Etyka biznesu - założenia a współczesne praktyki

Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego
Zarządzanie oświatą i organizacjami pozarządowymi
(studia podyplomowe)
Etyka biznesu - założenia a współczesne praktyki
Lidia Czerwińska

Etyka biznesu - założenia a współczesne praktyki

Wstęp
1. Etyka biznesu
A/ Pojęcie etyki
B/ Rodzaje i funkcje etyki
C/ Etyka biznesu
2. Biznes
A/ Typy działalności edukacyjnych
B/ Charakter inicjatyw oświatowych
C/ Wartość jednostki w biznesie
3. Etyczny biznes – przykłady etycznych zachowań
4. Współczesny obraz praktykowanych działań względem pracowników
oświatowych - autorefleksja
Podsumowanie
Bibliografia

Wstęp

Nauczyciel humanista, z natury żyjący ideałami i wyobrażeniami na temat
pożądanej rzeczywistości, w którymś momencie swego życia staje w prawdzie o
sobie i rządzącym w życiu systemie, jaki by on nie był, czy to społeczny, czy
polityczny, czy ideologiczny, czy wreszcie oświatowy. I pojawia się pytanie: czy
wyznaczone pełnioną rolą społeczną ramy działania są zgodne z osobistymi
poglądami i przekonaniami natury moralnej?
Niniejsza praca dotyczy delikatnej natury obecności i praktykowania etyki, zatem przestrzegania norm postępowania w prowadzonej działalności
przedsiębiorczej, zwanej biznesem. Jak mają się szczytne założenia etyczne do
współcześnie praktykowanych poczynań?
Odpowiedzi na to pytanie trudno udzielić jednoznacznie i definitywnie. Zapewne, ile ludzkich doświadczeń, tyle przykładów praktykowanych działań: tak
pozytywnych, jak i tych trudnych, gdzie jednym i drugim można będzie się przyjrzeć
w formie autorefleksji w trakcie lektury niniejszej pracy traktującej o etyce biznesu, jej założeniach a współczesnych, wciąż aktualnych praktykach w kontaktach
pracowniczych.

1. Etyka biznesu

W niniejszym rozdziale przyjrzymy się, czym jest etyka, określając istotę
pojęcia przez pryzmat różnych ujęć; zweryfikujemy, jakie są jej podwaliny i
powiązania z innymi naukami, aby w końcu pochylić się nad istotą etyki biznesu, a
może raczej etyki w biznesie.

A/ Pojęcie etyki

W encyklopedii (za:https://mfiles.pl/pl/index.php/Etyka) znajdujemy
ujęcie potoczne, gdzie etyka to ogół norm moralnych uznawanych w pewnym czasie
przez jakąś zbiorowość społeczną jako punkt odniesienia dla oceny i regulacji
postępowania w celu integracji grupy wokół pewnych wartości, synonim moralności. Z kolei w sensie filozoficznym — etyka to nauka, gałąź filozofii, dotycząca
moralności, rozpatrywana odrębnie w aspektach: normatywnym jako nauka
moralności (tzw. etyka normatywna lub etyka właściwa) oraz opisowo-wyjaśniającym
jako nauka o moralności (tzw. etyka opisowa lub etologia). Encyklopedia Powszechna PWN podaje następujące definicje etyki (1973, s. 725- 726):
1. Ogół ocen i norm moralnych przyjętych w danej zbiorowości społecznej w
określonej epoce historycznej. 2. Konkretny system etyczny, zespół określonych poglądów i zasad moralnych. 3. Nauka o moralności, dyscyplina naukowa rozpatrywana w
aspekcie normatywnym (etyka normatywna lub właściwa) i opisowo- wyjaśniającym (etyka opisowa lub etologia)
Patrząc na współczesne rozumienie etyki uwzględnić należny szersze
spojrzenie na nią jako na metaetykę, to jest krytyczną teorię i metodologię etyki, badającą poprawność uzasadnienia i budowy struktur etyki normatywnej, zwłaszcza
relacje etyki normatywnej do etyki opisowej, o których szerzej poniżej.

B/ Rodzaje i funkcje etyki

W cytowanym powyżej źródle pojawia się fragment, w którym znajdziemy
uszczegółowienie dotyczące niuansów ujęć etyki jako nauki: „Dla odróżnienia
potocznego i filozoficznego ujęcia moralności i etyki oraz dla ujęcia ich związku z
praktyką polityczną, ekonomiczną, zawodową, proponuje się niekiedy powrót do
klasycznego pojęcia „filozofia moralna”, aby scalić i głęboko, tj. filozoficznie
ugruntować etykę jako poprawnie uzasadniony namysł nad tym, co i dlaczego w
życiu człowieka i społeczeństwa jest dobre, słuszne oraz — co z tego
niezaprzeczalnie wynika dla różnych płaszczyzn życia. Etyka w aspekcie normatywnym zajmuje się ustalaniem, co jest moralnie
dobre, a co złe, oraz — na podstawie przyjętych ocen i związanych z nimi powinności — wytyczaniem dyrektyw, tj. norm moralnie pozytywnego postępowania i
wskazywaniem sposobów takiego przekształcania obiegowej moralności, by
dostosować ją do przyjętego ideału moralnego; zakres badań etyki pojętej
normatywnie dzieli się zwykle na: aksjologię, tj. teorię wartości, oraz na tzw. deontologię, tj. naukę o powinnościach.
Etyka w aspekcie opisowym zajmuje się analizą, opisem i wyjaśnianiem
moralności rzeczywiście przyjmowanej (obiegowej) w różnych epokach i
środowiskach społecznych, wskazywaniem źródeł, struktury, funkcji moralności jako
formy świadomości społecznej i wykrywaniem prawidłowości jej rozwoju; bada
zatem oceny, normy, wzorce osobowe, ideały, sposoby ich uzasadniania jako dane
bez zaangażowania się w ich wartościowanie; w tym rozumieniu etyka obejmuje
-socjologię moralności, -psychologię moralności, -semantykę moralności (nazywaną w wąskim znaczeniu metaetyką), badającą
język moralności; do etyki opisowej zalicza się też historię moralności i
towarzyszących jej doktryn etycznych. O funkcjach etyki, a zatem jej zastosowaniu w wielu aspektach ludzkiego
życia. Pisano wiele i zbierając te wnioski, dochodzimy do meritum: etyka pozwala
między innymi na (T. Oleksyn, 2003, s.103):za:https://mfiles.pl/pl/index.php/Etyka
 wpajanie ludziom szacunku dla wartości,
 poprawienie jakości relacji i stosunków międzyludzkich,
 zrozumienie ludzi o odmiennych poglądach lub też tych, którzy myślą inaczej,
 szerzenie szacunku dla innych i dla ich odmienności,
 intelektualne zdystansowanie się od problemów,
 zastosowanie nowych możliwości,
 wpłynięcie na ludzi, aby myśleli nie tylko o własnych korzyściach,
 zrozumienie świata biznesu w pełniejszy sposób (biorąc pod uwagę całość
ludzkiego życia, społeczeństwo, rodzinę),
 połączenie biznesu z innymi aspektami ludzkiego życia,
 podniesienie poziomu jakości negocjacji handlowych,
 rozwiązywanie dylematów etycznych. Pojawia się pytanie: czym jest zatem etyka biznesu?

C/ Etyka biznesu

Mówiąc o etyce biznesu myślimy o moralnym prowadzeniu jakikolwiek
działalności: od sprzedaży kwiatów czy usług porządkowych począwszy po pracę z
ludźmi, z i nad konkretnym człowiekiem, na płaszczyźnie medycznej w szczególności, ale nie tylko; także w obszarze szeroko pojętej edukacji, gdzie naszej opiece
powierzane zostają dzieci i młodzież, przyszłość każdego narodu. Będąc terapeutą mowy czuję wagę odpowiedzialności za podejmowane wobec
pacjentów decyzje, stawiane diagnozy i proponowany tor terapii. I nie ma znaczenia
fakt iż moja działalność nie jest skomercjalizowana. Uważam, iż każda interakcja, w
której występuje zależność jednej osoby od drugiej, w której jedna ze stron coś
oferuje, a druga czerpie korzyści: niekoniecznie zawsze wymierne i policzalne, mamy
do czynienia ze swego rodzaju układem, czyli inaczej rzecz ujmując - biznesem. Co mówią na powyższy temat rozumienia etyki biznesu fachowe kompendia, poradniki i artykuły? Z lektury celowych tekstów [przyp.1] traktujących o tym
zagadnieniu każdorazowo podkreśla się rolę odpowiedzialności, czysto ludzkiej, wynikającej zarówno z zakorzenionego w tradycji i kulturze europejskiej
wychowaniu, ale i normalizowanymi prawnie zasadami współżycia społecznego
opartego na szacunku wynikającym z podmiotowego traktowania drugiej osoby, szczególnie w sytuacjach zawodowych, gdzie zachodzi zależność między ludzka:
przełożony - podwładny w pracy czy urzędnik - petent w usługach administracyjnych, bądź świadczący usługi a nabywca w sferze usługowej. Analogiczna sytuacja ma
miejsce w relacji prowadzący - student na uczelni, nauczyciel - uczeń w szkole, czy
wreszcie terapeuta - pacjent w poradni. Każdorazowo mamy do czynienia z kodeksem
etycznym, który zakładamy a priori, wynikającym z etyki zawodowej [przyp.2] czy
nawet szerzej - gospodarczej [przyp.3]. W jakich kategoriach zatem rozpatrywać otwarcie własnej działalności
oświatowej czy poradnianej? Jak taki typ działalności, z zasady ukierunkowany na
szerzenie wiedzy i umiejętności w osnowie wychowania czy też niesienie pomocy
niemalże o rysie medycznym w kontakcie z pacjentem z dysfunkcją mowy o podłożu
fizyczno - psychicznym, nazwać? Czy na pewno po prostu: biznesem?

2. Biznes

Dla humanisty, tak z wykształcenia, jak i z głębokiego, osobistego
przekonania słowo: „biznes” brzmi zbyt sztampowo, oschle, bezosobowo - stricte
„usługowo”, a co za tym idzie - przedmiotowo. Samo to słowo konotuje mocno
negatywne skojarzenia z relacjami o doświadczeniach życia codziennego w usługach,
chociaż niestety nie tylko tam, bo również w oświacie, gdzie można było otrzeć się o
szkalowanie, wstrzymywanie gratyfikacji, działania na szkodę pracownika - mobbing. Stąd raz jeszcze podkreślam pejoratywne postrzeganie sformułowań: biznes w
odniesieniu do działalności o charakterze oświatowym w przestrzeni publicznej, czy
klient - do prowadzonego ucznia, podopiecznego, pacjenta. Wierzę, że nawet
jednostkowe inicjatywy zgodne z duchem humanizmu mogą „odkażać”
zniekształcone i wypaczone przez nadużycia działania pro ludzkie w sferze publicznej
i społecznej.
A/ Typy działalności edukacyjnych

Na stronie https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00171, między innymi, można
zapoznać się z typami działalności osobowymi czy kapitałowymi, i tutaj
uzasadnionym wydaje się użycie słowa: biznes. Nie uzasadnionym jednak zdaje się
określanie jakiekolwiek działalności o charakterze oświatowym jako „biznesu”, a
prowadzących takie inicjatywy „przedsiębiorcami”; ciekawe rozważania na ten temat
stanowi artykuł autorstwa Michała Pęczkowskiego. {patrz:https://www.doradcasamorzadu.pl/46-sas08-2011/869-osoby- prowadz%C4%85ce-niepubliczne-szko%C5%82y,-plac%C3%B3wki- o%C5%9Bwiatowo-%E2%80%93-wychowawcze,-zespo%C5%82y- szk%C3%B3%C5%82-lub-przedszkola-%E2%80%93-przedsi%C4%99biorcy-czy- nie.html}
Mówiąc o typach działalności edukacyjnych ( dział 85, sekcja P - Edukacja)
w Polsce (zestawienie literatury
za:https://www.pbw.kielce.pl/userfiles/file/nowe_zestawienia/dokument1191.pdf) , myślimy zarówno o formach wychowania przedszkolnego jak żłobki i przedszkola
samorządowe czy publiczne, placówki dziennego pobytu dziecka, szkołach
podstawowych o charakterze powszechnym i niepublicznym, wycofanych gimnazjach, szkołach średnich branżowych I i II stopnia, szkołach przysposabiających do pracy, liceach ogólnokształcących i technikach, szkołach policealnych, placówkach
doskonalenia nauczycieli, szkołach wyższych, uczelniach ( za:
https://klasyfikacje.gofin.pl/pkd/5,2,1501,edukacja.html); warto pochylić się nad rolą, jaką one pełnią: edukacyjną, wychowawczą, profilaktyczną, społeczną.

B/ Charakter inicjatyw oświatowych

Współcześnie obserwowany gwałtowny przyrost inicjatyw oświatowych o
charakterze niepublicznym, obejmujących edukacją żłobki, przedszkola, szkoły, uczelnie, mimo gwałtownego spadku „dzietności” w kraju, świadczy według mnie o
„skostnieniu” systemu edukacji, który zatrzymał się daleko przed millenium. Uważam, że patrząc w kategoriach etyki, decydenci na szczeblu
ministerialnym w sprawie oświaty, powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności . Nie jestem przeciwna prywatnym inicjatywom - wręcz przeciwnie - powinny
powstawać i nieść ze sobą powiem nowego, merytorycznie pełnego modelu edukacji
z uwzględnieniem przeobrażeń społeczno-kulturowych. Pozytywnie napawa myśl o mnogości inicjatyw lokalnych w postaci
stowarzyszeń, czy tych o szerszym oddziaływaniu jak fundacje. Przytoczone poniżej
linki jak: https://publicystyka.ngo.pl/federacja-inicjatyw-oswiatowych-proponuje- zmiany-w-ustawie-o-systemie-oswiaty, czy choćby
https://www.eurodesk.pl/organizacje/federacja-inicjatyw-oswiatowych dowodzą jak
wielkie jest zapotrzebowanie na znalezienie rozwiązań dydaktyczno - wychowawczo
-kulturalnych dla inicjatyw oddolnych. W tym miejscu pragnę podkreślić wartość indywidualnej jednostki, która
swoją osobą może, parafrazując słowa wieszcza: „ruszyć bryłę ziemi z posad świata”, szczególnie na poziomie relacji nauczyciel/prowadzący/terapeuta - uczeń/student/podopieczny.

C/ Wartość w biznesie

Myśląc o „biznesie” i wartości jednostki w tym „mechanizmie”, w odniesieniu
do oświaty, natychmiast przychodzą mi na myśl miejsca pracy, w których dane mi
było szlifować warsztat pedagogiczny od przedszkola, poprzez wszystkie etapy
edukacyjne aż po uczelniany epizod pracy ze studentami. Każdorazowo starałam się w kontaktach międzyludzkich być uważna i otwarta
na doświadczenia i potrzeby otaczających mnie osób. Tę wrażliwość na drugiego
człowieka przysłowiowo „wyssałam z mlekiem matki” zanurzona w mnogość
interakcji rodzinno - sąsiedzkich od najmłodszych lat aż po adolescencję. To, co wydaje się najistotniejsze w edukacji to dążenie do samorozwoju i
wspieranie w tej drodze innych. Wszak termin edukacja, zapożyczony z języka
łacińskiego, w swym rdzeniu pochodzi od „ex-duco”, co znaczy
„wyprowadzam”. „Edukacja jest więc wyprowadzaniem ze stanu gorszego do
lepszego. Można też powiedzieć, że edukacja jest wprowadzaniem człowieka w życie
wartościowe i sensowne.” za: https://omep.org.pl/edukacja-wobec-wartoci/
My sami swoja osobą stanowimy niepowtarzalną wartość, wnosimy nową
jakość bycia swoimi umiejętnościami, wiedzą, talentami. Fakt ten zobowiązuje do
maksymalizmu moralnego, szczególnie w odniesieniu do młodego i chwiejnego
jeszcze w postawach pokolenia. Materiały pokonferencyjne z zeszłorocznego
spotkania na Kongresie Nauki i Biznesu w Lublinie uświadamiają rangę tematu
wartości w biznesie (szczegółowe informacje o konferencji są dostępne na stronie , za:
https://www.ue.katowice.pl/jednostki/biuro-doskonalosci- naukowej/aktualnosci/article/zaproszenie-do-udzialu-w-konferencji-wartosc-w- biznesie.html. Monika Różycka (za: https://monikarozycka.pl/aktualnosci/czlowiek- biznesu-czlowiekiem-sukcesu-czyli-jakie-cechy-powinny-miec-osoby-ktore-chca- odniesc-sukces-w-biznesie-i-czy-kobiecosc-i-meskosc-moze-miec-z-tym-cos- wspolnego/, opublikowano: 30.07.2018) podkreśla wśród cech konkretne atuty, którymi myślę, że nie tylko przedsiębiorca, ale przede wszystkim każdy nauczyciel
powinien się charakteryzować. Wszak uczniowie są naszą inwestycją na przyszłość, zatem nauczanie to jeden z najbardziej odpowiedzialnych ‘biznesów’.

3. Etyczny biznes – przykłady etycznych zachowań

Etyczne działania w prowadzeniu działalności, tej gospodarczej, ale i oświatowej
powinny być oparte na idei społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR). Zgodnie z
nią przedsiębiorca nie dąży jedynie i za wszelką cenę do maksymalizacji zysku
finansowego. Ważne jest jednoczesne uwzględnianie interesów społecznych, dotyczących pracowników, partnerów biznesowych, klientów, społeczności lokalnej
czy otoczenia konkurencyjnego. Etyka biznesowa może przejawiać się m.in. w następujących działaniach:
 energooszczędne i ekologiczne rozwiązania w firmie np. samochód
elektryczny, oświetlenie LED, panele fotowoltaiczne czy pompy ciepła,
 racjonalna gospodarka odpadami i zasobami naturalnymi,
 outplacement – opieka nad zwalnianymi pracownikami, żeby pomóc im
znaleźć nową pracę,
 promowanie i sponsorowanie społecznie użytecznych działań, np. akcji
charytatywnych czy na rzecz środowiska naturalnego,
 szeroki pakiet świadczeń dla pracowników,
 work-life balance w firmie, np. możliwość pracy zdalnej, dofinansowanie do
opieki nad dziećmi czy elastyczne godziny pracy,
 udział pracowników w zyskach przedsiębiorstwa,
 jasna ścieżka awansów w firmie,
 dopłaty do szkoleń, kursów, studiów czy zajęć sportowych dla pracowników,
 badania satysfakcji pracowników i klientów,
 wycieczki dla zatrudnionych i ich rodzin,
 świąteczne paczki dla pracowników,
 korzystanie z produktów, które nadają się do recyklingu,
 sadzenie drzew przez firmę za: https://efl.pl/pl/biznes-i-ty/artykuly/etyka-w- biznesie-dlaczego-jest-wazna
Zatem ów przedsiębiorca powinien prezentować swoją osobą nienaganną
postawę moralną. Cechy, jakimi powinien się odznaczać to przede wszystkim
uczciwość. Jest ona podstawową zasadą etyczną, która pozwala zdobyć zaufanie
klientów i kontrahentów. W jej ramach należy m.in. regulować zobowiązania
podatkowe, przestrzegać zasady uczciwej konkurencji, zapewniać sprawiedliwe
warunki zatrudnienia. Ponadto :
 rzetelność – dotyczy m.in. sumiennej i terminowej realizacji zamówień oraz
dotrzymywania złożonych obietnic,
 transparentność – przejrzyste informowanie przez przedsiębiorcę
wszystkich interesariuszy o działaniach firmy, które mają wpływ na otoczenie
(np. pracowników, partnerów biznesowych, klientów czy społeczność lokalną). Z zasadą transparentności wiążą się również jasne i jednoznaczne zapisy
zawieranych umów,
 odpowiedzialność – gotowość firmy do ponoszenia konsekwencji błędnych
decyzji i usuwania ich negatywnych skutków,
 prawdomówność – odnosi się do postępowania, które nie wprowadza w błąd
swoich klientów i partnerów biznesowych, np. w odniesieniu do cen czy
jakości oferowanych produktów i usług,
 sprawiedliwość – uznawanie praw przysługujących innym, np. pracownikom, partnerom biznesowym czy konkurencji,
 szacunek – tolerancja dla wszystkich osób w otoczeniu biznesowym oraz
wystrzeganie się jakichkolwiek zachowań dyskryminujących np. ze względu
na płeć, kolor skóry, narodowość, religię, poglądy polityczne czy orientację
seksualną. To także brak mobbingu w miejscu pracy. Tylko wówczas istnieje
szansa na inicjatywę rokująca pozytywne owoce, obu zainteresowanym
stronom.

4. Współczesny obraz praktykowanych działań względem pracowników, w tym
oświatowych - autorefleksja

Mamy XXI wiek, jesteśmy pokoleniem JPII, które wzrastało w czasie
intensywnych przeobrażeń gospodarczo - ustrojowych, w „cieniu” Zachodu, którym
się zachłystywano, czy słusznie? To już pozostawiam do osobistej oceny... Z mojego punktu widzenia, w oparciu o własne doświadczenie bliskie naturze
i pracy na roli od najmłodszych lat, dzieciństwa wypełnionego ożywionymi
kontaktami rówieśniczo - sąsiedzkimi, gdzie w sposób naturalny chłonęłam zasady
współżycia społecznego i pragmatyczną wiedzę z życzliwą postawą wiejskich
nauczycieli - autorytetów, znanych zza ogrodzenia, z ulicy obok, z mszy w
miejscowym kościele, był to czas bezcenny. To on, z domem wypełnionym miłością i
wymaganiami, zaowocował spełnieniem w życiu osobistym i zawodowym w każdej
roli: kompetentnego nauczyciela - terapeuty w relacji z uczniami; żony i matki
dziecka z niepełnosprawnością - dzisiaj nastolatka-ucznia kolejnej już klasy
technikum w życiu rodzinnym, ale i zaangażowanego pracownika życzliwego i z
szacunkiem traktującego współpracowników. Wymarzony „model” współpracy, na jakimkolwiek podłożu, to taki, który daje
jednostce możliwość rozwoju i godziwą gratyfikację, adekwatną do nakładu pracy. Formą zapłaty, poza tradycyjnym przelewem kwoty ustalonej na drodze rozmowy, są
także stałe wsparcie, słowa uznania, wychodzenie naprzeciw w samodoskonaleniu się,
a potem we wcielaniu w praktyce nabytych umiejętności i wiedzy w ramach
zatrudnienia. Z pozycji terapeuty i nauczyciela przedmiotowego pokrewnego logopedii
przedmiotu, jakim jest język polski, realizuję swoje dziecięce marzenie o radosnym, aczkolwiek wymagającym w procesie edukacyjnym, niesieniu „kaganka oświaty”. Podsumowanie
Temat etyki biznesu szczęśliwie jest gruntownie analizowany przez
specjalistów psychologii i socjologii, przez analityków rynku. Powstają na ten temat
cenne opracowania, organizowane są konferencje i opracowywane standardy
postępowania określające normy zachowań przełożonych, zarządzających, ale i
podległych, współpracowników. Niezależnie od pełnionej roli społecznej w codziennych kontaktach, tych
oficjalnych, czy prywatnych, obowiązują nas ramy zachowań według których
powinniśmy regulować nasze poczynania doraźne i dalekosiężne. Korzystać w
codziennej praktyce z pomocy tutorów, mentorów i psychologów; sięgać po
fachowe publikacje studia jak na przykład to dotyczące etyki biznesu, która pozwala
na zrównoważony rozwój( za ://www.polsl.pl/scebizr/czasopismo/. ). Codzienne zmagania z natłokiem spraw, wszechobecny pośpiech nie sprzyjają
podtrzymywaniu nawiązanych relacji. A przecież nie od dzisiaj wiadomo, że
edukacja odbywa się przez relację, na bazie nici porozumienia pomiędzy
prowadzonym uczniem a tym, z którym się styka. Zanikające więzi rodzinno - sąsiedzkie przekładają się na obniżenie jakości funkcjonowania społecznego, na jego
rozwarstwianie się. W czasopiśmie Współczesne Problemy Pedagogiki (1-2017) znaleźć można
artykuł na temat psychologicznych uwarunkowań relacji nauczyciel - uczeń ( za:
http://www.mwse.edu.pl/wp-content/uploads/2018/06/103-116_Wegrzyn- Bialoglowicz_Psychologiczne-uwarunkowania.pdf) podkreślający istotę oddziaływań
pedagoga na całościowy rozwój ucznia: przyszłego pracownika, głowy rodziny, obywatela.. Ta świadomość jest uskrzydlająca i wprawia w drżenie jednocześnie, gdy
zdamy sobie sprawę z rangi pełnionej funkcji. Gdyby jednak przenieść tę zależność
na relację pracodawca - pracownik, trudno sobie nawet wyobrazić jak wiele obie
strony mogłyby zyskać.
Szczęśliwie przyszedł moment iż dane mi jest pracować zgodnie z moim
światopoglądem i przekonaniami osadzonymi w kulturze chrześcijańskiej Europy, w
środowisku, które myśli, mówi i czyni zgodnie z zasadami etyki w duchu
podmiotowości i głębokiego humanizmu.

Bibliografia

Przypis 1. K.Kietliński, Etyka w biznesie i zarządzaniu, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005; W.Gasparski, Wykłady z etyki biznesu, wyd.WSPiZ, Warszawa 2007;
K.Blanchard,N.W.Peale, Etyka biznesu, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa
2010; Biznes, etyka, odpowiedzialność, pod red.W.Gasparski, A.Lewicka-Strzałecka, PWN, Warszawa 2012. Przypis 2. „Etyka zawodowa - normy postępowania danej grupy zawodowej - etyka
normatywna, starająca się opisać wzór osobowy, cele etyczne zawodu, normy
postępowania w praktyce i typowe konflikty etyczne mogące się pojawić w praktyce
zawodowej.” za:(pdf). Przypis 3. Etyka gospodarcza...j.w. Lini i strony:
https://mfiles.pl/pl/index.php/Etyka
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00171, https://www.pbw.kielce.pl/userfiles/file/nowe_zestawienia/dokument1191
https://klasyfikacje.gofin.pl/pkd/5,2,1501,edukacja.html
https://publicystyka.ngo.pl/federacja-inicjatyw-oswiatowych-proponuje-zmiany-w- ustawie-o-systemie-oswiaty
https://www.eurodesk.pl/organizacje/federacja-inicjatyw-oswiatowych
https://omep.org.pl/edukacja-wobec-wartoci/
https://www.ue.katowice.pl/jednostki/biuro-doskonalosci- naukowej/aktualnosci/article/zaproszenie-do-udzialu-w-konferencji-wartosc-w- biznesie.html. Encyklopedia Powszechna PWN podaje następujące definicje etyki, 1973, s. 725-726. T. Oleksyn, 2003, s.103:za:https://mfiles.pl/pl/index.php/Etyka)
Michała Pęczkowskiego.:https://www.doradcasamorzadu.pl/46-sas08-2011/869- osoby-prowadz%C4%85ce-niepubliczne-szko%C5%82y,-plac%C3%B3wki- o%C5%9Bwiatowo-%E2%80%93-wychowawcze,-zespo%C5%82y- szk%C3%B3%C5%82-lub-przedszkola-%E2%80%93-przedsi%C4%99biorcy-czy- nie.html}
Monika Różycka (za: https://monikarozycka.pl/aktualnosci/czlowiek-biznesu- czlowiekiem-sukcesu-czyli-jakie-cechy-powinny-miec-osoby-ktore-chca-odniesc- sukces-w-biznesie-i-czy-kobiecosc-i-meskosc-moze-miec-z-tym-cos-wspolnego/, opublikowano: 30.07.2018)
WegrzynBialoglowicz_Psychologiczneuwarunkowania.pdf)w:http://www.mwse.edu. pl/wp-content/uploads/2018/06/103-116
https://znp.edu.pl/assets/uploads/2021/08/Czytanki_3_Etyka-dla-nauczycieli.pdf
https://znp.edu.pl/assets/uploads/2021/08/Czytanki_3_Etyka-dla-nauczycieli.pdf
https://efl.pl/pl/biznes-i-ty/artykuly/etyka-w-biznesie-dlaczego-jest-wazna
https://www.polsl.pl/scebizr/czasopismo/