Opis i analiza przypadku - Praca z dzieckiem zdolnym w przedszkolu

Opis i analiza
§ 8 ust. 2 pkt 5
Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony

Przypadek I – Praca z dzieckiem zdolnym w przedszkolu.

1. Identyfikacja problemu

Przypadek, którym się zajęłam, dotyczy pracy z dzieckiem zdolnym.
W każdej grupie przedszkolnej wśród dzieci dostrzeżemy takie, które są zdolne oraz takie, które mają problemy. Zazwyczaj najwięcej czasu poświęca się dzieciom z trudnościami, opracowuje się dla nich plany pracy indywidualnej, prosi o pomoc specjalistów. A dzieci zdolne? One przecież są zdolne, więc jesteśmy szczęśliwi, że są i nie sprawiają nam problemów. Uważam, że takie dzieci również wymagają naszej pomocy i stworzenia im warunków odpowiadających ich potrzebom i zainteresowaniom. Należy je wspierać, ukierunkowywać i dowartościowywać. Naszym celem powinno być jak najlepsze wykorzystanie ich potencjału. Rozwój ich zdolności zależeć będzie od sposobu pracy, zarówno w przedszkolu jak i w domu oraz własna praca dziecka, jego zaangażowanie i chęć robienia czegoś więcej.
Już od pierwszych zajęć zauważyłam, że jedna dziewczynka posiada duży potencjał wiedzy i umiejętności wykraczający poza możliwości dzieci w tym wieku. Żadne zadanie wykonywane samodzielnie nie sprawiało jej trudności, polecenia wykonywała szybko i bezbłędnie. Dziewczynka dobrze czytała, dodawała i odejmowała w zakresie 10. Nie wykazywała jednak zwiększonej aktywności podczas zajęć. Owszem, zabierała głos w sytuacjach, kiedy jakieś dziecko czegoś nie wiedziało, ale zazwyczaj była do tego zachęcana. Dorotka była skrytą, czasami wręcz nieśmiałą dziewczynką, nie lubiła „błyszczeć” wśród rówieśników.
Wszystkie te elementy wskazywały na to, że mam do czynienia z dzieckiem zdolnym, a jednocześnie nieśmiałym. Wbrew pozorom praca z takim dzieckiem nie jest łatwa, gdyż trzeba mu stworzyć takie warunki rozwoju, aby nie straciło zapału do pracy w poczuciu „wiem wszystko” lub pozostając nie-zauważonym i docenionym przez innych.

2. Geneza i dynamika

Dorotka jest drugim dzieckiem w rodzinie, ma starszego brata. Chcąc bliżej poznać dziewczynkę i relacje panujące w rodzinie poprosiłam o naryso-wanie swojej rodziny. W pierwszej kolejności narysowała mamę i tatę, następ-nie babcię i brata. Wszyscy członkowie rodziny byli blisko siebie.
Z jego analizy i rozmowy z Dorotką wywnioskowałam, że dziewczynka jest silnie związana ze wszystkimi członkami rodziny. Oboje rodzice pracują zawo-dowo, w tym czasie dziećmi opiekuje się babcia. W rodzinie tej panuje silna więź emocjonalna. Spędzają ze sobą dużo czasu, który wypełniają wspólne rozmowy, zabawy, wypady za miasto. Atmosfera taka sprzyja prawidłowemu rozwojowi dziecka.
Z wywiadu z mamą dowiedziałam się, że Dorotka już jako 4- latek przejawiała duże zainteresowanie znajomością liter, czytaniem, liczeniem. Zapyta-łam też, czy nie rozważała kwestii wcześniejszego posłania jej do szkoły. Mama stwierdziła, że brała to pod uwagę, jednak nie chciała jej zabierać dzieciństwa.
Dorotka jest dzieckiem, które cały czas coś tworzy, czymś się zajmuje. Rzadko były to zabawy zabawkami, najczęściej gry planszowe, układanki itp. Miała grono kolegów o podobnych zainteresowaniach. Podczas prac samodzielnych tempo pracy dziewczynki wyraźnie odbiegało od pozostałych dzieci, co często stwarzało problem, gdyż po szybkim wykonaniu zadania dziewczynka zaczynała się nudzić. Obserwując ją na zajęciach dostrzegłam, że bardzo koncentruje się na wykonaniu zadania. Podczas gdy inni dopiero zabierają się do pracy, Dorotka bardzo szybko wykonuje polecenia, jakie stawia nauczycielka. Problem tkwił w tym, jak zorganizować pracę w grupie, aby jednocześnie realizując program obowiązujący wszystkie dzieci, rozwijać zainteresowanie i talent dziewczynki. Było to dla mnie ciekawym wyzwaniem.

3. Znaczenie problemu

Praca z dzieckiem zdolnym wpisana jest w działalność nauczyciela i przedszkola. Obowiązkiem nauczyciela jest dbać o wszechstronny rozwój osobowości dziecka. Należy więc poszukiwać takich form pracy, które mogą przyczynić się do pełnego rozwoju zdolności dziecka, do rozwijania twórczego myślenia i w efekcie do odnoszenia przez nie sukcesów. Moim zdaniem jest to szczególnie ważne, bo nie ma nic gorszego niż zaprzepaszczony talent.

4. Prognoza

Negatywna:
W przypadku zaniechania odpowiednich oddziaływań nastąpi:
- zniechęcenie dziecka do aktywnej pracy z braku możliwości „zaistnienia”
- zahamowanie rozwoju uzdolnień
- osiąganie wyników poniżej intelektualnych możliwości
- obniżenie własnej samooceny
- odmowa udziału w konkursach
- lęk przed publicznymi występami

Pozytywna:
Wdrażanie odpowiednich oddziaływań pedagogicznych spowoduje:
- rozwój zdolności intelektualnych
- satysfakcję dziecka, jego rodziców i nauczycieli
- wzrost poczucia własnej wartości
- pozytywny wpływ na inne dzieci, które będą miały wzór do naśladowania
- udział w konkursach
- osiąganie wysokich wyników

5. Propozycje rozwiązania

Codzienne zajęcia z dziećmi, które przebiegają na poziomie przeciętnych wymagań, nie zawsze dają okazję do wykazania się dzieciom uzdolnionym. Dla-tego często wprowadzałam takie formy, które je aktywizowały, np. praca w zespole. Aby stworzyć więcej okazji do rozwijania zainteresowań prowadziłam też pracę indywidualną oraz dodatkowe zajęcia popołudniowe - kółko regionalne.
Głównym celem moich działań było rozszerzenie zakresu wiedzy dziewczynki i jej uzdolnień ponad poziom obowiązujący wszystkie dzieci.
Oto działania, jakie postanowiłam podjąć:
- zachęcanie Dorotki do udziału w konkursach organizowanych w przedszkolu i poza nim
- pobudzanie do aktywności intelektualnej poprzez indywidualny dobór zadań i metod pracy ( czytanie ze zrozumieniem, opowiada-nie, rozwiązywanie zadań matematycznych, krzyżówek, rebusów
- włączenie jej do pomocy koleżeńskiej innym dzieciom ( pomoc dzieciom słabszym w nauce)
- czytanie bajek dzieciom młodszym

6. Wdrażanie oddziaływań

Chcąc odpowiednio zorganizować dziewczynce czas na zajęciach w taki sposób, aby nie było w nim miejsca na nudę jeśli wykona wcześniej zadanie, przygotowywałam kartki z zadaniami dodatkowymi, po które mogła sięgać, gdy zostanie jej czasu. Dorotce bardzo się to podobało i często z tego korzystała. Zachęcałam dziewczynkę do udziału w konkursach: czytelniczym, plastycznym, muzycznym oraz do udziału w przedszkolnych przedstawieniach. Angażowałam ją do pomocy dzieciom słabszym, proponowałam pomoc innym podczas odczytywania poleceń w grach planszowych.

7.Efekty

Podjęte działania sprzyjały rozwijaniu zainteresowań i uzdolnień dziewczynki. Udział w konkursach wzmocnił wiarę we własne umiejętności i zdolności. Znacznie wzrosło u Dorotki poczucie pewności siebie. Pokonując nieśmiałość i tremę przed publicznymi występami, stała się otwarta i chętnie podejmowała różne wyzwania. Sprawiało to satysfakcję i radość dla niej samej, a także dla nauczyciela i rodziców. Było też dodatkową motywacją do jeszcze większej aktywności w różnych dziedzinach.
Wszystkie działania podejmowane w celu rozwijania uzdolnień Dorotki przy-niosły efekty w postaci: II miejsce w wojewódzkim konkursie plastycznym „Jak dzieci dbają o środowisko oraz w wewnątrzprzedszkolnych konkursach: I miejsce – „Znam swój region”, I miejsce w rywalizacji sportowej.
Jednak największym sukcesem, który zmienił zdolną, lecz trochę nieśmiałą Dorotkę w dziecko radosne, otwarte i pewne siebie było:
- wyśpiewanie I miejsca w II Powiatowym Konkursie Wokalnym „Rozśpiewane Przedszkolaki”

Dzięki zastosowaniu różnych metod i technik dziewczynka nie tylko rozwijała swoje talenty, ale stała się otwarta na otoczenie, śmiała w działaniu i pełne wiary we własne możliwości. Potrafiła wyrażać siebie i swoje myśli w różnych formach ekspresji, współdziałać w grupie i zespole, dzielić się swoimi pomysłami z rówieśnikami. Chętnie występowała na forum przedszkola w obecności dużej widowni, jak i w szerszym środowisku (festyn, imprezy lokalne).