Zestaw ćwiczeń dla dzieci niepełnosprawnych

1. Zestaw ćwiczeń usprawniających percepcję wzrokową:
- rysowanie takiego samego wzoru,
- wybieranie takiego samego wzoru,
- dorysowywanie brakujących elementów na rysunku,
- układanie wzoru wg poleceń,
- nakładanie figury na dany wzór: patyczaki, domina, loteryjki obrazkowe, puzzle,
- łączenie w pary liter drukowanych i pisanych,
- praca z planszami kontrastowymi,
- ćwiczenia w zaciemnionym pomieszczeniu ( wodzenie za źródłem światła, zapalanie, gaszenie,
- prezentacja obrazka połączona z dźwiękiem,
- nakładanie oraz zdejmowanie kółek na kij,
- wyjmowanie różnych przedmiotów o różnej fakturze z pudła,
- łapanie i rzucanie piłki, odbijanie głową,
- przyczepianie i odczepianie piłeczek „ rzepów” do tablicy,
- pokazywanie przed lustrem: rąk, nóg, brzucha i innych części ciała,
-rysowanie konturów wg podanego wzoru
-gry rysunkowe, np.: wyżej, niżej
- uzupełnianie braków na obrazku
- wzrokowe rozpoznawanie kierunku ułożenia strzałek,
- kształcenie pojęć kierunku: w górę, w dól, w prawo, w lewo,
- dobieranie par jednakowych obrazków figur geometrycznych,
-rozpoznawanie uprzednio eksponowanych obrazków wzrokowych, „ Co tu się zmieniło?,
- wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter,
- segregowanie przedmiotów wg określonej cechy,

2. Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową:
- odróżnianie dźwięków z otoczenia
- naśladowanie różnych odgłosów np.: zwierząt,
- granie na instrumentach w różnych punktach sali oraz przed dzieckiem i za dzieckiem,
- rozróżnianie tonów wysokich i niskich( np., gdy dziecko usłyszy ton wysoki- staje na palcach a niski- siada,
- przykładamy dłoń i stukamy do ucha,
- szeptanie do ucha,
- ćwiczenia z opaskami, które mają dzwoneczki,
- granie na garnkach- łyżkami,
- ćwiczenia ze stetoskopem,
- rozpoznawanie dźwięków z kaset,
- uderzanie piłeczką w różne przedmioty,
- darcie gazet,
- chodzenie bosymi stopami po gazetach,
- machanie grzechotką,
- zabawa w dokańczanie słów,
- odtwarzanie gry na instrumentach, np. 2 razy bębenek. Jeden raz trabka, trzy razy bębenek,
-zabawy ze śpiewem, klaskaniem,

Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej:
- reagowanie sygnałem na określoną głoskę
- wymyślanie wyrazów zaczynającą się określoną głoską,
- podawanie liczby głosek w wyrazie ( analiza)
- śpiewanie piosenek sylabami,
- tworzenie wyrazów do podanej sylaby.

3. Ćwiczenia oddechowe:
- wyścigi monet,
- rozdmuchiwanie farby słomką,
- dmuchanie na grzywkę,
- dmuchanie na zamarzniętą szybę,
- dmuchanie na bibułkę, na watę na styropian,
- nadmuchiwanie worków papierowych i foliowych,
- nadmuchiwanie balonów,
- dmuchanie na piłkę pingpongową,
- gaszenie zapalonej świecy,
- robienie baniek mydlanych,
- dmuchanie na piórko,

4. Ćwiczenia artykulacyjne.
- naśladowanie odgłosów zwierząt,
- ćwiczenia warg: cmokanie, całowanie ust w lustrze,
- szerokie ziewanie,
- wysuwanie i cofanie języka,
- wypychanie policzków językiem,
- unoszenie języka do nosa,
- przenoszenie języka od kącika do kącika warg „wahadełko”,
- wysuwanie języka na brodę,
Ćwiczenia warg:
- parskanie,
- cmokanie,
- zabawa „Słoneczko”, ( kąciki ust maksymalnie oddalamy od siebie),
- zabawa „Ryjek”( wargi wysuwamy do przodu),
Ćwiczenia języka:
- wysuwanie języka na brodę, „ Zmęczony piesek”
- unoszenie języka w kierunku nosa,
- zawijanie języka o górne zęby,
- oblizywanie warg czubkiem języka,

Ćwiczenia żuchwy:
- wysuwanie żuchwy i cofanie
- wysuwanie żuchwy w prawo i w lewo,
- żucie jak osiołek, krowa- naśladownictwo,

5.Ćwiczenia na sprawność grafomotoryczną:
- rysowanie kształtów w powietrzu,
- ilustrowanie ruchem piosenki,
- łączenie punktów linią ciągłą,
- kopiowanie rysunków,
- labirynty,
- malowanki,
- wypełnianie konturów,
- rysowanie po śladzie,
- prace manualne: wycinanie, wydzieranie, lepienie,
- różnicowanie kierunków,
- układanie z koralików, klocków,
- cięcie nożyczkami wzdłuż linii prostej, przerywanej, łamanej, falującej,
- malowanie palcami na podkładzie z kleju,
- rysowanie patykiem, piórkiem lub pędzlem na podkładzie z kleju,
- malowanie kolorowymi tuszami na mokrym tle,
- lepienie z masy solnej,
- lepienie z gliny, plasteliny, modeliny, masy solnej,
- stemplowanie,
- rzeźbienie w mydle,
- rysowanie węglem, świecą, zamalowywanie tła,
- wydrapywanie na podkładzie świecy i tuszu,
- układanie wzorów z patyczków,
- ugniatanie papierowych kul z gazet,
- rozcinanie papieru po narysowanych liniach,
- przekłuwanie papieru igłą z nitką w miejscach zaznaczonych,
- stemplowanie z ziemniaka,

6. Ćwiczenia wg Dennisona ( dla dzieci nadpobudliwych)
- wykonywanie ósemek w powietrzu,
- rysowanie obydwoma rękami jednocześnie,
- zabawa „Słoń”- rozluźnianie mięśni szyi i oczu,
Ćwiczenia wydłużające- uaktywniają i ożywiają:
- zabawa „ Aktywna ręka”(przyciskanie ucha ręką),
- zabawa „ Punkty równowagi”,
- zabawa „ Pozytywne punkty”

7. Ćwiczenia i zabawy wg „Metody Dobrego Startu”- Bogdanowicz;
- obrysowywanie konturów po śladzie,
- odtwarzanie różnych prostych wzorów,
- wypełnianie dużych konturów
- odtwarzanie koła w powietrzu ( prawą i lewą ręką)
- ćwiczenia palców „Idzie rak”, Sroczka kaszkę ważyła”, „ Idzie kominiarz po drabinie”,
- ćwiczenia ruchowe- ruchy całego ciała w rytm muzyki,
- ruchy kończyn- „Otrzepywane rąk z wody”, „ Lot ptaków”, naśladowanie gry różnych instrumentów.
- ćwiczenia ruchowo- słuchowe: ćwiczenia dłoni i palców wykonywane na woreczkach wypełnionych sypkim materiałem. Dzieci śpiewają piosenki wraz z nauczycielką i wykonują na woreczkach ruchy: pięścią, dłonią, jednym, dwoma i wszystkimi palcami, jedną ręką z potem obiema. Zabawy: ”Uderzanie woreczka”, Głaskanie woreczka”.
- ćwiczenia ruchowo- słuchowo- wzrokowe: wodzenie palcem po wzorze, odtwarzanie wzoru w powietrzu, odtwarzanie wzoru przez wodzenie palcem po powierzchni stołu, odtwarzanie wzoru na tackach z piaskiem, odtwarzanie wzoru na dużym arkuszu kredą i węglem, pędzlem na kartce z bloku rysunkowego pisakiem w poszerzonej liniaturze.

8. Ruch rozwijający Weroniki Sherborne- pobudza dzieci do celowej aktywności ruchowej, daje poczucie władania własnym ciałem, ułatwia nawiązanie kontaktów interpersonalnych, nawiązuje kontakt wzrokowy, fizyczny, współdziała z partnerem.

9. ZESTAWY ĆWICZEŃ Z DZIECKIEM AUTYSTYCZNYM.

Autyzm to głębokie zaburzenie rozwojowe, prawdopodobnie spowodowane uszkodzeniem CUN. Kryteria rozpoznawcze autyzmu wczesnodziecięcego to
- poważne zaburzenia w zachowaniach społecznych
- poważne zaburzenia w rozwoju komunikacji,
- sztywny i ograniczony repertuar zachowań, rutyny.
Czynnikiem odróżniającym dzieci z autyzmem od ich rówieśników są bardzo duże różnice przejawiające się w zachowaniu, ilorazie inteligencji i poziomie umiejętności w sferach naśladowania, percepcji, rozwoju mowy. Brak jest fizycznych oznak występujących zaburzeń. W relacjach rówieśnikami dziecko z autyzmem cechuje niechęć do brania udziału we wspólnej zabawie. Kiedy nawet dziecko z autyzmem inicjuje kontakt, to nie wykonuje go, nie podtrzymuje go po uzyskaniu odpowiedzi. Dzieci z autyzmem bawią się w samotności, prezentując nieprawidłowy wzorzec zabawy, nie używają zabawek zgodnie z przeznaczeniem- postukują przedmiotami, wprawiając je w wirowy ruch lub wkładają do buzi. Dzieci te nie potrafią bawić się w zabawy udawane- w mamę tatę, nie rozumieją zasad gier np. w berka. Dzieci z autyzmem nie potrafią dzielić się własną radością, nie wskazują na przedmioty, które je interesują, nie pokażą swoim rodzicom rysunku, ulubionej zabawki, nie pochwalą się znalezionym skarbem.Nie wodzą wzrokiem za bliskimi, nie odwracają się na dźwięk swojego imienia, nie odpowiadają uśmiechem na uśmiech, czułe słowa, nie wykazują niezadowolenia, gdy bliscy oddalają się, nie uśmiechają się na widok rodziców, nie naśladują mimiki rodziców. Mowa u nich jest często zaburzona lub wcale nie występuje.Bardzo często dzieci z autyzmem kiwają się, mruczą, wprawiają przedmioty w ruch wirowy. Z punktu medycyny nie ma obecnie leku na autyzm. Bardzo ważna jest jak najwcześniejsza diagnoza i jak najwcześniejsze rozpoczęcie terapii, która da lepsze efekty. Na zajęciach wczesnego wspomagania rozwoju dziecka,które mają miejsce w moim przedszkolu proponuję następujące ćwiczenia z dzieckiem autystycznym:

1).Naśladowanie ruchów i czynności nauczycielki:
- podnoszenie rąk do góry,
- machanie ręką,
- dotknięcie brzucha,
- dotykanie ramion,
- wyciąganie ramion do przodu w bok,
- tupanie nogami,
- klaskanie w nogi,
- kładzenie rąk na biodrach,
- uderzanie dłonią w stół- umiejętność prostego naśladowania
- darcie gazety
- podawanie piłki
- wrzucanie klocka do pudełka
- dotykanie rzeczy: miękkich, twardych, dużych, małych,
- pokazywanie na zdjęciu najbliższych: mamy, taty, babci brata itd,

2). Naśladowanie ruchów z zakresu motoryki małej:
- otwieranie i zamykanie dłoni,
- prostowanie palca wskazującego i kciuka ( z zaciśniętej dłoni),
- dotykanie palcem wskazującym dłoni drugiej ręki,
- dotykanie palcem wskazującym kolejnych palców ręki,
- dotykanie palcem wskazującym części ciała: nos, oko ucho, kolano itp.

3). Naśladowanie mimiki twarzy:
- otwieranie ust,
- wysuwanie języka,
- uśmiechanie się,
- dotykanie językiem górnej wargi,
- złożenie ust do pocałunku,
- dmuchanie,
- nadymanie policzków,
- wysuwanie górnych zębów na dolne,
- marszczenie czoła,
- cmokanie wargami,
- marszczenie brwi,
- patrzenie prosto w oczy

4). Naśladowanie z użyciem przedmiotów:
- podnoszenie słuchawki do ucha,
- popychanie samochodziku
- karmienie lalki,
- wkładanie klocka do pudełka,
- robienie wałeczka z plasteliny,
- czesanie lalki,
- machanie flagą,
- uderzanie w bęben,
- naciskanie na dzwonek,
- mieszanie łyżeczką w kubeczku,
- stukanie plastikowym młotkiem,
- wycieranie nosa misiowi,
- przytulanie misia.
- łapanie i rzucanie piłki- wykształcenie poczucia sprawności

5). Dopasowywanie.
- dopasowywanie identycznych przedmiotów,
- dopasowywanie obrazków do identycznych obrazków,
- dopasowywanie obrazków do przedmiotów,
- łączenie w pary,
- dopasowywanie kolorów,
- dopasowywanie kształtów.

6). Koordynacja wzrokowo- ruchowa.
- rysowanie prostych linii,
- rysowanie prostych linii- łączenie kropek,
- kolorowanie małych przestrzeni,
- wycinanie- wąskie paski,

7).Rozumienie mowy:
-wykonywanie prostych poleceń,
- identyfikowanie najbliższych osób,
- wskazywanie przedmiotów,
- wskazywanie podstawowych cech przedmiotów.
- nazywanie przedmiotów,
- nauka nazywania części ciała,
- nauka wykonywania prostych poleceń,
- odpowiadanie na pytania,
-
8). W kontaktach z dziećmi:
- rozpoznawanie i nazywanie po imieniu innych dzieci,
- posługiwania się pytaniami,
- wymiana informacji,
- interakcja z dziećmi.
9.
- masaż rąk- wygaszanie niepożądanych autostymulacji rąk, kształtowanie poczucia świadomości własnego ciała,
- dociskanie stawów- poprawa czucia własnego ciała,
- chowanie interesujących przedmiotów pod kubek- wykształcenie u dziecka podstawowego pojęcia stałości przedmiotu,


10. Rozwój percepcji słuchowej.
- szeptanie do ucha przez papierową tubę

11. Zestaw ćwiczeń na słyszenie i pamięć wg DENNISONA
- zabawa pt.:„Sowa”(oddychanie przeponowo- brzuszne, luźne toczenie głową zwisającą w przedzie od ramienia do ramienia),

- zabawa pt.: „Kapturek myśliciela”( za uchem kładziemy kciuk do góry, resztą dłoni wywijamy ucho na zewnątrz ( jak klejenie pierogów),

-zabawa pt:” Słoń”- ćwiczenie to wykonuje się poprzez położenie lewego ucha na lewym ramieniu a potem wyprostowaniu ręki jak trąby. Przy rozluźnionych kolanach ręką należy „ rysować” przed sobą wzór leniwej ósemki, śledząc oczami ruch końców palców. Dla równowagi ćwiczenie należy powtórzyć drugą ręką.

- zabawa pt:”Kołysanka”- zwijamy się w kłębek w pozycji siedzącej, obejmujemy dziecko i kołyszemy je w przód i tył, dziecko kładzie się i nauczyciel „ rozciąga” dziecko na długość.