji do pracy z dziećmi. Surdopedagog powinien charakteryzować się odpowiednimi kompetencjami zawodowymi, jak i również cechami charakteru, takimi jak empatia , cierpliwość, wyrozumiałość i tolerancja dla drugiego człowieka, w tym wypadku dziecka, które i tak znalazło się w trudnej sytuacji społecznej. Znajomość zasad pracy z osobami z niepełnosprawnością słuchową oraz zrozumienie ich problemów i potrzeb to kluczowe elementy skutecznej pomocy.