Muzyka jest zabawą - Program edukacji muzycznej dla dzieci 5-letnich

MUZYKA JEST ZABAWĄ

Program edukacji muzycznej dla dzieci pięcioletnich

OPRACOWAŁA
Renata Zalewska
Świnoujście 2009 r.

WPROWADZENIE

Wszystko , co dzieje się w przedszkolu, dotyczy wszelkich spraw dziecka , a poszczególne zadania wychowawcze powinny prowadzić do jego wszechstronnego rozwoju.
Podstawowa działalnością dziecka w okresie przedszkolnym jest zabawa.
Duża ruchliwość dziecka w tym wieku, szybki rozwój i doskonalenie się narządów oddychania, krążenia, sprawności motorycznych, wzrastająca siła mięśni i kośćca sprawiają , że wszelkie zajęcia związane z ruchem są dla dziecka istotną potrzebą.
Rozwój ruchowy łączy się ze sferą psychiczną. Celowość i zręczność ruchów, ich precyzja, odbywają się pod kontrolą wzroku, woli i uwagi. Takie ćwiczenia i trening przewijają się w zabawie – podstawowej działalności dziecka w wieku przedszkolnym. Również zadania wychowania muzycznego w przedszkolu uwzględniają potrzebę aktywności ruchowej dziecka w tym okresie.
Program umuzykalnienia w przedszkolu porządkuje zagadnienia muzycznej działalności dziecka następująco :
- słuchanie
- działanie
- tworzenie

SŁUCHANIE

Najpierw wyszczególnione są różne formy zajęć odnoszących się do słuchania, następnie wymienione zostały formy wykonywania muzyki przez dzieci. Zasygnalizowane zostały w programie również elementy uwzględniające własną twórczość dzieci.

DZIAŁANIE

Po formach zajęć związanych ze słuchaniem, program umuzykalnienia dzieci postuluje różne rodzaje muzycznego działania dzieci w przedszkolu.

W programie wymienione są kolejno następujące formy działalności muzycznej dzieci;

1- śpiew dzieci
2- zabawa ze śpiewem
3- opowieści ruchowe
4- zabawy rytmiczne przy muzyce
5- tańce
6- gra na instrumentach


Każda z wymienionych form jest zróżnicowana w stosunku do możliwości dzieci trzy-, cztero-, pięcio-, sześcioletnich, gdyż różnice między dziećmi starszymi a młodszymi są widoczne nie tylko w odniesieniu do możliwości głosowych, lecz również do ich sprawności ruchowej, uwzględnianie więc tych różnic jest konieczne.

Ad. 1 Najdostępniejszą działalnością muzyczna dzieci jest ich własny śpiew . Forma ta bardo rozwija słuch dziecka i wyrabia jego sprawności głosowe. Śpiew jest instrumentem , którym dysponuje prawie każdy człowiek. W przedszkolu śpiew dzieci jest podstawową działalnością muzyczną. Na śpiewie opierają się inne formy wychowania muzycznego. Przy śpiewanej piosence dzieci się bawią , przy śpiewie Graja na instrumentach perkusyjnych, podczas śpiewanej piosenki tanecznej- tańczą.

Ad.2 Zabawy ze śpiewem są ulubioną przez dzieci forma zajęć. Zabawa ma zawsze jakieś elementy swobody, choć ograniczonej częściowo nakazami dyktowanymi potrzebami zespołowego działania, tematem i planem działania. Zabawa ze śpiewem jest dla dziecka przyjemnością , jest też sposobem rozwijania własnej aktywności. Dziecko podejmuje i realizuje czynności zabawowe dlatego , że chce być czynne. Dążenie do aktywnego działania jest jego potrzebą podstawową. Czynnie chce poznawać wszystko , co je otacza.

Ad.3 Program umuzykalnienia przewiduje

• opowieści ruchowe, czyli zabawy przy akompaniamencie muzycznym. Opowieści ruchowe to łatwiejsza forma zabaw rytmicznych przy muzyce. Dzieci poddają się nastrojowi muzyki i działają pod jej wpływem. Nie robią tego jedynie na skutek oddziaływania muzyki. Wielka pomocą , jak sugeruje nazwa, jest opowiadanie nauczycielki. Opowieść towarzyszy muzyce.
•
• Zabawy rytmiczne przy muzyce. Zabawy rytmiczne przy akompaniamencie dowolnego instrumentu muzycznego są dla dzieci ulubiona formą działania. W ćwiczeniach rytmicznych występują równocześnie trzy momenty ; spostrzeganie dźwięków, skojarzenie z pewnym ruchem i uczucie przyjemności towarzyszącej zazwyczaj aktywnej pracy muzycznej. W zabawach rytmicznych można realizować następujące zagadnienia;

a) reakcję na przerwę w muzyce
b) reakcje na zmiany tempa
c) ćwiczenia na szybka reakcję
d) reakcję na zmiany dynamiki
e) ćwiczenia na wyrabianie poczucia metrycznego
f) zabawy i ćwiczenia uwzględniające realizacje różnych tematów muzycznych
g) ćwiczenia i zabawy uwzględniające różnicę barwy i wysokości dźwięku
h) ćwiczenia i zabawy kształcące orientacje przestrzenna
i) reakcje ruchowe uwzględniające budowę różnych form muzycznych
j) zabawy z uwzględnieniem kształcenia elementów tańca lub zabawy
k) technikę ruchu i tańca

Ad.5 Taniec jest formą która przynosi dzieciom dużo radości. Tańcu następuje powiązanie muzyki z ruchem. W tańcu dziecko spontanicznie reaguje na te elementy muzyki ruchem w postaci różnych kroków , zwrotów , przytupnięć i figur.

Ad.6 Gra na instrumentach perkusyjnych powinna być wprowadzana w przedszkolu stopniowo. Operowanie wszystkimi instrumentami możliwe jest dopiero w grupie sześciolatków. Młodsze dzieci powinny grać jedynie na niektórych instrumentach, czyli na takich , którymi posługiwanie się sprawia mniejsze trudności.

TWORZENIE

Twórczość dzieci nie istnieje w oderwaniu od ich działalności. Tworzenie jest wyższą formą działalności dziecka. Planując zajęcia związane twórczością muzyczną dziecka możemy uwzględnić;
- improwizację wokalną
- improwizacje rytmiczną

CELE I TRESCI PROGRAMU

CELE PROGRAMU

Ogólne ;

- integracja z rówieśnikami , pozwalająca na tworzenie nowych więzi społecznych
- kształcenie cech osobowości psychicznej i struktury fizycznej dziecka
- wyzwolenie dziecka z niedostatków i kompleksów
- eliminacja cech egocentrycznych – rozbudzenie empatii
- tworzenie sytuacji doskonalących pamięć , zdolność kojarzenia , umiejętność skupienia uwagi na rzeczach i osobach
- rozwijanie podzielności uwagi , sprawnej pamięci , procesów analizy
- rozwijanie wrażliwości muzycznej
- rozwijanie wyobraźni
- kształcenie estetyki ruchu
- rozwijanie inwencji twórczej i inspirowanie do samodzielnego działania
- uwrażliwienie na bodźce zewnętrzne , wzrokowo – słuchowe
- ćwiczenie społecznych zachowań
- uczenie nawiązywania bliskiego , serdecznego kontaktu z innymi osobami
- identyfikowanie i nazywanie różnych stanów emocjonalnych
- wprowadzenie dziecka w świat wartości uniwersalnych , takich jak ; dobro , prawda , miłość , piękno
- poczucie własnej wartości
- umiejętność samooceny
- samokontrola

Cele szczegółowe

- rozwijanie poczucia rytmu , pulsacja
- metrum 2/4 marsz
- bieg na paluszkach w wartościach ósemek
- chodzenie na czworakach w tempie półnutowym
- wrażliwość na dźwięki wysokie i niskie
- wrażliwość na dynamikę , czas trwania dźwięków
- wrażliw3ość na artykulację
- szybka reakcja na bodziec słuchowy
- utrzymanie prawidłowej postawy ciała
- rozwinięcie aparatu głosowego i oddechowego według własnych możliwości dziecka
- umiejętność posługiwania się instrumentami
- umiejętność akompaniowania do muzyki słyszanej
- rozpoznawanie typu ; melodia smutna , melodia wesoła
- rozróżnianie tempa ; szybko , wolno
- umiejętność ilustrowania ruchem słyszanej piosenki , melodii , improwizacje ruchowe , dyrygowanie
- percepcja słuchowa , ćwiczenia na podzielność uwagi
- odgłosy natury ( uwrażliwienie )

TREŚCI PROGRAMOWE

RUCH

- ćwiczenia ruchowe mające na celu wyrobienie poczucia rytmu
- wyczulenie na zmiany dynamiczne i metryczne
- ruch do piosenki , korelacja wzrokowo – ruchowa
- taniec ; polka , krakowiak , tańce integracyjne – Klauza
- opowieści ruchowe przy muzyce , improwizacje ruchowe
- ilustracje ruchowe do muzyki klasycznej
- marsz w kole zgodnie z akompaniamentem
- bieg na paluszkach w rytm ósemek
- reagowanie na zmiany i przerwę w muzyce

ŚPIEW

- przed śpiewaniem piosenek ćwiczenia oddechowe ; trzy głębokie wdechy przez nos z uniesieniem w górę rąk i wydechy wraz z opuszczeniem rąk
- nauka piosenek związanych z porami roku
- piosenki związane z tożsamością własnego ciała
- nauka hymnu przedszkola
- nauka piosenek przygotowywanych na występy okazjonalne
- nauka piosenek o zdrowiu

PERCEPCJA MUZYKI

- słuchanie muzyki wykonywanej przez nauczyciela
- słuchanie śpiewu nauczyciela
- słuchanie muzyki odtwarzanej z płyt
- muzyczne audycje dla dzieci

DZIAŁANIA TWÓRCZE

- rytmizowanie wyrazów tekstów poprzez klaskanie , oklepywanie , tupanie
- odgrywanie na instrumentach odgłosów i zjawisk natury , świata zwierząt
- improwizacje ruchowe do słyszanej muzyki
- tańce swobodne do muzyki
- śpiew indywidualny , swobodny


EWALUACJA PROGRAMU

Przewidywane osiągnięcia
• dziecko zachowuje prawidłowe relacje z rówieśnikami
• prawidłowo reaguje na polecenia – skupia się
• potrafi poruszać się zgodnie z akompaniamentem w rytmie ćwierćnut , ósemek i szesnastek
• potrafi poruszać się po obwodzie koła parami , także cwałem
• ma poprawną estetykę ruchu
• wykonuje proste układy taneczne np. krakowiaka i poleczki
• reaguje na przerwy w muzyce
• potrafi posługiwać się instrumentami (podstawowymi C. Orfa )
• potrafi akompaniować na instrumentach perkusyjnych pulsacyjnie
• rozróżnia i reaguje na dźwięki wysokie i niskie
• rozróżnia i reaguje na dźwięki długie i krótkie
• utrzymuje prawidłową postawę ciała podczas ćwiczeń , śpiewu i zabaw ruchowych
• zna i potrafi cytować poznane wyliczanki , przysłowia , wierszyki
• śpiewa indywidualnie niektóre piosenki
• wskazuje ruchem ręki kierunek melodii w trakcie jej słuchania
• pamięta kolejność ruchów w układach tanecznych


ROZKŁAD MATERIAŁU NA CAŁY ROK SZKOLNY :

WRZESIEŃ

Tematyka zajęć Sposoby realizacji

Przywitajmy się
- zapoznanie się z kolegami, poznanie swoich imion, nauka piosenki powitalnej, puszczamy iskierkę w kole trzymając się za ręce, wysłuchanie i nauka piosenki „ Przedszkole drugi dom „, reakcja na zmiany tempa,

Pożegnanie lata
-słuchanie utworu Lato, rytmizowanie wyrazów poprzez klaskanie, marsz w kole zgodnie z akompaniamentem, osłuchanie się z piosenką „ Czas jesieni „ zabawa naśladowcza, rozwijanie narządu mowy- ćwiczenia ust

Witamy jesień
- rozwijanie poczucia rytmu- poruszanie się do zmieniającej się melodii, wysłuchanie piosenki „ Jesienna poleczka „ taniec do piosenki, układ w parach, kształcenie prawidłowej postawy ciała podczas tańca

PAŹDZIERNIK

Dary jesieni
-do piosenki „ Na polanie w lesie „ zabawa z użyciem obręczy, nauka piosenki „ Cebula „ zabawa naśladowcza, wyrabianie poczucia rytmu –podskoki w rytm ósemek, improwizacja ruchowa do piosenki „Witaminki„

Uliczne sygnały
-zabawa ruchowa przy muzyce z wykorzystaniem obręczy jako kierownic- dzieci reagują na pauzy w muzyce i kolory tarcz wskazywane przez nauczyciela, słuchanie piosenki „ Uliczne sygnały „, zabawa w oklepywanie kolan

Spacer po parku
- zabawa szukanie dziupli wiewiórki, nauka piosenki „ Tańcząca wiewióreczka „ taniec w parach po kole z elementami polki, kujawiaka, krakowiaka, reakcja na przerwę w muzyce- kształcenie prawidłowej postawy ciała

Zdrowie
-utrwalenie piosenki „ Witaminki „ taniec improwizowany, marsz ze zmianą kierunku, nauka piosenki „ Gimnastyka „ zabawa naśladowcza, ćwiczenia artykulacyjne na sylabach

LISTOPAD

Jesienna cza cza
- nauka piosenki „ jesienna cza cza „ –instrumentacja piosenki – ilustracja piosenki ruchem, rytmizacja tekstu, praca nad właściwą dykcją- wyklaskiwanie „ pauz „ , zabawa pociąg , ustawienie w rzędzie , reakcja na sygnał , słuchanie piosenki

Kolorowe listki
- dzieci naśladują malowanie liści na drzewie , wysoko , nisko utrwalenie kontrastowych pojęć , nauka piosenki „ Kolorowe listki „ wznoszenie się melodii i opadanie , wyciszanie , zabawa ruchowa –taniec „ Deszczyk „ rytmiczne poruszanie się do melodii

W przedszkolu wesoło jest
-reakcja na zmiany tempa w muzyce –odnajdywanie swoich domków (zwierzęta ), taniec przy piosence „ Nazywają mnie poleczka „ współdziałanie w parze , w kole , cwał w parach po okręgu , wesoła zabawa , utrwalenie tańca „ Deszczyk „

Pan listopad
- podskoki w rytmie ósemek , marsz z bębenkami , nauka piosenki „ Pan listopad „ , odzwierciedlanie ruchem wartości rytmicznych , śpiew indywidualny zwrotek piosenki , dostrzeganie regularności w muzyce : zwrotka , refren

GRUDZIEŃ

Witaj mikołaju
- zabawa na przerwę w muzyce „ figurki „ , nauka piosenki „ Kochany panie mikołaju „ –wyrażanie ruchem nastroju muzyki , zabawa w saneczki w parach do piosenki „Sanna „ , rytmiczne podnoszenie kolan w rytm muzyki

Święta tuż , tuż .
- słuchanie i śpiewanie znanych kolęd , wprowadzenie nastroju przedświątecznego , zabawa ruchowo – naśladowcza do piosenki „ Zła zima „ próby śpiewania , artykulacja dźwięków na zgłoskach

STYCZEŃ

Dobra zima
- ćwiczenia na kształcenie poczucia metrum i tempa przy piosence „ Zimowa samba „ , nauka piosenki „ Bałwankowa rodzina „ – zabawa naśladowcza wspólne działanie grupy , improwizacje muzyczno - ruchowe : lepimy bałwana , rzucamy się śnieżkami , chodzimy po wysokim śniegu itp.

Święto babci i dziadka
- ćwiczenia stóp : chód na palcach i na piętach , nauka piosenki „ Babciu droga babciu „ , nauka tańca integracyjnego w grupie – wzmacnianie poczucia przynależności do grupy , podskoki niskie i wysokie w zależności od wysokości dźwięku

Karnawał
- improwizowany taniec do wesołej muzyki – rozwijanie wyobraźni twórczej , wesoła zabawa , nauka piosenki „ Hoki – poki „ – ruszanie się według wskazówek w tekście utworu ,

Zabawy na śniegu
- reakcja na zmiany tempa w muzyce „ lodowe figurki „ , nauka piosenki „ Tupu tup po śniegu „ – rytmiczne tupanie w rytm muzyki – zabawa naśladowcza , utrwalenie piosenki „ Zima zła „

LUTY

Zimo ! Zimo !
- nauka stopniowania dynamiki przy mowie , śpiewie , klaskaniu , grze na instrumentach ( zabawa w echo ) , nauka tańca „ Taniec mieszaniec „ rytmiczne zmiany kierunku i położenia , rozwijanie percepcji słuchowej ,

Uciekaj zimo
- występ przed publicznością ( rodzicami ) – tańce , piosenki , zabawy przy muzyce , nauka piosenki „ Uciekaj zimo „ , zabawa naśladowcza

MARZEC

W marcu jak w garncu
- gry i zabawy orientacyjno – sprawnościowe , nauka piosenki „ Przyszedł nocą mis „ , tworzenie rzędów w czasie refrenu , utrwalenie piosenki „ Uciekaj zimo „ , przywołanie wiosny piosenką „ Idzie do nas wiosna „ ,

Wiosna tuż , tuż
- spostrzeganie zmian dynamiki i reagowanie na nie ruchem , nauka piosenki „ Wiosna „ – reakcja na sygnał w piosence , zabawa kwiatki rosną – kwiatki więdną , słońce świeci – słońce zachodzi

Wesoły przedszkolak
- gra na instrumentach do różnych melodii – prawidłowe wystukiwanie rytmu , nauka piosenki „ Jestem wesoły „ , zabawa naśladowcza – skakanie , tupanie , klaskanie , taniec „ Wiosenny bal „ – walczyk w parach

Wiosna !
- zabawa cicho – głośno , reakcja na zmianę wysokości dźwięku , nauka piosenki „ Wiosna radosna „ , zabawa „ wiosenna wycieczka „ – reakcja na zmianę melodii , zagadki muzyczne „ jaka to piosenka ?

KWIECIEŃ

Święta , święta
- osłuchanie się z piosenką „ Kwiecień – plecień „ , rytmizacje głosem i klaskanie – oklepywanie przysłowia , instrumentacja piosenki ( wykorzystanie poznanych inst. perk. ( bębenek , tamburyn , trójkąt , kołatka , grzechotka ) , wysłuchanie piosenki „ Zając malowany „ , próby śpiewania

W ogrodzie - nauka piosenki „ W naszym ogródeczku „ – rozróżnianie melodii smutnej i wesołej , zabawy wiosenne : podlewanie , pielenie grabienie itp. Odzwierciedlanie ruchem wartości rytmicznych , metrum muzycznego i prostych tematów rytmicznych.

Na łące
- zabawy rytmiczne przy muzyce „ Bocian i żaby „ , „ Rosną kwiatki „ , nauka piosenki „ Kle kle boćku „ – zabawa naśladowcza , rozróżnienie rejestru wysokiego , niskiego , średniego

Uczymy się
- reakcja na zmiany tempa w muzyce , nauka piosenki „ Kolorowe kredki „ zabawa naśladowcza , zmiana ustawień , wysłuchanie piosenki „ Piłka Oli „ – rytmiczne poruszanie się w rytm piłki , klaskanie , oklepywanie , tupanie

MAJ

Dzień rodziny
- wysłuchanie piosenki „ Grzeczne słówka „ powtarzanie słów : dziękuje , proszę , dzień dobry , do widzenia itp. , nauka piosenki „ Całusy dla mamy „ zabawa naśladowcza do słów piosenki , taniec mieszaniec - zmiana ustawień na sygnał w muzyce

Ruch to zdrowie
- wyrobienie koordynacji wzrokowo – ruchowej oraz świadomości własnego ciała podczas zabaw przy muzyce , uwrażliwienie na zmiany tonacji . Improwizacja spontaniczna wynikająca z potrzeby zabawy w ruchu przy muzyce , kształcenie prawidłowej postawy

Niedługo lato
- powtórzenie poznanych piosenek i tańców , zagadki muzyczne , ćwiczenia słuchowe . Nauka piosenki „ Niedługo lato „ – zabawa naśladowcza , rytmiczne wystukiwanie , wyklaskiwanie tekstu

Wakacje
- nauka tańca śląskiego „ Grozik „ wchodzenie w role , pokazywanie elementów w zwrotkach , utrzymanie prawidłowej postawy ciała podczas wykonywanych elementów tańca