Propozycje zabaw integracyjno - adaptacyjnych dla dzieci rozpoczynających naukę w szkole podstawowej

Zabawy, które proponuję przeznaczone są dla sześciolatków i siedmiolatków rozpoczynających naukę w klasie pierwszej lub „zerówce”. Należy przeprowadzić je w pierwszym tygodniu września, by pomóc dzieciom zaadaptować się w nowym, w związku z czym stresującym środowisku.
Podstawowym celem zajęć jest stworzenie zintegrowanej grupy, której członkowie znają się, umieją współpracować oraz potrafią ustalać zasady wspólnej zabawy i pracy. Mają one ułatwić dzieciom nawiązywanie bliższych kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi oraz zmniejszyć napięcia związane z nową sytuacją. Ponadto zajęcia te przyspieszają proces poznawania uczniów przez nauczyciela, pozwalając mu w krótkim czasie rozpoznać cechy charakteru i predyspozycje poszczególnych dzieci.
Z bogatego repertuaru zabaw integracyjnych wybrałam te, które, jak wynika z moich obserwacji, są najbardziej atrakcyjne dla dzieci. Zabawy podzieliłam na pięć części, z których każda następna zawiera zabawy coraz bardziej integrujące grupę. Jedną część warto zrealizować jednego dnia, a wszystkie – przez pierwszy tydzień pobytu dzieci w szkole. Każda część zaczyna się Iskierką przyjaźni, a kończy wierszykiem Ramię przy ramieniu.

I.

1.Iskierka przyjaźni
Dzieci stoją w kręgu, trzymają się za ręce. Nauczycielka przekazuje dziecku stojącemu o bok niej uścisk dłoni, wypowiadając słowa: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj powróci do moich rąk. Dzieci kolejno przekazują sobie uścisk dłoni.

2.Powiedz swoje imię
Dzieci siedzą w kręgu. Każdy po kolei mówi jak ma na imię, następnie wymienia różne formy swojego imienia i na zakończenie podaję tę, którą najbardziej lubi. Cała grupa głośno ją powtarza.

3.Tocząca się piłka
Dzieci siedzą w kręgu i toczą piłkę. Osoba, która ma w rękach piłkę musi przez chwilę ją przytrzymać, a wtedy reszta dzieci mówi: np. Kasia (imię osoby z piłką) należy do naszej grupy. Piłkę należy toczyć dotąd, aż zostanie wypowiedziane imię każdego dziecka.

4.Pokaż, co lubisz robić
Uczestnicy stoją w kręgu. Każdy po kolei pokazuje pantomimicznie, co najbardziej lubi robić. Reszta grupy zgaduje o jaką czynność chodzi. Na koniec nauczyciel prosi o wymienienie czynności, które się powtarzały.

5.Znajdowanie podobieństw
Dzieci chodzą po sali, a prowadzący wydaje polecenia: poszukaj kogoś, kto ma taki sam kolor oczu jak ty, kiedy go znajdziesz – podaj mu rękę i stań obok niego, ktoś jeszcze może do was dołączyć, jeśli też ma taki kolor oczu; znajdź kogoś kto ma taka samą długość stopy; znajdź kto ma taką samą wielkość dłoni, znajdź kogoś, kto ma taki sam kolor bluzki, itd...

6.Złap moje imię
Dzieci stoją w kręgu, jedna z osób dostaje piłkę i rzuca ją do kogoś. Osoba, która łapie ma powiedzieć imię osoby, która rzucała i rzuca do następnej, ta łapie i mówi imię tej, która do niej rzuciła itd...

7.Magnes
Dzieci chodzą w kole w rytm spokojnej muzyki, kiedy prowadzący krzyknie czyjeś imię pozostałe dzieci skupiają się wokół tej osoby, tworząc wokół niej ciasny krąg. Następnie dzieci razem powtarzają imię wybranej osoby i wracają do kółka.

8.Ramię przy ramieniu
Dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce i powtarzają za prowadzącym: stoimy ramię przy ramieniu, możemy być wielcy w oka mgnieniu (podnoszą ręce do góry), możemy być też mali (opuszczają ręce w dół), ale nigdy nie będziemy sami (zwracają się do sąsiada, by uścisnąć jego dłoń).

II.

1.Iskierka przyjaźni
Dzieci stoją w kręgu, trzymają się za ręce. Nauczycielka przekazuje dziecku stojącemu obok niej uścisk dłoni, wypowiadając słowa: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj powróci do moich rąk. Dzieci kolejno przekazują sobie uścisk dłoni.

2.Poznajmy się
Dzieci chodzą po sali i podają rękę jak największej liczbie napotkanych osób. Przy każdym przywitaniu mówią swoje imię. Każdy z uczestników powinien zapamiętać jak najwięcej imion.

3.Gra w imiona
Uczestnicy siedzą w kręgu. Jedna osoba trzyma pluszowego misia i podaje go następnej ze słowami: mam na imię (tu mówi swoje imię) i daję tego misia (tu mówi imię sąsiada z prawej strony). Następna osoba mówi: mam na imię (mówi swoje imię), dostałam tego misia od (mówi imię sąsiada z lewej strony) i daję go (mówi imię sąsiada z prawej strony). Następna osoba powtarza to samo, ale po słowach: dostałam tego misia od (tu imię sąsiada z lewej strony), dodaje: który dostał go od (mówi imię pierwszego dziecka). W ten sposób ostatnie dziecko musi powtórzyć imiona wszystkich dzieci z grupy.

4.Jakie jest twoje imię?
Osoba prowadząca dzieli dzieci na dwie grupy stojące po dwóch stronach koca trzymanego przez dwie osoby i tworzącego kurtynę. Grupy nie mogą widzieć się nawzajem. Na znak prowadzącego do koca podchodzi jedna osoba z każdej grupy, następnie koc jest opuszczany w dół, a stojący po obu stronach mają za zadanie jak najszybciej powiedzieć imię osoby stojącej naprzeciwko. Kto pierwszy wypowie właściwe imię, wraca na swoje miejsce. Druga osoba przechodzi do przeciwnej grupy.

5.Zamrożony berek
Czerwonym flamastrem rysujemy dzieciom kropkę na nadgarstku od strony dłoni. U dzieci praworęcznych na lewej ręce, u leworęcznych na prawej. Tę rękę dzieci muszą trzymać nieruchomo na plecach, kropką na wierzch. Wszystkie dzieci są berkami i ganiają się nawzajem, a dziecko dotknięte w miejsce z kropką staje bez ruchu „zamrożone”. Może je „odmrozić” inne dziecko, dotykając je w to samo miejsce.

6.Kogo brakuje?
Dzieci siedzą w kręgu. Jedno z nich wychodzi z pomieszczenia, a w tym czasie pozostałe zamieniają się miejscami, zaś jedna osoba się chowa. Dziecko, które było na zewnątrz musi zgadnąć kogo brakuje.

7.Ramię przy ramieniu
Dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce i powtarzają za prowadzącym: stoimy ramię przy ramieniu, możemy być wielcy w oka mgnieniu (podnoszą ręce do góry), możemy być też mali (opuszczają ręce w dół), ale nigdy nie będziemy sami (zwracają się do sąsiada, by uścisnąć jego dłoń).

III.

1.Iskierka przyjaźni
Dzieci stoją w kręgu, trzymają się za ręce. Nauczycielka przekazuje dziecku stojącemu obok niej uścisk dłoni, wypowiadając słowa: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj powróci do moich rąk. Dzieci kolejno przekazują sobie uścisk dłoni.

2.Rzut z imieniem
Dzieci stoją w dużym kole. Jedno wchodzi do środka i rzuca w górę piłkę lub miękką maskotkę wykrzykując jednocześnie imię dziecka z koła. Wywołany szybko wbiega do środka i stara się złapać spadająca piłkę. Jeśli mu się uda, zostaje na środku, jeśli nie – wraca do koła.

3.Imię sąsiada
Dzieci siedzą w kręgu, każde po kolei mówi swoje imię. W następnej rundce dzieci mówią imię sąsiada z prawej strony, a w ostatniej – imię sąsiada z lewej strony.

4.Ratatatum
Dzieci stoją w kręgu. Jedna osoba jest w środku, najlepiej gdy na początku jest nią nauczyciel. Uczestnicy mówią po kolei swoje imiona i starają się zapamiętać, jak ma na imię ich sąsiad z prawej i lewej strony. Osoba siedząca w środku wskazuje na dowolną osobę z kręgu mówiąc albo: w prawo ratatatum, albo: w lewo ratatatum. Osoba wskazana musi powiedzieć imię sąsiada z danej strony, zanim przebrzmi słowo ratatatum. Jeśli jej się to nie uda, wchodzi do środka, a jej miejsce w kregu zajmuje osoba ze środka; jeśli zdąży, zabawę kontynuuje pierwsza osoba.

5.Dyrygent
Dzieci siedzą w kręgu. Jedno z nich wychodzi z pomieszczenia, a pozostałe wybierają „dyrygenta”, którego gesty należy naśladować. Dziecko, które było na zewnątrz musi zgadnąć, kto jest „dyrygentem”.

6.Sałatka owocowa
Dzieci stają w kręgu, a prowadzący przydziela im po kolei nazwy owoców: jabłko, gruszka, śliwka. Następnie prowadzący wywołuje któreś owoce, wtedy dzieci je reprezentujące muszą zamienić się miejscami. Kiedy prowadzący zawoła: sałatka owocowa – wszystkie dzieci zamieniają się miejscami.

7.Ramię przy ramieniu
Dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce i powtarzają za prowadzącym: stoimy ramię przy ramieniu, możemy być wielcy w oka mgnieniu (podnoszą ręce do góry), możemy być też mali (opuszczają ręce w dół), ale nigdy nie będziemy sami (zwracają się do sąsiada, by uścisnąć jego dłoń).

IV.

1.Iskierka przyjaźni
Dzieci stoją w kręgu, trzymają się za ręce. Nauczycielka przekazuje dziecku stojącemu obok niej uścisk dłoni, wypowiadając słowa: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj powróci do moich rąk. Dzieci kolejno przekazują sobie uścisk dłoni.

2.Łączenie się w grupy
Dzieci chodzą lub biegają po sali. Prowadzący wypowiada jakąś liczbę, a dzieci starają się jak najszybciej utworzyć kręgi złożone z takiej liczby osób. Kiedy grupy są gotowe – prowadzący wypowiada kolejne liczby i uczestnicy ponownie łączą się w grupy. Jeśli zostaną osoby bez grupy – tworzą krąg z prowadzącym. Warto wprowadzić zasadę, by grupy składały się z chłopców i dziewcząt.

3.Dworzanie i zamki
Dzieci dzielą się na trzyosobowe grupy. Dwie osoby trzymają się za ręce tworząc kółko, trzecia stoi w środku. Osoby w środku to „dworzanie”, a osoby trzymające się za ręce to „zamki”. Kiedy prowadzący krzyknie: dworzanie – dzieci stojące w środku zmieniają miejsce, szukając innego „zamku”, gdy prowadzący krzyknie: zamki – dzieci trzymające się za ręce zamieniają się miejscami, a gdy prowadzący zawoła: trzęsienie ziemi – zarówno „zamki”, jak i „dworzanie” zamieniają się miejscami.

4.Wizytówki
Każde dziecko dostaje kartkę papieru A4, na której jest wydrukowane jego imię. Jego zadaniem jest ozdobienie tej kartki przygotowanymi wcześniej naklejkami i własnymi rysunkami.

5.Czyje to imię?
Dzieci siedzą w kręgu. Nauczycielka kładzie przed nimi po jednej wizytówce z imieniem. Dzieci podnoszą kartki i szukają kolegów o tym imieniu. Jeśli nie wiedzą , co jest napisane na ich kartce, proszą o pomoc inne dzieci lub nauczycielkę. Gdy znajdą właściciela imienia, oddają mu wizytówkę, a ten przykleja ją na dużym arkuszu szarego papieru przyczepionym do ściany.

6.Zwierzątka
Prowadzący instruuje dzieci, w jaki sposób trzy osoby mogą pokazać słonia (dziecko pośrodku pokazuje trąbę, a jego sąsiedzi – duże uszy), kangura (dziecko pośrodku tworzy kółko – „torbę” z rąk, a sąsiedzi wsadzają do kółka piąstki – „kangurzątka” i żyrafę (dziecko pośrodku wyciąga w górę ręce tworząc „szyję”, a sąsiedzi kucają i przystawiają piąstki do jego stóp tworząc „kopytka”). Następnie prowadzący staje w kręgu, mówi: słoń, kangur lub żyrafa i wskazuje dziecko, które ma być pośrodku danego zwierzątka. Wskazane dziecko i jego sąsiedzi muszą szybko utworzyć zwierzę, zaś kto się pomyli – wchodzi do środka zastępując prowadzącego.

7.Ramię przy ramieniu
Dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce i powtarzają za prowadzącym: stoimy ramię przy ramieniu, możemy być wielcy w oka mgnieniu (podnoszą ręce do góry), możemy być też mali (opuszczają ręce w dół), ale nigdy nie będziemy sami (zwracają się do sąsiada, by uścisnąć jego dłoń).

V.

1.Iskierka przyjaźni
Dzieci stoją w kręgu, trzymają się za ręce. Nauczycielka przekazuje dziecku stojącemu obok niej uścisk dłoni, wypowiadając słowa: Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niechaj powróci do moich rąk. Dzieci kolejno przekazują sobie uścisk dłoni.

2.Puste miejsce
Uczestnicy siadają w kręgu, z prawej strony osoby prowadzącej zostaje wolne miejsce. Prowadzący mówi: oto jest miejsce puste i zimne, niech zaraz .... (tu podaje imię dziecka z kręgu) usiądzie przy mnie. Wywołane dziecko przesiada się, zaś osobą zapraszającą jest teraz dziecko, po którego prawej stronie zwolniło się miejsce. Warto wprowadzić zasadę, że każdy może być zaproszony tylko jeden raz.

3.Berek zaczarowany
Dzieci dotknięte przez berka stają bez ruchu w rozkroku i czekają, aż je uratuje kolega, który przejdzie pod nimi na czworaka.

4.Pociągi
Uczestnicy ustawiają się trójkami, stojąc jeden za drugim – w ten sposób tworzą „pociągi”. Pierwsza osoba w każdym „pociągu” jest „buforem” – zamyka oczy i wyciąga ręce do przodu, druga osoba jest „lokomotywą” – zamyka oczy i chwyta pierwsza za ramiona. Trzecia osoba jest „maszynistą”, ma otwarte oczy, chwyta druga osobę za ramiona i przy pomocy rąk kieruje ruchem swojego pociągu. Nikomu oprócz prowadzącego nie wolno nic mówić. „Pociągi” mogą poruszać się z różną prędkością. Po kilku minutach jazdy następuje zmiana ról w zespołach. Zmiany są trzy, tak, by każdy mógł się spróbować w każdej roli.

5.Czarodziejska różdżka
Dzieci siedzą w kręgu. Każde dziecko zastanawia się co dobrego mogłoby dać grupie, gdyby miało nieograniczone możliwości, następnie kończy zdanie: gdybym miał/a czarodziejska różdżkę, dałabym naszej grupie... Potem dzieci zastanawiają się, które pomysły i w jaki sposób mogą być zrealizowane.

6.Drzewo z dłoni
Każde dziecko otrzymuje kartkę w jednym z jesiennych kolorów, odrysowuje na niej swoją dłoń, którą następnie wycina. Na dłoni pisze flamastrem swoje imię lub prosi o to nauczycielkę. Gdy już wszystkie dłonie są wycięte dzieci przyklejają je do dużego arkusza szarego papieru, na którym wcześniej został namalowany gruby pień drzewa. W ten sposób powstaje „drzewo przyjaźni”, które może posłużyć jako jesienna dekoracja sali.

7.Ramię przy ramieniu
Dzieci stoją w kręgu trzymając się za ręce i powtarzają za prowadzącym: stoimy ramię przy ramieniu, możemy być wielcy w oka mgnieniu (podnoszą ręce do góry), możemy być też mali (opuszczają ręce w dół), ale nigdy nie będziemy sami (zwracają się do sąsiada, by uścisnąć jego dłoń).

Bibliografia

Chomczyńska – Miliszkiewicz M., Pankowska D.: Polubić szkołę, Warszawa 1995
Jachimska M.: Grupa bawi się i pracuje, Wałbrzych 1994
Pawłowska – Niedbała A.: W świecie wartości, Wychowanie w Przedszkolu, wrzesień 2009
Vopel K., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieży, Kielce 1999
Vopel K., Witajcie ręce!, Kielce 2009