Rozwijanie zainteresowań czytelniczych u dziecka w młodszym wieku szkolnym

Rozwój czytelnictwa wśród uczniów klas młodszych to jedno z najważniejszych zadań nauczycieli i szkoły. Książka przynosi dziecku korzyści poprzez zawarte w niej wartości, jest rozrywką oraz sprzymierzeńcem nauczyciela w pracy dydaktyczno – wychowawczej. Proces rozwoju czytelnictwa jest długotrwały, można powiedzieć wieloletni, a podjęty trud procentuje dopiero po czasie, który jest niezbędny do poszukiwania własnej drogi w świecie literatury. Rozwój młodego czytelnika opiera się głównie na wdrożeniu go do swobodnego kontaktu z książką.
Zainteresowania dzieci w wieku szkolnym nie są jeszcze ściśle sprecyzowane i trwałe, dotyczą najczęściej przyrody i sportu. Każde dziecko ma nieco odmienne, indywidualne zainteresowania, które odpowiadają jego skłonnościom i uzdolnieniom. Zdecydowanie największy wpływ na kształtowanie zainteresowań dzieci ma środowisko rodzinne, a także szkoła. W związku z tym, że zainteresowania dzieci w pierwszych latach nauki szkolnej są nietrwałe, trzeba je ciągle w jakiś sposób podsycać. Na szczeblu nauczania początkowego rozpoczyna się świadoma, ukierunkowana działalność dorosłych zmierzająca do ukształtowania u dziecka zainteresowań czytelniczych. Czytelnikiem staje się człowiek, który posiada umiejętność wykorzystania książki jako jednego z wielu sposobów realizowania swoich rozlicznych potrzeb. Im bogatszy jest zasób umiejętności obcowania z książką, tym wyżej ocenia się dojrzałość czytelniczą. Rozwijanie świadomości czytelniczej uczniów w warunkach szkolnych polega na kształtowaniu umiejętności obcowania z książką, poszerzaniu zainteresowań czytelniczych, a także budzeniu zamiłowań czytelniczych.
Bardzo ważnym aspektem, który powoduje, że możemy zachęcić dzieci do obcowania z książką jest czytanie dla przeżyć. Ma ono na celu wywarcie pozytywnego wpływu na chęć do czytania i w miarę możliwości, stworzenia podstaw dobrych nawyków czytania oraz pewnej kultury czytelniczej. Dlatego też zaleca się m.in. nauczycielom, aby w czasie nauczania „ostrożnie postępował”, by na siłę nie narzucał i nie przyspieszał rozwoju swoich uczniów. Można wówczas zahamować chęć uczniów do czytania poprzez narzucenie literatury, do której jeszcze nie dojrzeli lub którą nie są zainteresowani. Dlatego też wybór tekstów, książek należy dostosowywać do aktualnego stopnia rozwoju uczniów, do ich potrzeb i zainteresowań, czyli do czynników, które wymagają ciągłej oceny, zgodnie z którą należy działań.
Najpewniejsza droga do ukształtowania u uczniów zainteresowań czytaniem, które to zainteresowanie ma szansę przetrwania nie tylko w okresie nauki w szkole, ale również i przez całe życie – to dostarczanie uczniom już w klasach najmłodszych opowiadań, wierszy, których wybór jest dostosowany do ich zainteresowań i aktualnej dojrzałości, a także umiejętności czytania. Jeżeli dziecko od samego początku, dzięki udanym próbom i doświadczeniom nabiera pewności, że czytanie to rzecz wesoła i przyjemna, to jego chęć czytania będzie stale wzrastać.
Czytanie dla przeżyć daje więcej niż tylko rozrywkę. Czytający ma możliwość zastanowienia się nad myślami, z którymi przy czytaniu się styka, może puścić wodze fantazji. Często czytanie rozładowuje wewnętrzne napięcia emocjonalne. Czytanie dostarcza nam doświadczeń, które poszerzają nasze horyzonty, wyodrębniają, poszerzają, wzmagają nasze zainteresowania i dają możność lepszego rozumienia własnego ja, możność zrozumienia innych ludzi oraz otaczającego nas świata. Literatura co istotne może przyczynić się do rozwoju stosunków oraz wzorców zachowania się do innych ludzi, zwierząt, zawodów, rożnych religii, instytucji czy krajów itp. Często z czytania wyrastają twórcze czynności. Kiedy to dziecko podczas czytania odczuwa radość i zadowolenie, może to spowodować chęć przedłużenia tego stanu poprzez inne czynności, bliskie temu co przeżyły czytając. Mogą odczuwać potrzebę wyrażenia swoich przeżyć rysując, malując czy rzeźbiąc różne postacie lub fragmenty scen z książki.
Jednym z najważniejszych zadań rodziców, nauczycieli czy szkoły jest wzbudzić w każdym dziecku chęć do czytania oraz starać się wzbudzić w nim i utrwalić uczucie radości z faktu czytania i z tego, że można się czegoś nauczyć. Taki stosunek ucznia do nauki jest o wiele więcej wart niż „ilość wkuwanych faktów”.

Metody pobudzające zainteresowanie czytaniem

W rozwijaniu zainteresowań czytelniczych istotną rolę spełnia działalność nauczyciela. W klasach młodszych nauczyciel może być stymulatorem zainteresowań czytelniczych poprzez stosowanie odpowiednich metod zaciekawienia czytelnictwem swoich uczniów. Metody w klasach 1-3 mogą być następujące:
a) Kącik biblioteczny w klasie – w każdej klasie powinien znajdować się spokojny kącik, gdzie umieszczone są wybrane przez nauczyciela, ciekawe książeczki.
b) Głośne czytanie książek – można zachęcać uczniów do czytania poprzez organizowanie w klasie głośnego czytania fragmentów interesujących książek, oczywiście starannie dobranej do wieku oraz budzącej zainteresowanie właśnie w tej grupie wiekowej dzieci.
c) Konkursy - wśród wielkiej ilości różnorodnych konkursów mogą być stosowane takie, które sprawdzające znajomość książek, konkursy pobudzające do poszukiwania książek na określone tematy czy też konkurs na czytelnika roku.
d) Sporządzanie listy najciekawszych książek – każdy uczeń robi spis 5 książek, które uważa za najciekawsze. Książki w zależności od tego, która była najciekawsza ułożone są na liście w skali od 1-5. Książkę, którą wymieniła największa liczba uczniów z danej klasy umieszcza się na pierwszym miejscu tabeli zbiorczej, następną co do popularności jako nr 2 itd.
e) Dzienniczek lektur/książek – Ma on na celu rejestrowanie przeczytanych książek. Zapisy w nim mogą być zróżnicowane. Najłatwiejsza forma to przepisanie najciekawszego fragmentu przeczytanej książki, najtrudniejsza zaś - to wyodrębnienie głównej myśli utworu literackiego. Dzienniczek cyklicznie np. co miesiąc jest sprawdzany przez nauczyciela co zwiększa motywację do wysiłku ucznia.
f) Kółko czytelnicze – służące wzajemnym spotkaniom i dyskusji dotyczącej książek.

Dla nauki czytania i rozwoju czytelnictwa najważniejsze jest aby nauczyć dzieci czytać dobrze i sprawić, by to czytanie polubiły. Ci co nie znajdują zadowolenia, ani nie odczuwają przyjemności w czytaniu, prawdopodobnie nigdy nie zostaną ani dobrymi czytelnikami, ani też dobrymi uczniami oczywiście z poszczególnych przedmiotów. Dlatego też musimy pomagać naszym dzieciom, uczniom aby znaleźli takie metody czytania i uczenia się, które odpowiednie są właśnie dla nich i to we wszystkich sytuacjach.