Tańczę i śpiewam tak, jak podpowiada muzyka - program własny zajęć muzyczno - rytmicznych dla uczniów Ośrodka Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczego

Program Zajęć Muzyczno – Rytmicznych

„Tańczę i śpiewam tak,
jak podpowiada muzyka”

Dla uczniów
Ośrodka Rehabilitacyjno Edukacyjno Wychowawczego
w Krośnie.
na okres: październik 2012 – czerwiec 2013

Autor programu:
Renata Nowak
Spis treści:

I. Wprowadzenie.
II. Cele programu.
III. Treści kształcenia i wychowania.
IV. Metody, formy i środki realizacji programu.
V. Warunki realizacji programu.
VI. Ewaluacja programu.
VII. Literatura.
VIII. Załączniki.

I. Wprowadzenie

Taniec towarzyszył człowiekowi od najdawniejszych czasów. Grupowe wyrażanie określonych uczuć w konkretnych sytuacjach – pozwala na wspólnotę przeżyć – wzmacnia więź między ludźmi. Taniec w grupie sprzyja integracji uczestników, daje możliwość przeżycia przyjemności i radości ze wspólnego ruchu. Przez częstą zmianę partnera, bycie blisko innych uczestnicy mają okazję nawiązać kontakt z większą liczbą osób. Muzyka pozytywnie działa na stan psychiczny i fizyczny osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wyzwala pozytywne emocje, dostarcza wrażeń zmysłowo ruchowych, pobudza spontaniczną aktywność, stymuluje zmysł słuchu. Aktywne uczestnictwo na zajęciach daje każdemu dziecku zadowolenie, radość, satysfakcję. Wychowankowie są roześmiani, uspołeczniają się, rozwijają pozytywne cechy charakteru, tj. koleżeństwo i troskę o innych. Bezpośredni kontakt z muzyką jest ważnym celem wszechstronnego rozwoju dziecka. Muzyka uwrażliwia, uspokaja, wyzwala chęć działania, daje możliwość „wyżycia się”, wyładowania negatywnych emocji. Ma także znaczący wpływ na rozwój umiejętności komunikacyjnych, a także społecznych.
Wybrane przeze mnie piosenki, tańce i zabawy mają prosty układ choreograficzny, dostosowany do możliwości psychofizycznych osób niepełnosprawnych. Inspiracje muzyczne zaczerpnęłam z różnorodnych źródeł i nowoczesnych koncepcji wychowania muzycznego:
E. J. Dalcroze’a, C. Orffa, R. Labana, W. Sherborne oraz z pedagogiki zabawy, która wykorzystuje metody zawierające pracę z ciałem i elementy folkloru. Prowadzone zajęcia mają stworzyć możliwość osobowego rozwoju, wyrównywania szans edukacyjnych poprzez integrowanie wychowanków z różnych zespołów rewalidacyjno wychowawczych i edukacyjno – terapeutycznych. Chciałabym, aby proponowane zajęcia dostarczały radość z przeżywanego ruchu oraz wywoływały uśmiech na twarzy uczestników. Program został opracowany zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997roku w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno– wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz.U.Nr14, poz.76) oraz Podstawą programową kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach z 2005r.

Cele ogólne:
- rozwijanie umiejętności słuchania
- stymulacja rozwoju aparatu głosowego
- nauka reagowania na określone sygnały muzyczne
- kształtowanie umiejętności wyrażania muzyki ruchem
- rozwijanie poczucia rytmu i słuchu muzycznego
- nabywanie umiejętności wyczucia przestrzeni (dzielenia jej z innymi)
- wyrabianie lekkości i płynności ruchów
Cele szczegółowe:
Uczestnicy:
- słuchają, rozpoznają i śpiewają poznane piosenki
- reagują ruchem na zmianę dynamiki, tempa, rytmu
- umieją bawić się przy muzyce
- potrafią ilustrować ruchem słowa piosenek
- reagują na sygnały i rejestry muzyczne ( dźwięki niskie i wysokie;
cicho – głośno; wesoło – smutno; szybko - wolno)
- wystukują proste rytmy
- wykonują proste układy taneczne
- potrafią zilustrować opowieść ruchowo – naśladowczą
- umieją ustawić się w kole wiązanym, poruszać się po okręgu idąc jedno za drugim, w parach i małych kółeczkach
- potrafią zatańczyć proste układy choreograficzne
- ilustrują wyuczone piosenki ruchem
- odróżniają dźwięk kilku instrumentów perkusyjnych
- rozpoznają melodię znanej piosenki
- odtwarzają struktury rytmiczne (klaszczą, tupią wg rytmu melodii, stukają, grają
na instrumentach perkusyjnych)

Powyższe cele nie obejmują spisu tego co dzieci mają wykonać w ściśle określonych warunkach, mają charakter otwarty, pozwalający na zmianę w toku przeprowadzania zajęcia. Rozkład materiału na kolejne miesiące roku szkolnego jest jedynie propozycją. Zajęcia nastawione są na ekspresję spontaniczną i ograniczoną na miarę możliwości psychofizycznych uczniów.
III Treści kształcenia i wychowania.
Treściami kształcenia i wychowania w programie są ćwiczenia muzyczno - ruchowe połączone z umiejętnościąporuszania się w przestrzeni, rozwój wrażliwości muzycznej przygotowujący do nauki poprawnego śpiewania i słuchania muzyki, ćwiczenia słuchowe, zabawy z instrumentami perkusyjnymi, rozwijanie rytmu, poczucia tempa.
Tematyka programu:
Październik
• Zabawy ułatwiające wzajemne poznanie i integrujące grupę- słucha nagrania piosenki, integruje się z grupą zapamiętując imiona kolegów przy piosence pt. „Chodźcie do koła” lub „Dzień dobry”, włącza się do współdziałania ruchowego w kręgu (zespole).
• Ćwiczenia emisyjne – powtarzanie głosem refrenu piosenki pt. „Ola i liście”, powtarzanie głosem dwóch lub trzech dźwięków zaprezentowanych przez nauczyciela, np. He, He, He; Ho – Ha,; mu, mu, mu itp. - uczeń słucha piosenki, z czasem włącza się do śpiewania jej refrenu , powtarza za prowadzącą proponowane dźwięki melodyczne
• Zabawy i tańce rytmiczne przy piosenkach o tematyce jesieni, np. „Płyną chmurki”; ”Deszczyk”; „Ach, gdybym był” itp. - uczeń uważnie słucha , rozpoznaje poznane piosenki po melodii i wykonuje proste elementy taneczne i układy przestrzenne do ich słów, melodii, rytmu- uczeń porusza się swobodnie po sali kojarząc i dostosowując ruch i tempo do słyszanej muzyki. reaguje na wyraźne zróżnicowane tempa melodii.
• Ćwiczenia inhibicyjno – incytacyjne: kojarzenie danej melodii z określonym sygnałem muzycznym lub akompaniamentem (bieg, marsz, podskoki, skradanie się)
• Improwizacje rytmiczne z wykorzystaniem rekwizytów (folia malarska, dmuchane baloniki na sznurku)itp.
Listopad
• Zabawy ruchowe z gazetami, improwizacje muzyczne, wyczucie przestrzeni- uczeń tańczy z gazetą przy muzyce naśladując ruchy nauczyciela, ćwiczy wyczucie przestrzeni ograniczonej
• Zabawy ćwiczące refleks, spostrzegawczość, orientację w schemacie ciała, ćwiczenie szybkiej reakcji na określone sygnały muzyczne i teksty proponowanych piosenek - uczeń reaguje na określone sygnały muzyczne, włącza się w zabawy i tańce sprawnie, lekko wykonując proste elementy ruchowe i układy przestrzenne;
• Zabawy wprowadzające odprężenie i relaks z wykorzystaniem chusty animacyjnej - uczeń przy pomocy chusty wyraża nastrój melodii, wykonuje proste układy taneczne, ilustruje opowieść ruchowo naśladowczą na temat: „Wycieczka do lasu”
• Nauka refrenu piosenki pt. .”Kap, kap, kap”. - uczeń potrafi zapamiętać i zaśpiewać refren piosenki wyklaskując lub wystukując jej rytm, z czasem włącza się do śpiewania jej refrenu.
Grudzień
• Ćwiczenia i zagadki słuchowe rozwijające słuch muzyczny i akustyczny, nauka rozpoznawania melodii wznoszącej się i opadającej- uczeń rozpoznaje i rozróżnia głosy prostych instrumentów perkusyjnych, rozpoznaje i poprawnie reaguje na prezentowaną melodię lub piosenkę
• Zabawy z instrumentami perkusyjnymi, nauka rytmicznej gry i dobierania instrumentu perkusyjnego do podanej nazwy- uczeń posługuje się instrumentami perkusyjnymi i na hasło próbuje grać rytmicznie słyszaną melodię lub piosenkę typu: „Już gramy”, „Jeszcze szybciej”, „Jestem muzykantem”, „Kapela”
• Zabawy ćwiczące refleks spostrzegawczość, orientację w schemacie ciała, ćwiczenie szybkiej reakcji na określone sygnały muzyczne i teksty proponowanych piosenek - uczeń reaguje na określone sygnały muzyczne, włącza się w zabawy i tańce sprawnie, lekko wykonując proste elementy ruchowe i układy przestrzenne
• Ćwiczenia emisyjne – wspólne kolędowanie- uczeń rozpoznaje śpiewaną kolędę, włącza się w śpiew
Styczeń
• Zabawy ćwiczące współdziałanie , integrujące grupę, zachęcające do nawiązywania kontaktów i współpracy- uczeń odkrywa własne możliwości ruchowe wykorzystuje muzykę jako podstawę swojej inwencji twórczej, rozwija płynność ruchu współdziałając z partnerem lub indywidualnie
• Nauka prostych układów tanecznych z wykorzystaniem melodii i piosenek typu: „Gacok”, „Hula Hop”, „Grozik”, „Spektrin” oraz piosenki o tematyce zimowej pt. „Biały walczyk”. - uczeń swobodnie tańczy, lekko i płynnie poruszając się po sali wykonując wyuczone układy taneczne do poznanych piosenek - umie tańczyć w parach, kilkuosobowych kółeczkach, wężykach, kole wiązanym bez potrącania się i zbijania w ciasne gromadki
• Zabawy ćwiczące refleks , spostrzegawczość, pewność siebie, wiarę we własne siły i odwagę (wykorzystanie piosenek i melodii z pedagogiki zabawy KLANZA, np. ”Dwóm tańczyć się zachciało”, „Wiewiórka i dziuple”, „Ludzie do ludzi”, „Marsz Sonenbofler” - uczeń umie bawić się przy muzyce, wykonuje polecenia nauczyciela, poprawnie reaguje na sygnały muzyczne dostosowując ruch do słyszanego akompaniamentu lub piosenki, umie wyrazić swoje emocje przez gestem i ruchem ciała.
Luty
• Zabawy kształtujące poczucie rytmu, tempa melodii oraz natężenia dźwięku w oparciu o piosenki i zabawy muzyczne z cyklu „Gimnastyczne Figle Muzyczne” - uczeń klaszcze miarowo w ręce , wystukuje rytm i tempo melodii uderzając rękami w kolana, uda lub dłonie kolegi, tupie prezentowane rytmy na zasadzie echa, reaguje ruchem na tempo (wolne - szybkie), określa nastrój muzyki (wesoła – smutna), określa czy melodia wznosi się czy opada
• Zabawy ćwiczące pamięć, percepcję wzrokową i spostrzegawczość oraz ruchowo naśladowcze- uczeń potrafi wskazywać części ciała przy piosence pt. „Głowa, ramiona, kolana, pięty ” lub „Wyliczanka”; potrafi naśladować ruchy i odgłosy zwierząt w zabawie
• Zabawy i ćwiczenia ruchowo naśladowcze rozwijające umiejętność rytmicznego poruszania się po sali, swobodne wyrażanie swoich emocji w zabawach przy muzyce- uczeń porusza się rytmicznie po sali w rytm muzyki, umie wyrazić melodię ruchem odkrywając własne możliwości twórcze, poznaje możliwości swojego ciała, potrafi wcielić się w rolę

Marzec
• Zabawy ruchowe z elementami ortofonicznymi „Pojazdy”, „Ptaki”, „Odgłosy przyrody” - uczeń wykonuje proste ćwiczenia oddechowe, naśladuje proponowane aktywności, wydaje odgłosy włączając się w śpiew piosenek typu: „Wesoła zabawa”, „Jedzie pociąg” itp.
• Doskonalenie sprawności ruchowej połączonej z umiejętnością poruszania się w przestrzeni (ćwiczenia inhibicyjno – incytacyjne) - uczeń doskonali umiejętność sprawnego i lekkiego poruszania się po sali w rytm prezentowanych piosenek, rozpoznaje i ilustruje ruchem melodię wznoszącą się i opadającą, reaguje na sygnały muzyczne, słowne, i dźwiękowe ilustruje ruchem słowa piosenek
• Zabawy z instrumentami perkusyjnymi, nauka rytmicznej gry i dobierania instrumentu perkusyjnego do podanej nazwy- uczeń posługuje się instrumentami perkusyjnymi i na hasło próbuje grać rytmicznie słyszaną melodię lub piosenkę typu: „Już gramy”, „Jeszcze szybciej”, „Jestem muzykantem”.

Kwiecień
• Nauka śpiewania refrenu piosenki pt.”Boogie - Woogie” - uczeń potrafi zatańczyć i zaśpiewać refren piosenki wykonując prosty układ choreograficzny do jej treści
• Zabawy kształtujące poczucie rytmu, tempa melodii oraz natężenia dźwięku w oparciu o piosenki i zabawy muzyczne z cyklu „Gimnastyczne Figle Muzyczne”. Wykorzystanie piosenek „Rączki dwie, nóżki dwie”, „Żabki i bocian”, „Gimnastyka” oraz melodie „Alunelul (Paluszkowa rodzinka), „Misia A” itp. - uczeń klaszcze miarowo w ręce , wystukuje rytm i tempo melodii uderzając rękami w kolana, uda lub dłonie kolegi, tupie prezentowane rytmy na zasadzie echa, reaguje ruchem na tempo (wolne - szybkie), określa nastrój muzyki (wesoła – smutna), określa czy melodia wznosi się czy opada
• Zabawy ruchowe – ilustrowanie ruchem opowieści „Wiosenny spacer”. Wykorzystanie piosenki pt. „Zabawy na łące”. - uczeń prawidłowo naśladuje różne zjawiska pogody, potrafi wcielić się w rolę napotkanych zwierząt i owadów, naśladuje głosem wydawane przez nich dźwięki
Maj
• Ćwiczenia emisyjne – powtarzanie głosem refrenu piosenki pt. „Moja mama”, powtarzanie głosem dwóch lub trzech dźwięków zaprezentowanych przez nauczyciela, np. He, He, He; Ho – Ha,; mu, mu, mu, ćwiczenia ortofoniczne na głoskach: s, pr, PSS, brr, sz- uczeń słucha piosenki, z czasem włącza się do śpiewania jej refrenu , powtarza za prowadzącą proponowane dźwięki melodyczne; - uczeń naśladuje głoski prezentowane przez nauczyciela do wybranych melodii, powtarza krótkie motywy melodyczne oparte na emocjach
• Nauka prostych układów tanecznych z wykorzystaniem melodii i piosenek typu: „Daj mi rączkę”, „Zasiali Górale”, ”, „Piekło dziewczę” - uczeń swobodnie tańczy, lekko
i płynnie poruszając się po sali wykonując wyuczone układy taneczne do poznanych piosenek, umie tańczyć w parach, kilkuosobowych kółeczkach, wężykach, kole wiązanym bez potrącania się i zbijania w ciasne gromadki
• Improwizacje rytmiczne z wykorzystaniem rekwizytów (folia malarska, dmuchane baloniki na sznurku)itp. - uczeń odtwarza i inscenizuje ruchem słowa słyszanych piosenek: „Był sobie raz balonik” ; „Kołysze się statek” itp.
Czerwiec
• Ćwiczenia emisyjne – powtarzanie głosem refrenu piosenki pt. „Lambada”, powtarzanie głosem dwóch lub trzech dźwięków zaprezentowanych przez nauczyciela, np. He, He, He; Ho – Ha,; mu, mu, mu itp. - uczeń słucha piosenki, z czasem włącza się do śpiewania jej refrenu , powtarza za prowadzącą proponowane dźwięki melodyczne
• Improwizacje rytmiczne z wykorzystaniem rekwizytów (kręgle, gazety, szarfy itp.) - uczeń tańczy przy muzyce wykorzystując rekwizyty, naśladuje ruchy nauczyciela, ćwiczy wyczucie przestrzeni
• Zabawy kształtujące poczucie rytmu, tempa melodii oraz natężenia dźwięku w oparciu o piosenki i zabawy muzyczne z cyklu „Gimnastyczne Figle Muzyczne”. Wykorzystanie melodii „Taniec na Dzień dobry”, „Robimy sałatkę, „Drwale” oraz melodie „Taniec Anitry” E. Grieg - uczeń klaska miarowo w ręce , wystukuje rytm i tempo melodii uderzając rękami w kolana, uda lub dłonie kolegi, tupie prezentowane rytmy na zasadzie echa, reaguje ruchem na tempo (wolne - szybkie), określa nastrój muzyki (wesoła – smutna), określa czy melodia wznosi się czy opada

IV Metody, formy i środki realizacji programu.
Metody:
Dobór metod, form i środków jest zależny od możliwości uczniów. W trakcie realizacji założonych celów wykorzystywane będą głównie następujące metody i formy pracy:
- metoda żywego słowa
- czynna – zadań stawianych do wykonania, elementy pedagogiki zabawy
- percepcyjna – obserwacja, pokaz, naśladownictwo
- metoda opowieści ruchowej
- muzykoterapia
- elementy metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne
- elementy gimnastyki ekspresyjnej Rudolfa Labana oraz Carla Orffa
- choreoterapia
- logorytmika
Forma pracy: zbiorowa, zespołowa, indywidualna
Środki dydaktyczne: płyty CD z nagraniami, kręgle, dmuchane baloniki, instrumenty perkusyjne, folia aluminiowa, folia malarska, chusta animacyjna, gazety, szarfy, i inne rekwizyty.

V Warunki realizacji programu.
Program realizowany będzie w ramach zajęć muzyczno – rytmicznych zgodnie z tygodniowym planem zajęć programowych dla wychowanków OREW.
W programie uczestniczyć będą wybrani wychowankowie OREW, każdy według swoich możliwości. Są to osoby z głębokim, znacznym
i umiarkowanym upośledzeniem umysłowymoraz sprzężonymi niepełno sprawnościami (zespół Downa, MPdz). Program realizowany będzie w ramach grupowych zajęć, któreodbywać się będą raz w tygodniu w holu ośrodka. Czas trwania zajęć około 35 minut. Przewidywany czas realizacji programu: październik 2012 – czerwiec 2013.

VI Ewaluacja programu
Ewaluacją programu będzie prezentacja przez uczestników poznanych piosenek i układów tanecznych. Odbędą się też zajęcia otwarte dla rodziców.

VII Literatura

„Rymowana gimnastyka dla smyka” Barbara Błeja Sosna, Aneta Stuczyńska
„Rymowane zabawiani masażyki i kołysanki” Barbara Błeja Sosna, Aneta Stuczyńska
„Pląsy z długą brodą” Maria Tomaszewska
„Kalendarz Muzyczny W Przedszkolu” Urszula Smoczyńska – Nachtman
„Tańce integracyjne w pracy z grupą część I i II” Leszek Gęca
„Muzyczna pedagogika zabawy w pracy z grupą” Bissinger – U. Ćwierz
„Już gramy” K.BayerA.Wacławski
„Folkowa zabawa” L. M. Brzozowscy
„Muzyka jako element wychowania w rozwoju osobowym dziecka z niepełnosprawnością” Agnieszka Ewa Jarkowska
„Zabawy jesienne przy muzyce” – Katarzyna Bayer, Adam Wacławski
„Idzie zima” Katarzyna Bayer, Adam Wacławski
„Śpiewające brzdące” Katarzyna Bayer, Adam Wacławski
„ Tańce i zabawy dla grupy” – Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA