Projekt profilaktyczny dotyczący agresji - wersja 1

PROJEKT PROFILAKTYCZNY DOTYCZĄCY AGRESJI

„ Nie rób drugiemu, co tobie niemiłe”

Opracowała: Justyna Jasińska

Projekt profilaktyczny dotyczący agresji przeznaczony do realizacji w klasie V szkoły podstawowej.
Projekt obejmuje cykl pięciu spotkań w wymiarze 1 godziny lekcyjnej (45 minut).

SCENARIUSZ 1

TEMAT: Co to jest agresja?

Cele lekcji:
Uczeń po zakończeniu lekcji:
- określa pojęcie przemocy i agresji
- wymienia zachowania agresywne dotyczące przemocy fizycznej
i psychicznej
- poszukuje przyczyn powstawania agresji

Formy pracy: praca z całą klasą, praca w grupach

Metody: „burza mózgów”, „rybi szkielet”, drama

Środki dydaktyczne: arkusz papieru z napisem AGRESJA, flamastry, kolorowe karteczki, plansza ze szkieletem ryby, arkusz ewaluacyjny

PRZEBIEG LEKCJI

I. Częśc wstępna:
- czynności organizacyjne
- zapoznanie z tematem i celami lekcji

II. Częśc główna:
1) „ burza mózgów”
Uczniowie pracują w 5 osobowych grupach, otrzymują duże kartki z napisem AGRESJA, ich zadaniem jest zapisanie swoich przemyśleń związanych z tym pojęciem.
Grupy przedstawiają swoje hasła- nauczyciel zapisuje na tablicy.
Następuje analiza wypisanych słów, nauczyciel kieruje dyskusją. Uczniowie dokonują próby zdefiniowania pojęc przemoc i agresja. Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi.
2) Wypisane hasła uczniowie dzielą na dwie grupy: dotyczące
agresji fizycznej i psychicznej.
3) Uczniowie przygotowywuję scenki na poniższe tematy:
1. - konflikt między matką i córką prowadzący do agresji
2. - zachowania agresywne między kolegami w szkole
3. - zachowania agresywne między uczniem a nauczycielem
Uczniowie zostają podzieleni na 3 grupy, których zadaniem jest
wcielenie się w role i odegranie scenki przez dwie osoby wybrane z grupy. Reszta uczniów jest obserwatorami. Po zakończeniu gry aktorzy opowiadają o swoich odczuciach podczas gry, a obserwatorzy wymieniają się swoimi refleksjami na temat problemu agresji przedstawionego w scenkach. Następuje omówienie przedstawionych sytuacji konfliktowych.
4) „rybi szkielet”
Nauczyciel wiesza na tablicy dużą planszę przedstawiającą szkielet ryby. W głowę ryby wpisuje problem AGRESJA. Za pomocą „burzy mózgów” ustala wspólnie z uczniami przyczyny zachowań agresywnych. Zapisuje na plakacie te pomysły uczniów, które mają charakter przyczyn głównych (duże ości schematu).
Następnie klasa w tych samych grupach pracuje nad poszukiwaniem przyczyn, które mają wpływ na jeden czynnik główny (każda grupa inny). Uczniowie swoje pomysły zapisują na małych kolorowych kartkach (są to małe ości) i przypinają je do „ości dużych”.
Podsumowaniem tej zabawy powinno być opracowanie planu działań zmierzających do rozwiązania wywyższych sytuacji. Uczniowie podają swoje propozycje, pomysły na zniwelowanie przemocy. Należy zwrócic uwagę na to, aby ich oczekiwania były realne, możliwe do spełnienia.

III. Częśc końcowa:
- uczniowie wypełniają arkusz ewaluacyjny- załącznik nr 1 (chętni wyrażają swoją opinię na temat lekcji)
- nauczyciel dokonuje podsumowania i ocenia pracę uczniów

Załącznik nr 1
Arkusz ewaluacyjny

Po dzisiejszej lekcji:

Myślę........................................
Zastanowiło mnie........................................
........................................
Chciałbym........................................
........................................
Lekcja podobała mi się, bo........................................
........................................
Lekcja nie podobała mi się, bo........................................
........................................


SCENARIUSZ 2

TEMAT: Sposoby wyrażania złości.

Cele lekcji:
Uczeń po zakończeniu lekcji:
- rozpoznaje elementy wyzwalające w nas złośc i agresję
- wymienia sposoby wyrażania złości
- określa sposoby radzenia sobie ze złością w nieagresywny sposób

Formy pracy: praca z całą klasą, praca w grupach, praca indywidualna

Metody: „burza mózgów”, pantomima, ankieta, dyskusja

Środki dydaktyczne: karteczki w wypisanymi stanami emocjonalnymi (np.
radośc, szczęście, smutek, złośc,..), flamastry, duże kartki
papieru z napisem ZŁOŚC, duży arkusz z napisem: „Kiedy jestem
zły:” –do uzupełnienia, arkusz ewaluacyjny, arkusz „Moja złośc”
baloniki

PRZEBIEG LEKCJI

I. Częśc wstępna:
- czynności organizacyjne i porządkowe
- cwiczenie wprowadzające
Uczniowie siedzą w kole i odgrywają (pokazują) wylosowane przez siebie stany emocji (radośc, złość, smutek, inne...), wśród których jest złośc
- zapoznanie z tematem i celami lekcji

II. Częśc główna:
1) arkusz „Moja złośc”
Uczniowie wypełniają arkusz, dyskusja
2) „burza mózgów”
Uczniowie w 5 osobowych grupach na dużych kartkach z napisem ZŁOŚC wypisują w jaki sposób ludzie wyrażają złośc
3) dyskusja kierowana
Uczniowie wypowiadają się na temat jak radzą sobie ze złością.
4) tworzenie plakatu
Uczniowie wypisują sposoby radzenia sobie ze złością
na dużym arkuszu „Kiedy jestem zły:”
(-liczenie od 49 w dół
- ustronne miejsce
- głębokie oddechy- koncentracja na głębokim wolnym oddechu
- dmuchac balon aż pęknie- „balon złości”...inne)
Nauczyciel wiesza plakat na tablicy klasowej

III. Częśc podsumowująca:
- nauczyciel podsumowuje zajęcia uwzględniając następujące stwierdzenia, że:
* złośc jest emocją (uczuciem), które mamy prawo wyrażac
* ważny jest sposób jej wyrażania (agresywny lub nieagresywny)
* agresywne wyrażanie złości jest zawsze zagrażające dla
drugiego człowieka
- arkusz ewaluacyjny
- zakończenie lekcji
* nauczyciel opowiada tekst „kraina fantazji” (uczniowie
zamykają oczy, wyobrażają sobie w co przeobraziła się ich złośc, jaką formę przybrała)
* praca domowa- narysowac nowe oblicze swej złości
* nauczyciel podsumowuje i ocenia pracę uczniów, rozdaje
„balony złości”


Załącznik nr 1
Arkusz „Moja złośc”

Złoszczę się, kiedy........................................
........................................
W ostatnim tygodniu złościłem się...........razy.

Kiedy złoszczę się wtedy najchętniej bym (proszę podkreślic odpowiednie wyrazy):
krzyczał- uciekał- przeklinał- gryzł- bił- kopoł- popychał
Ciągle złoszczę się na........................................
Szczególnie złoszczą mnie osoby, które.......................................
Najwięcej złoszczę (kogo?)........................................


Załącznik nr 2
Arkusz ewaluacyjny

Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się, że..............................
........................................


Załącznik nr 3

„kraina fantazji”

Zamknijcie oczy i wsłuchajcie się w swoje wnętrze. Gdzieś głęboko w waszych ciałach siedzi złośc; najczęściej jest ona doskonale ukryta, czasem jednak wydostaje się ona zupełnie niespodziewanie na zewnątrz czy tego chcecie, czy nie... Poczujcie swoją złośc- gdzie ona siedzi?.. Jak odbieracie teraz swoją złośc?..Co ona robi właśnie w tym momencie?..A teraz wyobrażcie sobie, że moglibyście napełnic nią czarodziejski dzban...Usuńcie złośc ze swojego wnętrza, ale bardzo ostrożnie, tak, aby się nie obudziła...Napełnijcie nią czarodzieski dzban- on zaczaruje waszą złośc...Kiedy ją z niego wylejecie, będzie ona zupełnie zmieniona...zaraz zobaczycie...Opróżnijcie powoli dzban...Co zrobiło się z waszej złości? Zwierzę, które szybko ucieka?...Drzewo z powyginanymi, trzęsącymi się konarami?... Dinozaur, który staje na tylnych łapach i wydaje głośne dźwięki?...Albo może....Wsłuchajcie się w swoje wnętrze. Wasza złośc znikła. Zaczarowaliście ja. Zapanowaliście nad nią. Jesteście teraz wolni i spokojni...Przezwyciężyliście swoją złośc...


SCENARIUSZ 3

TEMAT: Konflikt: burzy czy buduje?

Cele lekcji:
Uczeń po zakończeniu lekcji:
- rozpoznaje sytuacje konfliktowe
- dokonuje próby rozwiązania konfliktu w pokojowy sposób
- rozumie potrzebę spoglądania na problem z różnych perspektyw

Formy pracy: praca z całą klasą,

Metody: „burza mózgów”, dyskusja

Środki dydaktyczne: czyste kartki, arkusz ewaluacyjny

PRZEBIEG LEKCJI

I. Częśc wstępna:
- czynności organizacyjne i porządkowe
- cwiczenie wprowadzające
Uczniowie siedzą w kole: runda- czego oczekuję dzisiaj?
- zapoznanie z tematem i celami lekcji

II. Częśc główna:
1) dyskusja kierowana
Uczniowie odpowiadają na pytanie: „Co to jest konflikt?”

2) cwiczenie „słowny boks”
Uczniowie dobierają się dwójkami. Jeden zawodnik ustawia się naprzeciw drugiego. „Walka” trwa około 30 sekund i obejmuje np. kłótnię za pomocą liczb lub kłócenie się za pomocą nazw ptaków i ssaków lub wymyślonych dźwięków.

3) cwiczenie „pożyteczny konflikt”
Każda osoba mówi o jakimś swoim konflikcie, zapisuje go na kartce i symbolicznie rzuca na środek na „pożarcie”. Grupa stara się znaleźć rozwiązanie dla tego konfliktu. Uczniowie i nauczyciel omawiają etapy rozwiązywania konfliktów.

4) zabawa „różne perspektywy”
Uczniowie stoją w pewnej odległości od siebie. Wyobrażają sobie jakiś swój problem w postaci przedmiotu. Wyobrażają sobie jego kształt, kolor, dźwięk jaki wydaje. Ustawiają swój problem przed sobą, zastanawiają się co czują. Podchodzą do problemu blisko, badają go z pozycji małego dziecka, dotykają, uderzają, głaszczą. Potem oglądają z pozycji własnej i pozycji dojrzałej osoby, która ma wiele doświadczeń i niewiele w życiu ja dziwi. Potem przez dziurkę od klucza, z samolotu.
Na zakończenie uczestnicy dzielą się wrażeniami.

III. Częśc podsumowująca:
- nauczyciel podsumowuje zajęcia
- uczniowie wypełniają arkusz ewaluacyjny
(chętni wyrażają swoją opinię na temat lekcji)
- nauczyciel podsumowuje i ocenia pracę uczniów

Załącznik nr 1

Arkusz ewaluacyjny

Dokończ zdania:
Zauważyłem, że........................................
Lekcja podobała mi się, bo........................................
Lekcja nie podobała mi się, bo........................................


SCENARIUSZ 4

TEMAT: Skutki zachowań agresywnych.

Cele lekcji:
Uczeń po zakończeniu lekcji:
- wymienia jakie mogą być skutki agresywnych zachowań
- rozumie konsekwencje agresywnych zachowań

Formy pracy: praca z całą klasą,

Metody: „burza mózgów”, dyskusja

Środki dydaktyczne: duży arkusz, kolorowe karteczki „tak”-„nie”;

PRZEBIEG LEKCJI

I. Częśc wstępna:
- czynności organizacyjne i porządkowe
- zapoznanie z tematem i celami lekcji

II. Częśc główna:
1) Uczniowie odpowiadają na pytanie nauczyciela, gdzie spotkali się z agresją.

2) „burza mózgów”
Uczniowie w 5 osobowych grupach zastanawiają się nad możliwymi konsekwencjami agresywnych zachowań. Na arkuszach wypisują skutki agresji. Każda grupa prezentuje swoje hasła i podaje przykłady (przykłady pochodzą z części pierwszej). Nauczyciel uzupełnia wypowiedzi oraz uświadamia o konsekwencjach agresywnych zachowań. Dokonuje podsumowania pracy uczniów podczas cwiczenia.

3) dyskusja kierowana
Nauczyciel wraz z uczniami dokonuje podziału skutków na fizyczne, materialne, psychiczne oraz podziału ze względu na na ich wymiar (upokorzenie, ból fizyczny, nawet śmierc)

4) bajka terapeutyczna o agresji
Nauczyciel przedstawia treśc bajki. Uczniowie wypowiadają swoje zdanie na temat jej treści. Nauczyciel dokonuje podsumowania zwracając uwagę na to, że agresywne zachowania zawsze pozostawiają rany (dziury).

III. Częśc podsumowująca:
- nauczyciel podsumowuje zajęcia
- nauczyciel podsumowuje i ocenia pracę uczniów
- uczniowie otrzymują kolorowe karteczki z napisem „tak” z jednej strony i „nie” z drugiej i wychodząc przyklejają swoją opinię o lekcji (na tablicy z podziałem „lekcja na tak/lekcja na nie”).


Załącznik nr 1

Bajka terapeutyczna o agresji

Był sobie pewnego razu chłopiec o złym charakterze. Jego ojciec dał mu woreczek gwoździ i kazał wbijac po jednym w płot okalający ogród, za każdym razam, kiedy chłopiec straci cierpliwośc i się z kimś pokłóci. Pierwszego dnia chłopiec wbił w płot 37 gwoździ. W następnych dniach nauczył się panowac nad sobą i liczba wbijanych gwoździ malała z dnia na dzień- odkrył, że łatwiej jest panowac nad sobą niż wbijac gwoździe. Wreszcie nastał dzień, w którym chłopiec nie wbił w płot żadnego gwoździa. Poszedł więc do ojca i powiedział mu o tym. Wtedy ojciec kazał mu wyciągac z płotu jeden gwóźdź każdego dnia, kiedy nie straci cierpliwości i nie pokłóci się z nikim.
Mijały dni i w końcu chłopiec mógł powiedziec ojcu, że wyciągnął z płotu wszystkie gwoździe. Ojciec zaprowadził chłopca do płotu i powiedział:
- Synu, zachowałeś się dobrze, ale spójrz ile w płocie jest dziur. Płot już nigdy nie będzie taki jak dawniej. Kiedy się z kimś pokłócisz pokłócisz mówisz, coś brzydkiego, zostawiasz w nim ranę taką, jak w płocie. Możesz wbic człowiekowi nóż, a potem go wyjąc, a rana pozostanie. Nie ważne ile razy będziesz przepraszał, rana pozostanie. Rana słowna boli, tak samo jak fizyczna.


SCENARIUSZ 5

TEMAT: „Kto z kim przystaje...” –nawiązywanie nieagresywnych kontaktów.

Cele lekcji:
Uczeń po zakończeniu lekcji:
- określa cechy środowiska, w którym chciałby funkcjonowac
- wnioskuje na podstawie opinii o sobie wśród uczniów swojej klasy
- określa cechy charakteru drugiego człowieka ważne w przyjaźni

Formy pracy: praca z całą klasą, praca indywidualna

Metody: cwiczenia terapeutyczne, ankieta, dyskusja

Środki dydaktyczne: ankieta dla uczniów, kartki z napisem: „Jestem- potrafię- mam”, flamastry, karteczki, kapelusz

PRZEBIEG LEKCJI

I. Częśc wstępna:
- czynności organizacyjne i porządkowe
- zapisanie tematy na tablicy (uczniowie kończą przysłowie)
- zapoznanie z tematem i celami lekcji

II. Częśc główna:
1) wyjaśnienie powiedzeń:
„Kto z kim przystaje- sam się takim staje”, oraz
„Wpadłeś między wrony- kracz tak jak one”.
2) arkusz opinii- załącznik nr 1
Uczniowie odpowiadają na pytania. Odczytują swoje odpowiedzi. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat sposobu osiągnięcia wymienionych przez uczniów celów.
3) dyskusja kierowana
Nauczyciel podsumowuje cwiczenie- zwraca uwagę jak należy uniknąc złej opinii, zachęca do nawiązywania nieagresywnych kontaktów, poucza, że należy szukac takiego otoczenia, które gwarantuje nam dobrą o nas opinię.
4) zabawa „jestem- potrafię- mam”
Nauczyciel przykleja uczniom na plecach taśmą klejącą kartki, na których wypisane zostały jeden pod drugim trzy początki zdań:
-Jestem.....
-Potrafię....
-Mam....
Wszyscy biorą do ręki długopisy i chodzą po całym pomieszczeniu, uzupełniając sobie nawzajem te trzy zdania uwagami, które rzeczywiście pasują do danego uczestnika. Kiedy wszystkie trzy zdania zostały dokończone, zabawa zostaje przerwana. Teraz uczniowie mogą zdjąc kartki ze swoich pleców i przeczytac co inni myślą na ich temat. Autorzy poszczególnych odpowiedzi zostają przy tym anonimowi. Dzięki temu niektórzy uczniowie odważą się powiedziec komuś o czymś, czego bezpośrednio nigdy by nie wypowiedziały, ponieważ brak im na to odwagi. Jak czuły się w trakcie chodzenia po pomieszczeniu? Jak czują się teraz?
5) dyskusja kierowana
- Jaka jest istota tej zabawy?
6) zabawa „wymarzony przyjaciel”
Uczniowie na kartkach wypisują trzy cechy charakteru
ważne dla nich w przyjaźni. Kartki wrzucają do kapelusza.
Następnie każdy losuje kartkę i stara się określic, co dla
Niego znaczy i jak rozumie to, co jest napisane.

III. Częśc podsumowująca:
- podsumowanie lekcji
- podsumowanie i ocena pracy uczniów
-podsumowanie programu
* rundka kończąca- odpowiedź na pytanie:
- co w trakcie projektu było dla mnie ważne, czego dowiedziałem się
- ocena pracy uczniów w czasie całego cyklu spotkań
- podziękowanie za wspólny wysiłek i pracę

Załącznik nr 1
Arkusz opinii

Odpowiedz na pytania:

Co chciałbym, żeby o mnie mówiono?........................................

Wśród jakich ludzi chciałbym życ?........................................

Jakie cechy powinien mieć mój przyjaciel?........................................