Opis i analiza przypadku - "Niepowodzenia grupy uczniów, poszukujących materiałów do realizowanego projektu"

Opis i analiza przypadku rozpoznania i rozwiązania problemu edukacyjnego w bibliotece szkolnej.


I. Identyfikacja problemu.

W Zespole Szkół, w ramach programu Sckrates Comenius, realizowany był projekt - Elementy historyczne warunkujące środowisko, ekonomię i kulturę regionów szkół partnerskich. W trzecim roku trwania projektu, uczniowie uczestniczący w zajęciach Koła Integracji Europejskiej pracującego nad projektem, mieli za zadanie zebrać informacje i zbadać zmiany kulturowe, które zaszły na terenie Śląska. Biblioteka szkolna wraz z jej integralną
częścią, którą stanowi Szkolne Centrum Multimedialne i Informatyczne, była częstym miejscem spotkań uczniów, uczestniczących w projekcie. Zwróciłam uwagę, jako bibliotekarz i współautor zadań projektowych na trzeci rok współpracy międzynarodowej, na sposób docierania do informacji przez grupę. Zaniepokoił mnie brak zainteresowania uczniów aparatem informacyjnym biblioteki w procesie poszukiwania materiałów oraz niepełne wykorzystanie technologii informacyjnej, którą uczniowie mieli doskonalić.


II. Geneza i dynamika zjawiska.

W wyniku obserwacji zauważyłam, że w pierwszym etapie prac projektowych, grupa uczniów odpowiedzialnych za gromadzenie materiałów o kulturze Śląska, kieruje przede wszystkim kwerendy do mnie, bądź wykorzystuje jedynie zasoby sieci Internet. Z wywiadu przeprowadzonego z nauczycielem prowadzącym Koło Integracji Europejskiej dowiedziałam się, że pracująca nad projektem młodzież, prezentuje informacje bardzo szerokie, które nie są poddane selekcji i często odbiegają od tematu projektu. Materiał ten uczniowie pozyskiwali głównie za pośrednictwem Internetu.

Analiza uzyskanych informacji utwierdziła mnie w przekonaniu, że przyczyną takiej postawy użytkowników biblioteki szkolnej jest brak wiedzy i umiejętności poszukiwania w niej silezianów w dostępnych katalogach i kartotekach, a także korzystania z katalogów on-line innych bibliotek. Grupa uczniów pracująca nad projektem nie posiadała wystarczających umiejętności formułowania instrukcji wyszukiwawczych i selekcjonowania wygenerowanych wiadomości.

Po mojej rozmowie z nauczycielem prowadzącym zajęcia pozalekcyjne, grupa zaczęła poszukiwać również wydawniczych źródeł wiadomości przydatnych w realizowanym przedsięwzięciu, jednak korzystała głównie z wolnego dostępu do wydawnictw zwartych.

Z analizy rejestru uczniów w dzienniku zajęć pozalekcyjnych Koła Integracji Europejskiej ustaliłam, że młodzież biorąca w nich udział odbyła już lekcje z edukacji czytelniczo-medialnej, na których realizowano treści związane z aparatem informacyjnym bibliotek oraz formułowaniem instrukcji wyszukiwawczych. Na tej podstawie doszłam do wniosku, że przyczyną zaistniałego problemu są braki w wiedzy i umiejętnościach z zakresu edukacji czytelniczo-medialnej, jakie grupa powinna posiadać.


III. Znaczenie problemu.

Bazując na posiadanej wiedzy, a także dostępnej mi literaturze poświęconej edukacji czytelniczej i medialnej w szkole ponadgimnazjalnej stwierdzam, że we współczesnej szkole uczeń powinien posiadać szeroko rozumiane kompetencje czytelnicze i informacyjne oraz umiejętności niezbędne w procesie samokształcenia. Mówi o nich przede wszystkim Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnych . Do celów, które powinny być realizowane w myśl, przewidzianej w Podstawie, edukacji czytelniczej i medialnej, należy między innymi: przygotowanie do samokształcenia poprzez umiejętne pozyskiwanie i opracowywanie informacji pochodzących z różnych źródeł, zdobycie umiejętności przekazu i krytycznego odbioru treści komunikatów medialnych, czy zachowanie postawy dystansu i krytycyzmu wobec informacji przekazywanych przez media. Nie bez znaczenia pozostają tu standardy wymagań egzaminacyjnych z języka polskiego w zakresie samokształcenia. Zgodnie z nimi, uczeń powinien wykazać się m.in. umiejętnością korzystania z klasycznych źródeł informacji, z Internetu i innych elektronicznych źródeł, wyszukać literaturę przedmiotu, dokonać jej selekcji według określonych kryteriów i wykorzystać ją do opracowania tematu. Uczniowie, w edukacji których przewidziano elementy wiedzy o regonie, powinni znać pojęcie "silesiana", aby ułatwić sobie dotarcie do, wygenerowanych w bibliotekach, publikacji o tematyce regionalnej, które często są potrzebne na różnym etapie kształcenia. W założonych celach realizowanego przez szkołę projektu, przewidziano m.in. wykorzystywanie i doskonalenie umiejętności posługiwania się technologią informacyjną, która stanowi bardzo istotny element w edukacji uczniów.


IV. Prognoza

V.

a) negatywna

Jeżeli nie podejmie się żadnych działań, w stosunku do grupy uczniów pracujących nad projektem, będą oni mieli trudności z dotarciem do właściwych materiałów dotyczących kultury regionu. Taka sytuacja spowoduje, że cele projektu realizowanego w ramach programu Socrates Comeniuus, mogą zostać niezrealizowane bądź zrealizowane częściowo.

b) pozytywna

Po wdrożeniu zamierzonych oddziaływań uczniowie rozpoczną samodzielne wyszukiwanie informacji bibliograficznych w dostępnym katalogu i kartotece regionalnej.

W celu uzupełnienia informacji, skorzystają z katalogu on-line wybranej biblioteki. Działania te pozwolą dotrzeć do odpowiednich publikacji. Uzupełnieniem materiałów piśmienniczych, które zdobędzie grupa uczniów, będą informacje zaczerpnięte z Internetu, które uczniowie wygenerują stosując wyszukiwanie zaawansowane. Uzyskane materiały zostaną poddane selekcji i posłużą do zrealizowania celów projektowych.


V. Propozycje rozwiązań.

Cele:

 wyrobienie u grupy uczniów nawyku korzystania z różnych
źródeł informacji bibliograficznej,

 umiejętne wykorzystywanie technologii informacyjnej,

 współpraca z nauczycielem prowadzącym Koło Integracji Europejskiej,

 przygotowanie odpowiednich materiałów do pracy nad projektem.

Zadania naprawcze:

Ustalenie zakresu materiału, który uczniowie powinni zgromadzić i przygotować w pierwszym etapie prac nad projektem.(Rozmowa z nauczycielem prowadzącym Koło Integracji Europejskiej i szkolnym koordynatorem projektu - XI 2004)

Przypomnienie uczniom uczęszczającym na zajęcia Koła Integracji Europejskiej, informacji dotyczących aparatu informacyjnego bibliotek. (Przypomnienie uczniom uczęszczającym na zajęcia Koła Integracji Europejskiej, informacji dotyczących aparatu informacyjnego bibliotek - XI 2004)

Przeprowadzenie w obszarze działalności biblioteki zajęć dla uczniów zajmujących się projektem, na temat źródeł bibliograficznych dostępnych w bibliotece (tradycyjnych i elektronicznych). (Przypomnienie uczniom uczęszczającym na zajęcia Koła Integracji Europejskiej, informacji dotyczących aparatu informacyjnego bibliotek - XI 2004)

Wyszukiwanie materiałów piśmienniczych przydatnych w realizacji projektu (Wykorzystanie aparatu informacyjnego biblioteki w celu wyszukiwania źródeł piśmienniczych do realizacji projektu – ćwiczenia; współpraca opiekuna Koła Integracji Europejskiej – XII 2004)

Wykorzystanie katalogów elektronicznych. (Wyszukiwanie materiałów do projektu w katalogu elektronicznym Biblioteki Śląskiej – ćwiczenia - XII 2004)

Poszukiwanie informacji w zasobach Internetu. (Wyszukiwanie zaawansowane materiałów do projektu - ćwiczenia z Internetem - I 2005)

Selekcja informacji. (Przeprowadzenie selekcji zgromadzonych materiałów zgodnie z zaproponowanym przez nauczyciela kryterium. – II 2005)


VI. Wdrażanie oddziaływań i ich efekty.

W listopadzie, przeprowadziłam z nauczycielem prowadzącym Koło Integracji Europejskiej oraz szkolnym koordynatorem projektu rozmowę, na temat trudności jakie zaobserwowałam u uczniów. Nauczyciel zajęć pozalekcyjnych określił szczegółowy zakres materiału, który powinien być zgromadzony i zbadany przez młodzież pracującą nad projektem.

W czasie spotkania uczestników projektu w bibliotece, przeprowadziłam zajęcia, podczas których zwróciłam uwagę na różnorodność dostępnych źródeł informacji bibliograficznej, które mogą znacznie ułatwić dotarcie do pożądanych materiałów. Grupa stwierdziła, że potrafi posługiwaćsię katalogami, jednak nie dostrzegała i nie doceniała ich znaczenia w podjętej pracy. Zaplanowane na grudzień zajęcia z Kołem, podczas których miała dotrzeć do publikacji na temat tradycji kultywowanych na Śląsku, przeprowadziłam tego samego dnia. Korzystając z zapału i zaangażowania uczniów, nadzorowałam ich pracę, której efektem było dotarcie do poszukiwanej literatura. Wyszukane publikacje młodzież przygotowała na zajęcia z opiekunem Koła.

Na kolejnym spotkaniu Koła, przedstawiłam młodzieży sposoby formułowania instrukcji wyszukiwawczych w katalogu elektronicznym Biblioteki Śląskiej w Katowicach. Uczniowie wykonywali ćwiczenia pod kątem interesującego ich tematu. Wyszukane informacje grupa zapisał w formie dokumentu elektronicznego i omówiła ich przydatności z nauczycielem prowadzącym zajęcia Koła Integracji Europejskiej. Efekt pracy uczniów był satysfakcjonujący. Należało jedynie dotrzeć do kilku brakujących danych.

W styczniu 2005 roku, udało mi się uczestniczyć w zajęciach koła, które odbywały się w bibliotece. Była to dla mnie okazja, aby zachęcić uczniów do korzystania z możliwości wyszukiwania zaawansowanego w zasobach Internetu. Jako opiekun Szkolnego Centrum Multimedialnego i Informatycznego, miałam okazję przekazania swoich umiejętności związanych z zastosowaniem zasad obowiązujących w tego typu procesie. Wyszukiwania.

W pracy, młodzież dotarła do brakujących danych. Obecność nauczyciela prowadzącego zajęcia pozalekcyjne pozwoliła przećwiczyć umiejętności selekcjonowania informacji wygenerowanych z sieci, zgodnie z założonym kryterium. Zaplanowanych na luty działań, związanych z przeprowadzeniem selekcji zgromadzonych na całym etapie realizacji projektu materiałów, nie wdrożyłam, gdyż młodzież, jak już wyżej wspomniałam, dokonywała jej permanentnie pod nadzorem opiekuna Koła.

Zastosowanie zamierzonych oddziaływań spowodowało, że uczniowie zaczęli efektywnie korzystać z dostępnego aparatu informacyjnego biblioteki szkolnej, uzupełniali swoje potrzeby czytelnicze korzystając z katalogu on-line Biblioteki Śląskiej. Na etapie prac projektowych mieli również okazję zapoznania się z terminem “silesiana”, który mógł pojawić się w trakcie poszukiwania materiałów do realizacji projektu.

W swojej pracy młodzież wykorzystywała technologię informacyjną (w tym zasoby Internetu), jednak zdobyte doświadczenia nauczyły ją krytycznego odbioru dostępnych informacji i konieczności przeprowadzania ich selekcji, a co za tym idzie, umiejętności precyzyjnego formułowania instrukcji wyszukiwawczych.

Efektem finalnym pracy z grupą było zgromadzenie odpowiednich materiałów, które umożliwiły zrealizowanie celów projektu. Młodzież przedstawiła wyniki przedsięwzięcia na spotkaniu projektowym szkół partnerskich z Anglii i Szwecji, realizujących program Socrates Comenius, w czasie XX Sesji Ekologicznej, a także na łamach specjalnego wydania gazetki szkolnej.


VII. Bibliografia

Edukacja czytelnicza i medialna. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych i techników. [online].[dostęp 11 listopada 2005]. Dostępny: http://biblioteka.oeiizk.waw.pl/lic.html.

Informator maturalny od 2005 roku z języka polskiego. Warszawa 2003.

Maj J., Nahotko M., Szczęch W.: Zastosowanie komputera w bibliotece. Warszawa 1998.