Dziecięca twórczość artystyczna

Twórczość dziecka to jedna z najbardziej naturalnych form wyrażania siebie. Przyjmuje ona różnego rodzaju formy: ruchową, słowną, plastyczną – a każda z nich stanowi kluczowy element rozwoju. Dziecięca twórczość praktykowana poprzez różne formy ekspresji pozwala dzieciom na przeżywanie emocji, rozwiązywanie problemów i lepsze zrozumienie siebie oraz otaczającego ich świata. Dzięki niej dziecko zdobywa umiejętności nie tylko intelektualne, ale także społeczne i emocjonalne. „Dziecko, które nie jest zmuszone do siedzenia w ciszy, nie jest wcale mniej utalentowane, a wręcz przeciwnie – może rozwijać swoją wyobraźnię i wrażliwość w sposób naturalny, tworząc swoje własne dzieło sztuki” – Maria Montessori.
Zajęcia artystyczne pozwalają dzieciom na eksperymentowanie z ruchem, słowem czy plastyką. Dzięki nim dzieci mogą wyrazić swoje emocje, rozwiązywać konflikty, a także tworzyć własny świat pełen marzeń i wyobraźni. Sztuka w takim kontekście staje się dla dziecka narzędziem komunikacji, które pomaga w rozwoju zdolności intelektualnych i emocjonalnych. Kiedy dziecko angażuje się w twórczość, zyskuje szansę na lepsze zrozumienie swoich przeżyć, budowanie relacji z innymi oraz wyrażanie swoich poglądów w sposób kreatywny. Sztuka kształtuje nie tylko estetyczną wrażliwość dziecka, ale również jego moralne postawy. Dzięki angażowaniu się w różne formy twórczości dzieci uczą się rozróżniać dobro od zła, wyrażają swoje myśli na temat otaczającego je świata oraz uczą się współczucia i empatii. W praktyce, kontakt ze sztuką daje im również możliwość samorealizacji i rozwoju indywidualnych talentów. Jak zauważa Gardner „Każde dziecko ma inne zdolności, a rolą edukacji powinno być ich rozpoznanie i rozwijanie poprzez różnorodne formy aktywności, w tym także artystycznej.”
W procesie twórczym dziecka, nieoceniona jest rola nauczycieli, opiekunów czy rodziców. To oni powinni stworzyć odpowiednią przestrzeń do działania, zapewniając dziecku swobodę twórczą oraz zachęcając do wypróbowywania różnych technik artystycznych. Twórczość dziecięca wymaga uwagi dorosłych, którzy będą nie tylko inspirować, ale także wspierać dzieci w procesie twórczym.
Zajęcia oparte na twórczości artystycznej rozwijają w dzieciach zdolności do koncentracji, pamięci, a także samodzielnego myślenia. Pomagają również w relacjach z rówieśnikami i budowaniu pewności siebie. Twórczość artystyczna to także doskonała okazja do rozwoju emocjonalnego – szczególnie dla dzieci nieśmiałych, które poprzez sztukę mogą znaleźć sposób na wyrażenie swoich uczuć. W ramach edukacji wczesnoszkolnej istotne jest wdrożenie różnorodnych praktyk artystycznych, które pozwolą dzieciom na przedstawianie świata w sposób twórczy i aktywny. Można to osiągnąć poprzez szereg działań.
Przykładem praktyk artystycznych w edukacji mogą być warsztaty plastyczno – techniczne. Zajęcia te oferują dzieciom możliwość tworzenia prac przy użyciu różnych materiałów (farby, kredki, plastelina, tkaniny, recyclingi) pozwalają na rozwój wyobraźni i kreatywności. Zajęcia te mogą obejmować zarówno proste prace, jak i bardziej złożone.
Świetnym sposobem na motywowanie do aktywności artystycznej jest tworzenie okazji do zaprezentowania swoich umiejętności w ramach przeglądów talentów, które odbywają się na terenie szkoły, w tym w świetlicach szkolnych. Dzieci mogą zaprezentować swoje prace plastyczne, zaprezentować krótkie występy teatralne, recytacje czy piosenki. To doskonała okazja do budowania pewności siebie i przełamywania nieśmiałości, ale i do rozwijania indywidualnych zainteresowań.
Niezwykle wartościowy może też być udział dzieci w przygotowywaniu krótkich przedstawień teatralnych czy inscenizacji opartych na literaturze dziecięcej, bajkach lub tematach edukacyjnych. Takie działania rozwijają nie tylko umiejętności aktorskie, ale także kreatywność, zdolność do współpracy w grupie, a także umiejętność pokonywania nieśmiałości czy wyrażania siebie w różnych formach artystycznych. Dzieci uczą się także umiejętności wystąpień publicznych i rozwijają swoje zdolności do pracy zespołowej. Przedstawienia mogą być tworzone na zajęciach lekcyjnych lub w ramach szkolnych wydarzeń, takich jak apel dla uczniów, w którym dzieci występują z okazji różnych okoliczności organizowanych w szkole. Apel może obejmować różne tematy, od obchodów świąt narodowych po przedstawienia związane z wydarzeniami lokalnymi, ekologicznymi czy promującymi działania zdrowotne. Takie wystąpienia są dobrą okazją do budowania pewności siebie, przełamywania tremy przed występami na forum szkoły i wzmacniania poczucia wspólnoty. „Sztuka jest najbardziej autentyczną formą komunikacji, pozwalającą wyrazić to, czego słowami wyrazić się nie da. Dzieci, poprzez sztukę, uczą się siebie, innych i świata” – Maria Montessori. Dzieci uczą się nie tylko odgrywać role, ale także współtworzyć scenariusze, projektować scenografię, a nawet angażować się w przygotowanie kostiumów, co daje im pełne poczucie odpowiedzialności za efekt końcowy.
Innym przykładem rodzaju aktywności artystycznej mogą być zajęcia ruchowe i muzyczne, takie jak tańce, rytmika, śpiew czy zabawy z instrumentami. Sprzyjają one rozwijaniu umiejętności motorycznych, a także uczą dzieci wyrażania siebie poprzez ciało. Tego rodzaju aktywności angażują dzieci w sposób dynamiczny, łącząc zabawę z nauką. Dzieci mogą tworzyć własne choreografie, śpiewać piosenki, improwizować ruchem i dźwiękiem.
Wspólne tworzenie wystaw z prac plastycznych, zdjęć czy wytworów rękodzieła daje dzieciom poczucie osiągnięcia sukcesu i dumy z efektów swojej pracy. Zorganizowanie wystawy w szkole lub w ramach wydarzenia dla rodziców stwarza dodatkową motywację do zaangażowania się dzieci w twórczość, a także pozwala na publiczną prezentację swoich talentów. Zdaniem J. Grotowskiego „Sztuka umożliwia dzieciom odkrywanie siebie poprzez wyrażenie własnych emocji, myśli i przeżyć, a jednocześnie daje im poczucie sukcesu i satysfakcji, gdy ich dzieła są doceniane i wystawiane.”

Bibliografia:
1. Gardner H. „Struktury umysłu. Teoria wielorakich inteligencji”,
Wydawnictwo „Media Rodzina”, Poznań 2022;
2. Grotowski J., „Teatr jako metoda”, Wydawnictwo „Czytelnik”,
Warszawa 1987;
3. Montessori M., „Wielki świat dziecka”, Wydawnictwo „Impuls”,
Warszawa 2014;
4. Montessori M. „O dziecku”, Wydawnictwo „Impuls”, Warszawa 2010;