Metody aktywizujące w edukacji wczesnoszkolnej

Metody aktywizujące rozumiemy jako wskazówki, sposoby działania, które pomagają uczniom:
• pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą
• przyswoić bez trudu nową wiedzę
• rozwinąć własne pomysły i idee
• komunikować się
• dyskutować i spierać się na różne tematy
• podjąć działania na rzecz własnej szkoły

Nauczyciel pracujący metodami aktywizującymi staje się:
• doradcą- który jest do dyspozycji, gdy uczniowie mają problemy z rozwiązaniem trudnego zadania lub czegoś nie rozumieją, a także wtedy, gdy są niepewni
• animatorem- który inicjuje metody i objaśnia ich znaczenie dla procesu uczenia się, przedstawia cele uczenia się i przygotowuje materiał do pracy
• obserwatorem i słuchaczem- który6 obserwuje uczniów przy pracy i dzieli się z nimi tymi obserwacjami
• uczestnikiem procesu dydaktycznego- który nie musi być doskonały i jest przykładem osoby, która uczy się przez całe życie
• partnerem- który jest gotowy modyfikować przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od sytuacji w klasie

Nauczyciel pracujący w sposób kreatywny przeżywa „wewnętrzne odrodzenie”, odnajduje w sobie inspirację i motywację do przyjmowania coraz to nowych wyzwań, odkrywa nieznane wcześniej możliwości pedagogiczne i metodyczne. To wypróbowanie siebie samego i potwierdzenie sensu własnych działań zapobiega w znacznym stopniu zjawiska burnout (wypalania zawodowego).

„Słyszę i zapominam, widzę i pamiętam, robię i rozumiem”
Konfucjusz

Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej (wg Jadwigi Krzyżewskiej):

Metody integracyjne:
- wprowadzające (na początku lekcji)
- ogólnorozwojowe
- końcowe

o odprężają i relaksują
o wprowadzają w dobry nastrój
o zapewniają bezpieczeństwo w grupie
o zapewniają tożsamość grupie
o uczą efektywnej komunikacji

„Pajęczynka”, „Kłębek”, „Krasnoludek”, „Wyspa”, „Ćwierćland”.
Np.: Dzieci stoją w kręgu i kończą zdanie... Kubuś jest.............

Metody tworzenia i definiowania pojęć
- Pojęcia stanowią podstawową jednostkę organizującą logiczne myślenie i porozumiewanie się ludzi
- Wyróżnienie cech istotnych pozwala na zdefiniowanie i odróżnienie jednych pojęć od innych

„Kula śniegowa”,
„Mapa pojęciowa”:
Dzieci odgadują zagadki, których rozwiązaniem są wyrazy z „rz” i wpisują je w odpowiednie pole na mapie, potem wykonują rysunek do wyrazów z „rz”

Metody hierarchizacji
- Uporządkowanie w relacji wyższości- niższości za pomocą wyznaczonego kryterium

„Promyczki”, „Diamentowe uszeregowanie”
Promyczkowe uszeregowanie: dzieci otrzymują po trzy karteczki i zaznaczają, które definicje zabawy są dla nich najważniejsze.

Metody twórczego rozwiązywania problemów
- To zawiłe, zagmatwane i niejasne, trudne zadania do rozwiązania

„Burza mózgów”, „Sześć czy pięć”

Burza mózgów:
* nikomu nie wolno krytykować pomysłów
* od liczby uczestników zależy ilość pomysłów bardzo oryginalnych
* warto stawiać problemy otwarte, takie, które mogą mięć kilka rozwiązań
* warto odczekać chwilkę, kiedy tworzenie pomysłów wydaje się wyczerpane, bo jest to moment na najbardziej twórcze, nieszablonowe pomysły
* podstawowy cel „burzy mózgów” to długa lista pomysłów
* należy zapisywać pomysły w formie podanej przez dzieci
* warto określić czas na zgłoszenia pomysłów

Temat: Urządzamy naszą salę

1. Podanie problemu do rozwiązania, np.Jak urządzimy naszą salę?
2. Uzasadnienie potrzeby zajęcia się tym problemem: W tej Sali, w której obecnie jesteśmy będziemy bawili się i pracowali przez cały rok. Rozejrzyjcie się po niej i zastanówcie, co chcielibyście w jej wyglądzie zmienić.
3. Przedstawienie zasady „burzy mózgów”
4. Spisywanie wszystkich pomysłów na rozwiązanie pomysłów
5. Głośne odczytanie zgromadzonych propozycji
6. Dokonanie wspólnie z dziećmi analizy zebranych pomysłów według ustalonych kryteriów , które z rozwiązań jest realne do zastosowania
7. Głosowanie i wybieranie najciekawszych i najbardziej realnych rozwiązań/ umownie każde dziecko może oddać 3 głosy
8. Ustalenie, co jest realne, np. posadzenie kwiatków, kro będzie odpowiedzialny za ich realizację, kiedy i w jaki sposób, a problem może być nie tylko rozwiązany, ale i urzeczywistniony.

Metody pracy we współpracy
- Uczą samodzielnego zdobywania wiedzy współpracującą ze sobą grupę
- Sukces grupy uzależniony jest od sukcesów indywidualnych
„Układanka, puzzle lub Jigsaw”, „Zabawa na hasło”

Metody ewaluacyjne
- Sposób działania, za pomocą którego opisujemy rezultaty (wyniki) końcowe zaistniałych faktów, zarówno pozytywnej, jak i z negatywnej strony
- Kontrola, ocena, zbieranie danych
- Refleksja własna ukierunkowana na rozwój w celu podwyższania jakości tego, co robi
„Kosz i walizeczka”, „Tarcza”
Dzieci oceniają swoje zachowanie na zajęciach poprzez symboliczne włożenie dobrego zachowania do walizki, a wyrzucenie złego do kosza (przyklejają kartki)

Metody diagnostyczne
- Zbieranie informacji o przebiegu i wynikach określonego stanu rzeczy
„Obcy przybysz”, „Metaplan”

Metody dyskusyjne
- Wolna- wszyscy na jednakowych prawach biorą w niej udział
- Kierowana- kilka osób przygotowuje swoje wystąpienia
- Uporządkowana wymiana myśli na jakiś temat
- Sztuka wyrażania swojego zdania, argumentacji
- Trening szacunku dla przekonań innych

„Akwarium”, „Debata- za i przeciw”

Metody rozwijające twórcze myślenie
- Próba ponownego spojrzenia na sytuację

„Niezwykłe zadania” , „Burza mózgów”

Metody grupowego podejmowania decyzji
- Końcowy element procesu rozwiązywania problemów

„Pustynia”, „Drzewo decyzyjne”

Metody planowania
- Szukanie odpowiedzi na pytania (Co trzeba zrobić?, Kiedy i jak należy to zrobić, zmienić?, kto ma to zrobić, zmienić?)
- Tworzymy wizję tego, co chcemy osiągnąć

„Gwiazda pytań”

Gry dydaktyczne
- Podejmowane są dla przyjemności
- Zabawa, dla rozwijania sprawności umysłowych
- Uczy respektowania ściśle ustalonych reguł oraz zachowania właściwych relacji interpersonalnych
- Uczniowie rywalizują ze sobą, współpracują, tworzą koalicje w celu osiągnięcia sukcesu

Metody przyspieszonego uczenia się
- Radzi jak się uczyć i jaki myśleć, aby potrzebną wiedzę i umiejętności nabywać w sposób trwały i skuteczny

„Łańcuchowa metoda skojarzeń”, „Zakładkowa metoda zapamiętywania”, „Mapa umysłowa”.

BIBLIOGRAFIA:

Jadwiga Krzyżewska „Aktywizujące metody i techniki w edukacji wczesnoszkolnej” cz.1 Suwałki 2000
Jadwiga Krzyżewska ”Aktywizujące metody i techniki w edukacji” cz.2 Suwałki 2000