Krótka historia książki i piśmiennictwa - konspekt lekcji bibliotecznej

KONSPEKT LEKCJI BIBLIOTECZNEJ DLA UCZNIÓW
ZESPOŁU SZKÓŁ ZAWODOWYCH

1.Temat: Od papirusu do bibliobusu – krótka historia książki

2.Cele:

* główny
zapoznanie uczniów z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi historii książki (szczególnie w okresie: starożytność – renesans);

* operacyjne – po lekcji
•uczeń zna etapy kształtowania się pisma i wie, jakiego używamy obecnie,
•uczeń wie, gdzie i z czego wytwarzano książki przez wieki,
•uczeń zna typy narzędzi pisarskich oraz wie, którymi na czym pisano,
•uczeń potrafi wyjaśnić i odpowiednio kojarzyć pojęcia: "pismo klinowe", „tabliczki gliniane”, "hieroglify", "papirus", "pergamin", "palimpsest", „rubrykowanie”, "inicjał", "iluminacja", "książka rękopiśmienna", "skryba",
•uczeń umie wyjaśnić różnice między książką rękopiśmienną a drukowaną.

3.Czas trwania lekcji: 45 minut.

4.Metody nauczania:

a) słowna
- wykład dotyczący etapów kształtowania się pisma w świecie i Europie; omówienie z udziałem uczniów rodzajów pisma; pogadanka nt. postaci książki, która zmieniała się przez wieki, materiałów, z których ją wykonywano i narzędzi, którymi na niej pisano; porównanie książki rękopiśmiennej i drukowanej (wynalazek druku);
b) oglądowa
- książki z ilustracjami, plansza z „Przysposobienia czytelniczego”.
c) praktyczna
-rozwiązywanie krzyżówek tematycznych.

5.Środki dydaktyczne:

- książki z ilustracjami:
1.Szyndler B. – I książki maja swoją historię,
2.Zarys historii książki i księgarstwa,
3.Wiedza o kulturze - podręcznik,
- plansza z materiałów do przysposobienia czytelniczego pt. Dzieje książki,
- tablica, kreda,
- kartka z cytatami o książce,
- krzyżówki (3 wersje).


6.Przebieg lekcji:

a)wprowadzenie – przywitanie uczniów w klasie, wyjaśnienie powodu zastępstwa, podanie tematu lekcji i wprowadzenie w ów temat, odczytanie cytatu:

Książka stanowi cudowny przedmiot, dzięki któremu świat poczęty w umyśle pisarza przenika do umysłu człowieka... Każda książka żyje tyle razy, ile została przeczytana;

sprawdzenie listy obecności i krótka rozmowa z uczniami – dla rozpoznania ich nastrojów,
b)część właściwa lekcji - wykład, „burza mózgów”;
-podanie planu, wg którego będą omawiane dzieje książki,
- nauczyciel, wykorzystując przyniesione środki dydaktyczne i angażując do współpracy uczniów, omawia następujące zagadnienia:
•powstanie pisma (znaki porozumiewawcze, pismo obrazkowe, symbole zastępujące całe słowa, później wyrazy, znaki graficzne -> Sumerowie i Babilończycy, Chińczycy, Egipcjanie, Fenicjanie, Grecy, ogólnie Europa, w tym Polska i pismo łacińskie),
• etapy ewolucji postaci książkowej, tj. materiały piśmiennicze i forma książki – od starożytnej do współczesnej (kamień; glina, wosk – tabliczki; papirus – zwoje; pergamin, papier - kodeksy),
•narzędzia pisarskie (m.in. trzcina, pióra, inkaust),
•historia powstania papieru (Chiny 105 r. n. e.),
•książka rękopiśmienna i jej wygląd i użytkowanie w średniowieczu,
•wynalazek druku i zmiany w świecie wywołane tym faktem.

W międzyczasie prezentacja kart i ilustracji, dla lepszego wyobrażenia sobie bogactwa kultury sprzed wieków. Lekcja ma bardzo często postać dialogu z uczniami, którzy zadają dodatkowe pytania odnośnie wiedzy nt. historii książki, którą posiedli już częściowo na historii czy wiedzy o kulturze, lub po prostu z książek;
c)grupowa praca uczniów – uczniowie tworzą małe grupy, 2-3 osobowe; otrzymują egzemplarze krzyżówek (3 wersje), które uzupełniają; po wypełnieniu pustych kratek nauczyciel i uczniowie wspólnie sprawdzają odpowiedzi; jeśli pojawiły się zbyt trudne pojęcia, lub okazało się, że coś jest jeszcze niejasne, nauczyciel uzupełnia wiedzę uczniów.

d)podsumowanie lekcji bibliotecznej – bibliotekarz prosi najbardziej aktywnych uczniów, by podali swoje nazwiska i wpisuje im plusy z przedmiotu wiedza o kulturze. Po tym fakcie prosi ochotników, by w formie podsumowania wymienili rodzaje poznanych postaci książek i omówili wygląd tych, które najbardziej im się spodobały; następnie nauczyciel odczytuje cytaty na zakończenie:

Czytanie rozwija rozum młodzieży, odmładza charakter serca, uszlachetnia w chwilach pomyślności, daje pomoc i pocieszenie w przeciwnościach;

Książka jest paszportem do świata, paszport ten pozwala przekraczać granice czasu i przestrzeni, przynosi człowiekowi radość i przyczynia się do jego rozwoju.
Dla czytelnika książka może być wiernym towarzyszem życiowym, inspiratorem marzeń, albo źródłem mądrości.
Czytelnik jest obdarzony wolnością wyboru tematu, jak i wyznacznikiem celu swej lektury, dzięki temu książka staje się środkiem uprzywilejowanego komunikowania się z innymi ludźmi,zachęca uczniów do korzystania z działa, jakim jest książka oraz dziękuje za uwagę.