Nauczyciel autorytetem dla młodych ludzi w dzisiejszych czasach

dr Adam Makówka

Współczesny świat stawia przed młodymi ludźmi ogrom wyzwań. Technologia, media społecznościowe , nieustanny napływ informacji i zmieniające się normy społeczne sprawiają, że odnalezienie prawdziwego autorytetu staje się trudniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. W takiej rzeczywistości warto zadać sobie pytanie: Czy nauczyciel, kiedyś szanowany i niemal święty w oczach ucznia, może jeszcze dziś pełnić rolę autorytetu? Jeszcze kilka dekad temu nauczyciel był naturalnym przewodnikiem. Jego wiedza, doświadczenie i pozycja społeczna sprawiały, że był osobą godną zaufania i naśladowania. Dzieci i młodzież rzadko kwestionowali jego słowa – szkoła była miejscem nie tylko nauki, ale również wychowania i kształtowania charakterów. Dziś jednak rola nauczyciela jest bardziej złożona. Współczesna młodzież dojrzewa szybciej, ma dostęp do nieograniczonych zasobów wiedzy w internecie, a także narażona jest na wpływ idoli z mediów społecznościowych. Autorytet przestał być oczywisty – trzeba go zdobyć, a nie narzucać. Nie oznacza to jednak, że nauczyciel nie może być autorytetem. Wręcz przeciwnie – może, ale na innych zasadach niż kiedyś. Dziś młodzi ludzie szukają w nauczycielu nie tyle bezbłędnego mentora, co człowieka: empatycznego, sprawiedliwego, autentycznego. Nauczyciel, który potrafi zrozumieć problemy ucznia, szanuje jego zdanie, potrafi słuchać i nie boi się przyznać do błędu – ma ogromne szanse zyskać szacunek i zaufanie. Autorytet nie rodzi się z pozycji siły, lecz z relacji.
Literatura piękna od lat ukazuje nauczycieli, którzy stali się autorytetami – zarówno w oczach uczniów, jak i czytelników. W „Syzyfowych pracach” Stefana Żeromskiego profesor Szymański reprezentuje typ nauczyciela, który nie tylko uczy, ale i kształtuje ducha młodego człowieka. Dzięki niemu bohaterowie zaczynają dostrzegać znaczenie ojczystego języka i narodowej tożsamości. Ten nauczyciel to nie urzędnik, ale przewodnik duchowy, budzący w uczniach poczucie wartości i dumy z własnej kultury. Innym przykładem to „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. W tej powieści nauczyciele nie są na pierwszym planie, ale pełnią bardzo ważną rolę – wspierają swoich uczniów nie tylko w nauce, ale i w walce o wolność. To właśnie oni, poprzez codzienną postawę, przyczyniają się do wychowania bohaterów gotowych do poświęceń. Uczą nie tylko wiedzy szkolnej, ale także odwagi, lojalności i patriotyzmu. Przykład księdza Robaka z „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza – choć nie jest formalnym nauczycielem, pełni funkcję wychowawczą wobec innych bohaterów. Jego autorytet nie wynika z tytułu, ale z czynów, poświęcenia i wiary w idee wyższe niż własne dobro. To postać, która pokazuje, że autorytet nauczycielski może przybrać różne formy – także poza murami szkoły.
Nie można jednak pomijać realnych problemów, z jakimi mierzy się dziś zawód nauczyciela: niskie płace, nadmiar obowiązków biurokratycznych, brak wsparcia systemowego czy czasem trudna współpraca z Rodzicami/Opiekunami. Wszystko to sprawia, że wielu nauczycieli nie ma warunków do pełnienia roli przewodnika i wychowawcy. A jednak – w każdej szkole znajdziemy osoby, które mimo trudności potrafią inspirować, wspierać, być obecne. Czasem wystarczy zwykła rozmowa po lekcjach, indywidualne podejście do ucznia, uśmiech, który mówi: „Jesteś ważny.” Tacy nauczyciele pozostają w pamięci na zawsze. Często nie uczymy się od nich najwięcej z podręczników, ale z tego, jacy są – ich pasji, wartości, człowieczeństwa.
W dobie cyfrowej rewolucji, kryzysu zaufania i szybkich zmian społecznych nauczyciel może – i powinien – być autorytetem. To trudniejsze niż kiedyś, bo wymaga nie tylko wiedzy i dyscypliny, ale przede wszystkim autentyczności. Autorytet nie oznacza dziś nieomylności, lecz obecność, zaangażowanie i szacunek wobec ucznia. Dlatego odpowiedź brzmi: tak, nauczyciel może być autorytetem. Ale nie z definicji, tylko z wyboru – własnego i ucznia. To relacja, która wymaga wzajemnego zaufania, a nie władzy. Współczesna szkoła potrzebuje właśnie takich nauczycieli – nie idealnych, ale prawdziwych.

Artykuły naukowe:
1. Kołodziejczyk, J. (2020). Autorytet nauczyciela w cyfrowym świecie – wyzwania i zmiany. „Edukacja i Dialog”, nr 3, s. 15–22.
2. Kwiatkowska, H. (2015). Zmiany w autorytecie nauczyciela w kontekście przemian społecznych. „Pedagogika Społeczna”, nr 1, s. 45–57.
3. Pasterniak, A. (2016). Autorytet nauczyciela w oczach młodzieży – studium przypadku. „Zeszyty Naukowe WSHE”, nr 4, s. 89–97.
4. Czerepaniak - Walczak, M. (2006). Autorytet w edukacji – między nakazem a przekonaniem. „Ruch Pedagogiczny”, nr 3, s. 17–29.

Literatura:
1. Węglińska, M. (2018). Autorytet nauczyciela w oczach uczniów i nauczycieli. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
2. Śliwerski, B. (2009). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.