Domek dla liter - nauka kaligrafii. Metoda nauczania zapisu liter w klasie I

„Domek dla liter” -
nauka kaligrafii
(metoda nauczania zapisu liter
w klasie I szkoły podstawowej)

Metoda nauczania rozumiana jest jako „celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów” (W. Okoń „Słownik pedagogiczny”, PWN, 1992 ). Zaproponowana przeze mnie metoda dotyczy pracy z uczniami klas pierwszych. Stosowana systematycznie wpłynie na szybkie zapamiętanie przez nich sposobu zapisu liter poprzez tworzenie skojarzeń.

„Dom dla liter” można zastosować za każdym razem przy wprowadzanej głosce, a także w czasie utrwalania poznanych wcześniej znaków.
Metoda obejmuje następujące elementy:
1. Pokaz nauczyciela z wykorzystaniem przygotowanej wcześniej planszy wielokrotnego użytku;
2. Ćwiczenia dzieci – rysowanie „w powietrzu” liter wg wskazówek nauczyciela;
3. Ćwiczenia zapisu liter w liniaturze.

Potrzebne materiały
Niezbędnym elementem metody jest „domek dla liter”. Wycinamy kształt domu z dużej karty, np. A2, tak aby był on dobrze widoczny dla wszystkich uczniów w klasie. Ważne, aby nie posiadał zbyt dużej ilości elementów, ja do czerwonego prostokąta przykleiłam dach. Następnie zaznaczamy na nim cztery linie (podobnie jak liniatura w zeszycie). Proponuję wykonać je w kolorze zielonym, gdyż będą kontrastem do czerwonych ścian. Pasy te oznaczają piwnicę, podłogę, parapet oraz sufit. Z lewej strony na odpowiednich liniach przykleiłam elementy pasujące do poszczególnych części domu (w piwnicy leżą kufry i widać schody, na podłodze pokoju stoi stół, na parapecie kwiaty, a z sufitu zwisa lampa).
Zalaminowanie pomocy pozwoli na wielokrotne jej użycie. Będzie można zapisywać w liniaturach poznane głoski markerem do białych tablic. Ja przykleiłam na część domku (część z liniami) przeźroczystą obwolutę, która spełniła tę samą funkcję.

WPROWADZENIE

1.
Dzieci powinny być zaznajomione z tą metodą na pierwszych zajęciach poprzez opowiedzenie bajki o Krainie Liter. Proponuję opowiedzenie jej w następujący sposób:

„Zapraszam Was do miejsca, w którym mieszkają różnorodne stwory. Jest to ogromna kraina, a stwory te są sympatyczne, pomagają sobie nawzajem, lubią się odwiedzać, opowiadać sobie niezwykłe historie. Opowiadania, które tworzą nieraz są poważne, a nieraz śmieszne, długie lub króciutkie, są nieprawdopodobne lub całkiem zwyczajne.
Stworki te mieszkają w niewielkich domkach ze swoją rodziną. I jak to w rodzinie bywa są podobni do siebie. Rodzinki nie są duże – składają się z osoby dorosłej (wyższej) i dziecka – jest to stworek niższy.
Każdy domek jest skromnie umeblowany i wygląda tak samo: ma jeden pokój oraz piwnicę. Szczególnym miejscem w każdym pokoju jest parapet z kwitnącymi roślinami w doniczkach.
Miejsce, o którym opowiadam nazywa się Krainą Liter”.

2.
Naukę pisania litery rozpoczynamy od prezentacji domku liter. Następnie wprowadza się do domu wybrana rodzina (dorosła postać litery oraz dziecko – litera wielka i mała). Każda litera stoi na podłodze pokoju (pokazujemy dzieciom odpowiednią linię), a wielka litera zawsze sięga do sufitu.
Małe litery (dzieci) zazwyczaj sięgają do parapetu, jak to jest w przypadku a, c, e, i, m...
Są też rodzinki z takimi dziećmi, które już wyrosły i są tak wysokie jak dorośli (sięgają do sufitu), ale wyglądają jeszcze dziecinnie: b, d, h, k, l...
Przy wprowadzaniu g, y, j, f zaznajamiamy uczniów z funkcją piwnicy. Moja klasa wymyśliła, że są to stwory ogoniaste. Inne ich pomysły dotyczyły przecinków – to gwoździe wbite w podłogę, a dzięki „ą” i „ę” (kuzynom stworów) w piwnicy widoczne były haki.
Warto pozwolić uczniom wprowadzać własne pomysły, historyjki, aby stworzyli skojarzenia pozwalające zapamiętać sposób zapisu liter.

ETAPY PRACY METODĄ (etapy nauki zapisu liter)

1. Pokaz zapisu litery- „Literka się wprowadza”
Nauczyciel pisze literę odpowiednio umieszczając ją w liniaturze domku z jednoczesnym opowiadaniem o niej (np. sięga do sufitu, do parapetu, ma „haczyk”, „łapkę”, którą może złączyć się z następną literą itp.).

2. Pisanie „w powietrzu” - „W klasie też jest podłoga, sufit i parapet”.
Dzieci próbują „w powietrzu” napisać podaną literę dotykając do podłogi, sięgając do sufitu lub do parapetu klasy, przesuwają rękę w stronę okna lub drzwi. Nauczyciel kreśli literę wspólnie z dziećmi, a następnie podaje instrukcje tylko ustnie.

3. Dzieci przystępują do wybranej zabawy z literami (np.: pisanie na plecach kolegi, na piasku, nogą na podłodze, lepienie z plasteliny). Nauczyciel przypominając kształt litery wykorzystuje wprowadzone określenia związane z budową domu.

4. Pisanie w liniaturze zeszytu.
Uczniowie starają się umieścić „stworka” w liniaturze zeszytów – stawiają go na podłodze, dotykają nim o sufit lub parapet itp.

PODSUMOWANIE

Z powodzeniem stosowałam taką metodę. Dzieci chętnie brały udział w zabawie, przy kolejnych literach same pamiętały o domku. Uczniowie lubili odgadywać jak powinna być zapisana nowa głoska i sami dopowiadali niektóre elementy, np. kropka w „i” stała się dziecięcym piegiem.