Czy woda jest dobrym rozpuszczalnikiem? - konspekt zajęć z przyrody

KONSPEKT
Przedmiot: Przyroda
Klasa: IV
Data: 09.11.2011r.
Temat: Czy woda jest dobrym rozpuszczalnikiem?
Metody: „burza mózgów”, pogadanka, obserwacja, doświadczenie.
Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa.
Środki dydaktyczne: podręcznik, karty pracy, zestawy zawierające sprzęt i odczynniki potrzebne uczniom do przeprowadzenia doświadczeń: szklanki, woda, cukier, sól kuchenna, sproszkowana kreda, olej.

Cele lekcji:
a) wiadomości:
Uczeń: - wyjaśnia pojęcia: roztwór, zawiesina, rozpuszczalnik, mieszanina;
- podaje przykłady roztworów i zawiesin.
b) umiejętności:
Uczeń: - wskazuje występowanie wody w przyrodzie;
- określa podstawowe właściwości wody;
- odróżnia zawiesinę od roztworu właściwego i substancji czystej;
- otrzymuje doświadczalnie roztwór, zawiesinę oraz emulsję.
c) postawy
Uczeń: - współpracuje w grupie;
- przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas wykonywania doświadczeń
i obserwacji.

Przebieg lekcji:
Faza wprowadzająca:
1. Czynności organizacyjne:
- sprawdzenie obecności,
- podanie tematu i celu lekcji.

Faza realizacji:
1. Praca z uczniami na zasadzie „burzy mózgów”
Gdzie spotykamy wodę?
- na powierzchni Ziemi- „burza mózgów”
- w organizmach i substancjach otaczających – pokaz nauczyciela (wyciskanie cytryny), oraz ilustracja z podręcznika.
2. Zapisanie do zeszytu wniosku:
Woda jest substancją należącą do najczęściej spotykanych na powierzchni Ziemi, jest głównym składnikiem organizmów i wielu substancji, które nas otaczają. Bez wody nie byłoby życia na Ziemi.
3. Podział uczniów na grupy.
• Uczniowie pracują w grupach, przeprowadzają doświadczenia według instrukcji na karcie pracy nr I i II. Wpisują na kartę obserwacje i wnioski.
4. Nauczyciel rozdaje uczniom rozsypanki karta nr III.
5. Uczniowie pozostając w tych samych grupach próbują ułożyć z rozsypanek zdania, które określają roztwór, mieszaninę i rozpuszczalnik i zawiesinę.
6. Nauczyciel wspólnie z uczniami jeszcze raz analizuje przeprowadzone doświadczenia i wnioski jaki z nich wynikają oraz sprawdza poprawność ułożenia rozsypanek.
7. Uczniowie zapisują w zeszycie otrzymane pojęcia;

• MIESZANINA TO SUBSTANCJA SKŁADAJACA SIĘ Z DWÓCH LUB WIĘCEJ SKŁADNIKÓW

• ROZPUSZCZALNIK TO CIECZ, KTÓRA ROZPUSZCZA INNE SUBSTANCJE I TWORZY Z NIMI CIEKŁE MIESZANINY;

• ROZTWÓR TO MIESZANINA ROZPUSZCZALNIKA I CIAŁA ROZPUSZCZANEGO.

• ZAWIESINA TO MIESZANINA CIAŁA STAŁEGO I CIECZY.

Faza podsumowująca:
1. Nauczyciel dyskutuje z uczniami na temat działania wody na niektóre substancje.
Woda jest dobrym rozpuszczalnikiem dla wielu substancji, ale nie dla wszystkich.
• Nierozpuszczalne w wodzie ciecze tworzą emulsje (np olej), a nierozpuszczalne w wodzie ciała stałe tworzą zawiesinę.
2. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów ich zaangażowanie w grupach i samoocenę. Następnie podaje zadanie domowe.


Karta pracy I

Grupa I

Doświadczenie: Badanie rozpuszczalności kredy w wodzie.

Sprzęt i odczynniki: szklanka, woda, sproszkowana kreda.
Do szklanki z wodą wsyp kredy i zamieszaj. Odczekaj chwilę i odpowiedz na pytania:
a) Co się stało z kredą?
........................................
b) Czy po kilku minutach choć część kredy osadziła się na dnie naczynia?
........................................

Doświadczenie: Badanie rozpuszczalności cukru w wodzie.

Sprzęt i odczynniki: szklanka, woda, cukier.
Do szklanki z wodą wsyp cukru i zamieszaj. Odczekaj chwilę i odpowiedz na pytania:
c) Co się stało z cukrem?
........................................
d) Czy cukier osadził się na dnie naczynia?
........................................


Karta pracy II

Grupa II

Doświadczenie: Badanie rozpuszczalności soli w wodzie.

Sprzęt i odczynniki: szklanka, woda, sól.
Do szklanki z wodą wsyp soli i zamieszaj. Odczekaj chwilę i odpowiedz na pytania:
e) Co się stało z solą?
........................................
f) Czy sól osadziła się na dnie naczynia?
........................................

Doświadczenie: Badanie rozpuszczalności oleju w wodzie.

Sprzęt i odczynniki: szklanka, woda, olej.
Do szklanki z wodą dodaj oleju i zamieszaj. Odczekaj chwilę i odpowiedz na pytania:
g) Co się stało z olejem?
........................................
h) Czy po krótkiej chwili olej osadził się na dnie naczynia?
........................................
Karta pracy III

ROZPUSZCZALNIK TO CIECZ, KTÓRA ROZPUSZCZA INNE SUBSTANCJE I TWORZY Z NIMI CIEKŁE MIESZANINY

ROZTWÓR TO MIESZANINA ROZPUSZCZALNIKA I CIAŁA ROZPUSZCZANEGO.
SKŁADNIKI ROZTWORU NIE MOŻNA ROZRÓŻNIĆ GOŁYM OKIEM.

ZAWIESINA TO MIESZANINA CIAŁA STAŁEGO I CIECZY.
SKŁADNIKI ZAWIESINY MOŻEMY ROZRÓŻNIĆ GOŁYM OKIEM.

MIESZANINA TO SUBSTANCJA SKŁADAJĄCA SIĘ Z DWÓCH LUB WIĘCEJ SKŁADNIKÓW


Karta pracy IV

1. Uzupełnij tekst:
* Niektóre substancje rozpuszczają się w wodzie np..................... , a inne ........................................ np. ...................................., ........................................
* Rozpuszczając cukier w wodzie otrzymujemy ................................ Jest on przykładem mieszaniny ...................................... Woda jest tu ................................
.............................. a cukier ........................................
Kreda ........................................w wodzie. Tworzy z wodą .................................

2. Połącz w pary:
1. Roztwór nasycony 2. Roztwór nienasycony
A - Taki roztwór, w którym w danej temperaturze rozpuści się jeszcze więcej substancji rozpuszczanej.

B - Taki roztwór, w którym w danej temperaturze nie może się już rozpuścić więcej substancji.

1 - ................ 2 - .................


3. Podaj 2 przykłady innych rozpuszczalników niż woda.