W świecie origamii - program edukacji plastycznej

PROGRAM EDUKACJI PLASTYCZNEJ

"W świecie origami"

„Wyobraźnia bez wiedzy może stworzyć rzeczy piękne.
Wiedza bez wyobraźni najwyżej doskonałe”
Albert Einstein

WSTĘP

Origami oznacza składane, zginanie papieru. Słowo pochodzi z języka japońskiego i dlatego często Japonia uważana jest za ojczyznę origami. Tymczasem składanie papieru pojawiło się wraz z wynalezieniem sposobu jego produkcji w Chinach. Początkowo było elementem obrzędów pogrzebowych. Tradycja religijna nakazywała wkładanie zmarłym do grobów przedmiotów codziennego użytku. Dary te, niekiedy bardzo cenne, padały łupem rabujących grobowce plemion koczowniczych – dlatego z czasem zamieniono je na papierowe repliki. Także podczas obrzędów poświeconych pamięci zmarłych rodziny paliły papierowe figurki będące kopiami przedmiotów i zwierząt – aby zmarli opiekowali się żyjącymi krewnymi. Podobne papierowe wota składano w ofierze duchom.

Zwyczaje te przetrwały w niektórych rejonach Chin do dziś – nadal można kupić specjalny pogrzebowy papier, z którego wykonywane są figurki.

W literaturze pierwsze ślady mówiące o składaniu papieru pojawiają się w pochodzącym z VIII w. n.e. utworze chińskiego poety TU FU: Stara żona rysuje na papierze kwadraty do gry w szachy. Złożona kartka papieru została użyta jako linijka; zagięta krawędź posłużyła do uzyskania linii prostej.

Składanie papieru znane jest także w innych krajach Dalekiego Wschodu, m.in. Korei, Wietnamie.

Do Japonii papier dotarł w pierwszej połowie VI w. n.e. Z okresu Muromachi (1333 – 1573) pochodzą najstarsze wzory origami. Początkowo jest to sztuka dworska. W okresie Tokugawa (1615 – 1858) origami dynamicznie się rozwija. Z 1797 pochodzi „Hiden Senbazuru Orikata” najstarsza na świecie książka poświęcona origami, prezentująca kilkadziesiąt sposobów składania żurawi. Pod koniec XIX wieku origami zaczyna być popularne nie tylko w Japonii.

Składanie papieru rozwija się nie tylko jako sztuka, ale zaczyna być wykorzystywane w edukacji i terapii. Prekursorem był tu Fredrich Fröbel; tradycyjna ozdoba choinkowa, gwiazdka z pasków jest nazywana „gwiazdą Fröbla”. Po drugiej wojnie światowej origami dynamicznie rozwija się na całym świecie. W latach siedemdziesiątych minionego wieku pojawiają się nowe techniki i sposoby składania papieru, nawiązujące do form i baz tradycyjnych. Nowe trendy i tendencje wytyczają mistrzowie origami – najbardziej znanym jest Akira Yoshizawa.

W wielu krajach powstają stowarzyszenia miłośników i twórców origami. Formy działania są najrozmaitsze – od klubów miłośników składania papieru po konferencje i międzynarodowe projekty. W Tokio Muzeum Origami gromadzi prace mistrzów. Wspaniale rozwija się literatura poświęcona origami. Dzięki Internetowi zarówno tradycja, jak i najnowsze dokonania artystów – kreatorów stają się dostępne dla każdego. Można też zobaczyć zbiory japońskiego muzeum origami w mieście Kaga

Origami to tradycyjna sztuka składania papieru przekazywana z pokolenia na pokolenie. Jest to ciekawa metoda wspierająca rozwój dziecka. Wielu pedagogów, nauczycieli, psychologów dostrzegając potencjał, jaki posiada sztuka origami w wychowaniu i kształceniu dzieci, włączyła tę formę w swój program pracy. Origami pobudza układ nerwowy, integrując w czasie składania papieru pracę obu półkul mózgowych. Dzięki temu dziecko odbiera wrażenia angażując wszystkie możliwe zmysły.
Zajęcia koła origami mają za zadanie rozwijać, kształtować, odkrywać talenty, zdolności i zainteresowania dzieci. Stosowanie na zajęciach sztuki origami, a w szczególności origami płaskiego z koła, pomaga stworzyć atmosferę aktywności twórczej, dokładności i precyzji manualnej, rozwija inicjatywę dziecka, zapewnia osiągnięcie sukcesu, motywuje do dalszej pracy, a także uczy dyscypliny. Origami cieszy się dużym zainteresowaniem wśród dzieci, ponieważ sprawia im radość i daje satysfakcję z wykonanej pracy.

Origami stwarza warunki do kształtowania zdolności manualnych, wrażliwości na otaczający świat, rozwijania fantazji, umożliwia samodzielność tworzenia. Jest to dla dziecka zabawa i zarówno działania kształcące jego osobowość, zmierzające do poznania własnej wartości.

Największe osiągnięcia w dziedzinie origami w Polsce, ma poznańska nauczycielka Dorota Dziamska, założycielka Polskiego Centrum Origami, organizatorka Ogólnopolskich Konferencji Origami, organizatorka wielu kursów i warsztatów dla nauczycieli, autorka książek i niezwykle nowatorskiego programu nauczania początkowego opartego na metodach origami.

Źródła:
Dziamska Dorota: Smoki i inne papierowe cuda, MAG, Poznań 1997
Drzewiński Kornel: Origami – sztuka składania papieru,www.japonia.org.pl/index.php/article/articleview/98/1/2/
Hiden Senbazuru Orikata: www.origami.gr.jp/Model/Senbazuru/index-e.html
Pham Dinh Tuyen: Formy klasyczne origami, DELTA,
Rick Beech: Origami – l’art. du papier plié, EDITIONS FLEURS, 2002

Program kółka orgiami zawiera:

- wstęp
- założenia programowe
- cele
- metody
- środki dydaktyczne
- przewidywane osiągnięcia dzieci
- wskazówki o realizacji
- proponowana tematyka zajęć
-ewaluację programu
- literatura

Założenia programowe

1.Przyswojenie podstawowych informacji z zakresu „ORIGAMI”
2.Wyposażenie dzieci w podstawowe umiejętności, które umożliwiają kontynuację swoich zainteresowań
3.Zapoznanie dzieci z różnorodnością form pracy zbiorowej i wzbudzenie chęci zdobywania i odkrywania doświadczeń i umiejętności razem z kolegami
4.Dostosowanie tematów pracy do zainteresowań i zdolności dzieci
5.Mobilizowanie dzieci do systematycznego poszukiwania nowych form pracy
6.Tworzenie według wzoru, wskazówek nauczyciela i własnych pomysłów różnych form orgiami przestrzennego i płaskiego
7.Rozbudzanie chęci uczestnictwa w zajęciach dodatkowych

Cele
1.Budzenie wrażliwości estetycznej, odkrywanie radości tworzenia piękna
2. Rozwijanie zdolności poznawczych prowadzących do rozbudzania zainteresowań sztuką origami
3.Kształtowanie umiejętności oceny własnego postępowania i innych, umiejętności pracy w grupie, umiejętności porozumiewania się, rozwiązywania problemów w grupie
4.Motywowanie do podejmowania prób samokontroli i samooceny
5.Rozwijanie poczucia przynależności do grupy
6.Budzenie wrażliwości estetycznej związanej z aktywnym uczestnictwem w sztuce, kulturze, wrażliwości związanej z estetyką ruchu
7. Wspieranie rozwoju psychofizycznego

Cele szczegółowe

1.Dziecko wie, co to jest origami
2.Dziecko zna różne techniki orgiami
3.Dziecko rozwija sprawność manualną i zdolności plastyczne
4.Dziecko umie wykonać pracę na podstawie naśladowania(etapy składania papieru) origami przestrzenne
5.Dziecko utrwali w pamięci etapy składania z papieru różnych figur
6.Dziecko potrafi stworzyć własną kompozycję - origami płaskie
7.Dziecko potrafi pracować samodzielnie i w grupie
8.Dziecko potrafi na podstawie wzoru wykonać pracę techniką orgiami

Metody

-metody praktyczne
-metody oglądowe
-metody słowne
-metody poszukiwań
-metody badawcze (postawa badawcza nauczyciela, jako wspomaganie,doping i motywowanie do dalszej działalności

Środki dydaktyczne

- gotowe koła origami
- gotowe kwadraty orgiami
- cała seria książek Doroty Dziamskiej
- kolorowe kartki techniczne
- kolorowe bloki rysunkowe
- klej
- papier do orgiami przestrzennego
- nożyczki

Przewidywane osiągnięcia dzieci

Dziecko:

- Wykonuje prace stosując technikę orgiami
- Działa według planu
- W swoich pracach wykorzystuje wiadomości dotyczące kształtu i wielkości
- Potrafi zaplanować swoją pracę
- Potrafi nawiązać kontakt z nauczycielem
- Samodzielnie zadaje pytania
- Potrafi wyrażać swoje emocje w sposób, który akceptują inni
- Akceptuje wszelkie zasady i reguły pracy w zespole

Wskazówki o realizacji programu

- Zajęcia są skierowane do dzieci 4-5 letnich
- Nauczyciel organizuje zajęcia kółka według wybranych przez siebie tematów oraz tematów wynikających z kalendarza imprez rocznych (można skorzystać z proponowanych tematów zajęć)
-Należy jasno i konkretnie wyjaśnić dzieciom zasady zabawy i pracy, wówczas utrzymana zostanie dobra organizacja i dyscyplina pracy
-Nauczyciel planuje realizację programu w oparciu o metodę poszukiwań
- Nauczyciel podaje tematykę zajęć dostosowaną do możliwości i zainteresowań dzieci
- Stosowanie metod badawczych wymaga od nauczyciela przyjęcia roli koordynatora, który wspiera aktywność dzieci
- Prace dzieci po zajęciach zostają wywieszone na gazetce ściennej w holu przedszkola
- Zajęcia zaplanowane są na dwa semestry roku szkolnego 2013/2014
- Zajęcia będą się odbywały dwa razy w miesiącu
- Czas trwania zajęć 20-30 minut
- Zakłada się kontynuację pracy kółka plastycznego w latach następnych.

Proponowana tematyka zajęć kółka orgiami:

PAŹDZIERNIK
- Przedstawienie przez nauczyciela historii origami; omówienie potrzebnych materiałów; zapoznanie dzieci ze sposobami zaginania; zapoznanie z czynnościami organizacyjnymi – miejscem składania materiałów, porządkowaniem stanowiska pracy. ( 1 zajęcie)
- Odrzutowiec ( 1 zajęcie)

LISTOPAD
- Wiatrak ( 1 zajęcie)
- Łódka ( 1 zajęcie)

GRUDZIEŃ
- Świąteczny Mikołaj ( 1 zajęcie)
- Choinka( 1 zajęcie)

STYCZEŃ
- Ramka na zdjęcia dla Babci ( 1 zajęcie)
- |Portmonetka dla dziadka ( 1 zajęcie)

LUTY
- Głowa słonia ( 1 zajęcie)

MARZEC
- Wachlarz ( 1 zajęcie)
- Wielkanocny koszyk( 1 zajęcie)

KWIECIEŃ
- Wysoki kapelusz ( 1 zajęcie)
- Lalka( 1 zajęcie)

MAJ
- Biedroneczka ( 1 zajęcie)
- Serce na Dzień Matki( 1 zajęcie)

CZERWIEC
- Miś ( 1 zajęcie)
- Medal na koniec roku ( 1 zajęcie)

Ewaluacja:

Aby przekonać się czy program ma pożądany wpływ na dzieci i w jakim stopniu zostały osiągnięte cele konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji.
Ewaluacja będzie prowadzona na bieżąco. Opierać się będzie na obserwacji:

- zaangażowanie dzieci na zajęciach
- samodzielności i umiejętności współpracy z kolegami

Ważnymi elementami ewaluacji będzie:

- udział w konkursach plastycznych
- prezentacja prac uczestników kółka na gazetce ściennej

Opracowała: Agnieszka Herbeć

Literatura:

Dorota Dziamska, Smoki i inne papierowe cuda, MAG, Poznań
Dorota Dziamska, Cuda w papierowym ogrodzie, MAG, Poznań
Dorota Dziamska, Papierowe cuda w bajkach, MAG, Poznań
Dorota Dziamska, Papierowy alfabet, MAG, Poznań
Dorota Dziamska, Opowieści z papierowego pudełka, MAG, Poznań
Dorota Dziamska, Elementarz zbieracza, część I, MAG, Poznań
Dorota Dziamska, Obrazki z papierowej szopki, część 1, BP, Poznań
Dorota Dziamska, Magiczne kółeczka, czyli origami płaskie z koła, bis, Warszawa
Dorota Dziamska, Magiczne kwadraty, czyli origami płaskie z kwadratu, bis, Warszawa
Dorota Dziamska, Bajkowe kółeczka, czyli origami płaskie z koła, bis, Warszawa
Dorota Dziamska, Świat z koła i z kwadratu, czyli origami przestrzenne, bis, Warszawa
Dorota Dziamska, Magiczne trójkąty, czyli origami płaskie i przestrzenne z trójkąta, bis, Warszawa