Program autorski wychowania komunikacyjnego realizowany w ramach zajęć koła "Wychowanie komunikacyjne"

PROGRAM AUTORSKI
WYCHOWANIA KOMUNIKACYJNEGO
REALIZOWANY W RAMACH ZAJĘĆ
„KOŁA WYCHOWANIE KOMUNIKACYJNE”
GMINNEGO CENTRUM
BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO
W ZSZ W JAŚWIŁACH


Zespół Szkół Rok szkolny 2012/2013
w Jaświłach


Opracował: mgr Lech Jakubiuk


Opracowałem autorski Program Wychowania Komunikacyjnego realizowany w ramach zajęć szkolnego koła wychowania komunikacyjnego z uwzględnieniem działań rozwijających zainteresowania wychowaniem komunikacyjnym uczniów Zespołu Szkół w Jaświłach. Program opracowałem mając na uwadze cele i zadania szkoły zawarte w podstawie programowej zgodnie z Ustawą „Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 1997r. Nr 98, poz. 602 z poźn. zm.) – art. 97 i art. 109. Ustawa ta nakłada na dyrektorów szkół podstawowych obowiązek bezpłatnego wydawania uczniom (po odpowiednim szkoleniu i sprawdzeniu wiadomości) kart rowerowych oraz wyznaczenia nauczyciela, który będzie odpowiedzialny za realizację treści wychowania komunikacyjnego w szkole.
Wychowanie komunikacyjne - jako świadoma działalność wychowawcza mająca na celu ukształtowanie odpowiednich motywacji etycznych, postaw społecznych oraz bezpiecznych zachowań na drogach, ma na celu uświadomienie dzieciom i młodzieży szkolnej zagrożeń występujących na drogach oraz zmobilizowanie ich do zadbania, zarówno o bezpieczeństwo własne jak i innych użytkowników ruchu drogowego.
Bardzo szybki wzrost techniki i motoryzacji, większa ilość produkowanych pojazdów, a co za tym idzie – coraz większe natężenie ruchu pojazdów na polskich drogach, zwiększyły liczbę tragicznych wypadków, w których niepokojąco duży udział mają dzieci. Dlatego ważnym zagadnieniem stało się bezpieczeństwo dzieci i młodzieży szkolnej w ruchu drogowym, które do szkół zostało wprowadzone pod nazwą: „wychowanie komunikacyjne” jako zajęcia obowiązkowe, dołączone do przedmiotu: „technika” lub „zajęcia techniczne”.
Program powstał z myślą o uczniach uzdolnionych, chcących poszerzać swoją wiedzę i umiejętności z ruchu drogowego. Treści zawarte w programie pozwolą przygotować uczniów do konkursów o tematyce BRD: „Ogólnopolskiego Turnieju Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym”, Powiatowego Konkursu „Bądźmy Bezpieczni” w Mońkach oraz Międzyszkolnego Konkursu „Laur Bezpieczeństwa”.
Program ten przeznaczony jest do realizacji godzin w ramach zajęć pozalekcyjnych – „Koła Wychowania Komunikacyjnego” realizowanych w ramach GMINNEGO CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO w ZSZ w JAŚWIŁACH.
Głównym celem zajęć jest przygotowanie dzieci na drugim etapie edukacyjnym do świadomego i bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym jako pieszego, pasażera oraz rowerzysty. Uczniowie podczas zajęć uczą się również rozpoznawać i prawidłowo postępować w obliczu różnych zagrożeń dnia codziennego, co wchodzi w obszar tematyczny Konkursu „Bądźmy Bezpieczni” (pożar, kontakty z nieznajomymi w tym Internet, wzywanie i udzielanie pierwszej pomocy, kontakty ze zwierzętami i in.). Szersze zadanie, to również propagowanie na terenie szkoły bezpiecznych zachowań wśród uczniów klas IV – VI.
Program koła jest zgodny z założeniami programu „WYCHOWANIE KOMUNIKACYJNE” – jako przygotowanie do bezpiecznego uczestnictwa dzieci w ruchu drogowym i będzie realizowany na drugim etapie edukacyjnym w kolejnych latach szkolnych. Ponadto w zajęciach pozalekcyjnych – „Koła Wychowanie Komunikacyjne”, mogą brać udział uczniowie z gimnazjum przygotowujący się do „Ogólnopolskiego Turnieju Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym”, głównie dotyczy to zajęć praktycznej jazdy rowerem po rowerowym torze przeszkód.
Atrakcyjność zajęć koła wychowania komunikacyjnego gwarantują różnorodne formy pracy, takie jak: konkursy klasowe i szkolne, spotkania z pracownikami Policji, Straży Pożarnej, gry i zabawy ruchowe na boisku szkolnym, prezentacje multimedialne, ćwiczenia praktycznej jazdy rowerem po rowerowym torze przeszkód,
praktyczne rozwiązywanie testów interaktywnych w programach komputerowych, ćwiczenia praktyczne z wykorzystaniem materiałów dydaktycznych i sprzętu do udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.
Celem Centrum BRD jest: podnoszenie wiedzy teoretycznej i praktycznej uczniów z terenu Gminy Jaświły w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, przygotowanie uczniów do egzaminu na kartę rowerową oraz uświadomienie młodzieży zagrożeń, jakie wynikają z uczestnictwa w ruchu drogowym.

CELE GŁÓWNE ZAJĘĆ:
- Utrwalenie prawidłowych zachowań na drodze – kształtowanie właściwych postaw zgodnych z zasadami ruchu drogowego;
- Przygotowanie uczniów do uzyskania karty rowerowej;
- Przygotowanie uczniów do konkursów wiedzy o bezpieczeństwie ruchu drogowego;
- Rozwijanie umiejętności wyniesionych z lekcji techniki oraz zajęć technicznych w klasach 4 i 5 szkoły podstawowej.
- Wdrażanie uczniów do samodzielnego korzystania z materiałów o tematyce ruchu drogowego dostępnych w Internecie.

CELE SZCZEGÓŁOWE ZAJĘĆ:
• Poszerzanie i utrwalanie podstawowych wiadomości zdobytych w zakresie przepisów i zasad dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego uczniów jako pieszych, pasażerów środków komunikacji i rowerzystów,
• Wdrażanie uczniów do samodzielnego korzystania z materiałów o tematyce ruchu drogowego;
• Wdrażanie do zdyscyplinowania i utrwalania prawidłowych nawyków zachowań na drodze;
• Wdrażanie do kształtowania postaw zgodnych z kryteriami kultury ruchu drogowego i społecznego stosunku do urządzeń dróg publicznych;
• Wzbogacanie zasobu podstawowych pojęć i definicji z dziedziny ruchu drogowego zawartych w Ustawie „Prawo o ruchu drogowym”;
• Poznanie przepisów o zasad ruchu kolumn i grup pieszych;
• Doskonalenie umiejętności rozwiązywania testów – pierwszeństwo na skrzyżowaniach;
• Kształtowanie spostrzegawczości oraz orientacji przestrzennej i czasowej;
• Propagowanie wiedzy ekologicznej związanej z wpływem ruchu drogowego na zniszczenia powietrza;
• Poznanie przepisów i zasad ruchu pojazdów zaprzęgowych oraz przepisów jazdy wierzchem i pędzenia zwierząt (dot. szkół w rejonach wiejskich);
• Zapoznanie z zasadami udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej.

Treści:

1. Warunki uzyskania karty rowerowej;
2. Warunki dopuszczenia rowerzysty do uczestnictwa w ruchu drogowym
3. Budowa oraz obowiązkowe i dodatkowe wyposażenie roweru;
4. Konserwacja i obsługa roweru;
5. Doskonalenie techniki jazdy na rowerze;
6. Zasady obowiązujące rowerzystów w ruchu drogowym;
7. Hierarchia ważności norm, znaków i sygnałów drogowych oraz poleceń
dawanych przez osobę kierującą ruchem;
8. Manewry wykonywane przez rowerzystów;
9. Zasady pierwszeństwa przejazdu na skrzyżowaniach;
10. Zagrożenia wynikające z niewłaściwego zachowania się rowerzysty w ruchu
drogowym
11. Postępowanie rowerzystów wobec pieszych;
12. Wybrane znaki drogowe dotyczące rowerzystów;
13. Zasady obowiązujące rowerzystów w grupie;
14. Reagowanie na sygnały dawane przez osoby kierujące pojazdami;
15. Droga zatrzymania pojazdu, dostosowanie prędkości, bezpieczny odstęp,
hamowanie;
16. Zasady obowiązujące rowerzystów jadących w grupie;
17. Bezpieczne przewożenie bagażu na rowerze;
18. Przekazywanie informacji o wypadku;
19. Zasady udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej w wypadku drogowym;
19...Udzielanie pierwszej pomocy w przypadkach stłuczenia, zadrapania, skaleczenia, zwichnięcia.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
W drugim semestrze roku szkolnego 2012/2013 praca z uczniami odbywać się będzie w ramach zajęć pozalekcyjnych, jakie rozpoczną się od dnia 06 marca 2013 r. (2 godziny lekcyjnych tygodniowo, a do końca roku szkolnego przewidziano 34 godziny), podczas których stosowane będą różne formy pracy: praca indywidualna, zbiorowa i w grupach. Natomiast w kolejnym roku szkolnym 2013/2014 zajęcia pozalekcyjne – „Koła Wychowanie Komunikacyjne” planowane są na 2 godziny lekcyjne tygodniowo, a w całym roku szkolnym przewidziano 74 godziny, przy czym zagadnienia programowe zostaną poszerzone głównie o następującą tematykę:
• Praktyczna jazda rowerem po torze przeszkód – ćwiczenia;
• Wykonywanie podstawowych manewrów przez rowerzystę: włączanie się do ruchu, wymijanie, omijanie i wyprzedzanie – ćwiczenia;
• Doskonalenie techniki jazdy rowerem – tor przeszkód, ćwiczenia;
• Pierwsza pomoc przedmedyczna przy urazach rowerzystów i pieszych w wypadkach drogowych;
• Planowanie i realizacja wycieczki rowerowej po najbliższej okolicy.
Będą stosowane metody aktywizujące: metoda projektu, gry dydaktyczne, ćwiczenia praktyczne i inne. Dominującą metodą pracy podczas zajęć „Koła Wychowania Komunikacyjnego” powinna być dyskusja (między innymi analiza wypadków drogowych, których opisy dostępne są w Internecie) i wyciąganie wniosków służących poprawie bezpieczeństwa na drodze. Podczas zajęć wykorzystywane będą: programy komputerowe; płyty multimedialne „Niezbędnik rowerzysty”; Internet (strony www o tematyce BRD), filmy dydaktyczne: „Znaki drogowe cz. I – II”, „Karta rowerowa”, „Pierwsza pomoc przedlekarska”, „Ratujemy i uczymy ratować”; plansze dydaktyczne (np.: „Znaki drogowe”, „Skrzyżowania drogowe”, „Budowa i wyposażenie roweru”); Testy; Kodeks drogowy oraz zestawy testów z poprzednich edycji turniejów BRD.
Nauczyciel powinien dołożyć wszelkich starań, aby jego wychowankowie reagowali na występujące w życiu nieprawidłowości i starali się dawać dobry przykład innym – zwłaszcza młodszym. Dzieci wychowywane są bowiem przede wszystkim poprzez dostarczanie odpowiednich wzorców zachowania.

Środki dydaktyczne
• Programy komputerowe;
• Plansze dydaktyczne „Skrzyżowania drogowe”;
• Plansze dydaktyczne „Znaki drogowe”;
• Plansze dydaktyczne „Budowa i wyposażenie roweru”;
• Strony www o tematyce BRD w Internecie;
• Kodeks drogowy;
• Filmy dydaktyczne: „Znaki drogowe cz. I – II”, „Pierwsza pomoc przedlekarska”, „Ratujemy i uczymy ratować”;
• Apteczka;
• Manekiny do ćwiczeń RKO;
• Interaktywne testy komputerowe z „Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego”;
• Rowerowy Tor Przeszkód (pełne wyposażenie);
• Szkolne rowery, kaski i ochraniacze;
• Podstawowe narzędzia, przybory i środki do konserwacji roweru.

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Uczeń:
1. wie, jakie należy spełnić wymagania aby otrzymać kartę rowerową;
2. potrafi określić, czy dany rower może być używany na drodze publicznej (ocena stanu technicznego roweru przed jazdą);
3. wie, jak należy przygotować rower do jazdy;
4. ma opanowaną technikę jazdy rowerem;
5. rozumie i potrafi stosować poznane zasady ruchu drogowego;
6. wie, na co w pierwszej kolejności należy zwracać uwagę i jakie ma to znaczenie dla bezpieczeństwa na drodze;
7. potrafi bezpiecznie wykonywać poznane manewry na drodze;
8. potrafi przewidzieć następstwa niewłaściwych zachowań;
9. wie, jak powinien rowerzysta zachować się w wymienionych miejscach;
10. wie, jak należy zachować się widząc dany znak i wiedzę tę stosuje w praktyce;
11. potrafi określić kogo powinien przepuścić na skrzyżowaniu i przed kim ma pierwszeństwo;
12. potrafi przewidzieć manewr pojazdu na podstawie dawanych przez kierowcę sygnałów i w związku z tym wie, jak powinien postąpić;
13. wie, od czego zależy droga całkowitego zatrzymania pojazdu;
14. zna obowiązujące przepisy i rozumie ich sens, potrafi je zastosować w praktyce;
15. potrafi określić co można przewozić i w jaki sposób, a także na jakie niebezpieczeństwa można się narazić nie przestrzegając odpowiednich zasad;
16. wie, komu i w jaki sposób przekazać krótką, ale odpowiednio wyczerpującą informację o wypadku drogowym;
17. potrafi podjąć działania w przypadku wystąpienia drobnych urazów;
18. potrafi podjąć działania – ustalenie stanu osoby poszkodowanej oraz podjęcie w razie konieczności resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO).

Od kierującego rowerem wymaga się bowiem znajomości tych samych zasad i przepisów ruchu drogowego co od kierującego np. motorowerem, motocyklem, ciągnikiem rolniczym, samochodem osobowym czy ciężarowym, jedynie w nieco węższym zakresie.
Ponadto przewiduję, że uczniowie poszerzą wiedzę i umiejętności w zakresie ruchu drogowego. Podejmą rywalizację podczas zajęć szkolnych, konkursów oraz turnieju BRD.
TEMATYKA ZAJĘĆ:

Lp. Zagadnienia programowe Ilość godzin Uwagi o realizacji Terminy realizacji
1. Zajęcia organizacyjne - podstawowe zasady BHP obowiązujące podczas zajęć komunikacyjnych w Centrum BRD. 1

marzec
2. Drogi i ich rodzaje. Bezpieczna droga do szkoły. 1
3-4. Pieszy jako uczestnik ruchu drogowego.
Bezpieczeństwo przede wszystkim. 2
5-6. Znaki drogowe dotyczące ruchu pieszych.
Podstawowe zasady ruchu drogowego. 2
7-8. Pieszy i rowerzysta. Drogi dla pieszych i rowerzystów. Pozycja rowerzysty na jezdni. 2
9-10 Jak uzyskać kartę rowerową? Przepisy dotyczące rowerzystów. 2

kwiecień
11-12 Poznajemy znaki drogowe. Bezpieczna droga ze znakami - praca z programem komputerowym. 2
13-14 Bezpieczne wykonywanie manewrów w ruchu drogowym. 2
15-16 Rowerowy elementarz. Budowa, eksploatacja i konserwacja roweru. Oświetlenie i obowiązkowe wyposażenie roweru. 2
17-18 Technika jazdy rowerem, podstawowe manewry wykonywane przez rowerzystę. 2

maj
19-20 Praktyczna jazda rowerem po torze przeszkód - ćwiczenia. 2
21-24 Znaki drogowe z zakresu karty rowerowej – praca z programem komputerowym. 4
25. Interpretacja znaków drogowych.
Przyporządkowanie kształtu, koloru i treści do znaku (programy multimedialne – praca z komputerem). 1
26. Rodzaje skrzyżowań drogowych. Ustalanie pierwszeństwa przejazdu. 1
27-28 Rozwiązywanie testów komputerowych z „Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego” w programach interaktywnych. 2

29. Wykonywanie podstawowych manewrów przez rowerzystę: włączanie się do ruchu, wymijanie, omijanie i wyprzedzanie. 1
30. Doskonalenie techniki jazdy rowerem – tor przeszkód, ćwiczenia. 1

czerwiec
31. Pierwsza pomoc przedmedyczna przy urazach rowerzystów i pieszych. 1
32. Najważniejsze zasady związane z kształtowaniem postaw i zachowań ucznia jako rowerzysty. 1
33. Doskonalenie techniki jazdy rowerem z zastosowaniem poznanych zasad ruchu drogowego (zadania praktyczne). 1
34. Bezpieczne wakacje – rady i przestrogi, planowanie wycieczki rowerowej. 1


METODY i SPOSOBY BADANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW
- wysiłek i zaangażowanie uczniów;
- wysiłek i zaangażowanie grupy;
- testy sprawdzania wiedzy teoretycznej uczniów;
- lista pytań sprawdzających wiadomości ucznia;
- sprawdzanie podstawowych umiejętności praktycznej jazdy na rowerze;
- podjęcie rywalizacji podczas zajęć szkolnych;
- podjęcie rywalizacji w czasie etapów szkolnych konkursów o tematyce BRD.


KONTROLA I OCENA – ewaluacja
Ewaluacja następuje na bieżąco w trakcie roku szkolnego, opiera się na obserwacji, jak uczeń sprawnie posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami, samodzielnie rozwiązuje problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w niniejszym programie. Kontrola osiągnięć uczniów z wychowania komunikacyjnego jest dość trudna. Wszystkie wymienione wcześniej osiągnięcia mają prowadzić do jednego najważniejszego – bezpiecznego uczestniczenia uczniów w ruchu drogowym. Najbardziej miarodajne będzie sprawdzenie tego w warunkach naturalnych – w prawdziwym ruchu drogowym. Jednak takich możliwości na ogół nauczyciel nie ma. Wobec tego należy ograniczyć się do obserwacji zachowań uczniów podczas symulowanych sytuacjach np. jazda na placu manewrowym, a także podczas zajęć teoretycznych, przeprowadzanych dyskusji. Zasób wiadomości uczniów z tego zakresu zawsze można sprawdzić, stosując odpowiednie sprawdziany i testy.
Ważnym elementem ewaluacji będzie udział uczniów w „Ogólnopolskim Turnieju Wiedzy o Bezpieczeństwie Ruchu Drogowego” oraz Powiatowym Konkursie „Bądźmy Bezpieczni”.


Literatura:
1. Edukacja komunikacyjna uczniów szkół podstawowych B. Szafarczyk „Karta rowerowa w szkole”;
2. Podręcznik z płytą multimedialną do zajęć technicznych dla klas 4 – 6 szkoły podstawowej – „Jak to działa?” – Lech Łabecki i Marta Łabecka, 2012;
3. Podręcznik dla szkoły podstawowej – „Zajęcia techniczne – część komunikacyjna” – Urszula Białka, Jerzy Chrabąszcz, 2012;
4. Wskazówki do realizacji wychowania komunikacyjnego w szkołach ISBN 83-916452-0-7;
5. „Moje pierwsze prawo jazdy – karta rowerowa” – Marzena Domańska;
6. Ida Leśnikowska-Matusiak, - „O(nie)efektywności edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego” – Kwartalnik BRD 4/2004, Instytut Transportu Samochodowego, str. 19-21, Warszawa 2004;
7. Ida Leśnikowska-Matusiak, Maria Dąbrowska-Loranc – „Wychowanie komunikacyjne dzieci i młodzieży” – Instytut Transportu Samochodowego, Warszawa 2006;
8. „Kodeks drogowy”;
9. „Prawo o ruchu drogowym” – Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 z poźn. zm.