Zabawa, która uczy, czyli ćwiczenia rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową u przedszkolaków

Koncentracja uwagi to zdolność do skupienia się na określonym bodźcu lub zadaniu przez określony czas, z jednoczesnym ignorowaniem informacji nieistotnych. U dzieci w wieku przedszkolnym zdolność ta dopiero się kształtuje, dlatego niezwykle istotne jest wspieranie jej rozwoju w codziennych aktywnościach.

Koordynacja wzrokowo-ruchowa (inaczej oko–ręka) to umiejętność zsynchronizowania tego, co widzimy, z tym, jak porusza się nasze ciało – najczęściej ręce. Jej rozwój wpływa na wiele kluczowych umiejętności: rysowanie, pisanie, manipulowanie przedmiotami, ubieranie się, a nawet jedzenie. To także fundament dla nauki czytania, liczenia i dalszego rozwoju motorycznego dziecka.

Zaburzenia w zakresie koordynacji wzrokowo-ruchowej mogą skutkować trudnościami w nauce i codziennym funkcjonowaniu, dlatego tak ważne jest, aby już w przedszkolu wprowadzać ćwiczenia wspierające ten obszar.

Oto propozycje ćwiczeń rozwijających koordynację wzrokowo-ruchową, które można wykorzystywać u przedszkolaków, jak i u dzieci starszych:

1. Rysowanie po śladzie
Dziecko odwzorowuje linie, figury geometryczne lub proste obrazki, poruszając się dokładnie po zaznaczonym śladzie. Można używać grubych pisaków, aby ćwiczenie było atrakcyjne.

2. Łapanie baniek mydlanych
Dziecko ma za zadanie łapać bańki mydlane w dłonie lub przebijać je jednym palcem – to doskonałe ćwiczenie skupienia wzroku i szybkiego reagowania.

3. Przenoszenie kuleczek za pomocą łyżki
Dziecko przenosi kolorowe kulki z jednego pojemnika do drugiego, trzymając je na łyżce. Ćwiczenie uczy precyzji i kontroli ruchów.

4. Zabawy z plasteliną lub masą sensoryczną
Lepienie, ugniatanie, rolowanie to świetny trening motoryki małej i koordynacji oka z dłonią.

5. Trafianie piłką do celu
Dziecko rzuca piłeczką do obręczy lub kosza – na różnych dystansach. Dzięki temu uczy się oceny odległości i siły ruchu.

6. Puzzle i układanki
Składanie obrazka z elementów wymaga analizowania kształtów i dopasowywania, co angażuje zarówno wzrok, jak i ręce.

7. Naklejanie elementów według wzoru
Dziecko otrzymuje kartę pracy z zaznaczonym miejscem, gdzie należy przykleić np. kolorowe kółka, trójkąty. To ćwiczy precyzję, spostrzegawczość i cierpliwość.

8. Labirynty i ścieżki palcem
Rysowanie lub wodzenie palcem po narysowanych ścieżkach w labiryntach rozwija precyzję i planowanie ruchów.

9. Zabawy z latarką
W zaciemnionym pomieszczeniu dziecko śledzi światło latarki i stara się dotknąć miejsca, które zostało oświetlone – to ćwiczenie uczy refleksu i śledzenia ruchomego punktu.

10. Zabawy z nawlekaniem
Dzieci nawlekają koraliki, makaron czy guziki na sznurek. Wymaga to skupienia i precyzyjnych ruchów palców, doskonale wspierając koordynację oko–ręka.

11. Rysowanie w lustrzanym odbiciu
Dziecko rysuje jedną ręką kształt (np. pół serca), a drugą ma za zadanie jednocześnie odwzorować to samo w odbiciu lustrzanym. Można też użyć lusterka i rysować „do odbicia”. To wyzwanie dla obu półkul mózgowych!

12. Sekwencje ruchowo-wzrokowe
Pokazujemy dziecku układ ruchów (np. dotknij głowy, kolan, klaszcz, podskocz), a następnie dziecko odtwarza tę sekwencję. Stopniowo wydłużamy ciąg i dokładamy nowe elementy. To ćwiczy pamięć, koncentrację i koordynację.

13. Przesypywanie ziaren z ręki do ręki przez dziurkę
Do tej zabawy potrzebna jest np. plastikowa butelka z odciętą szyjką lub pojemnik z małym otworem. Zadaniem dziecka jest przesypywanie np. grochu z jednej ręki do drugiej przez otwór. Trenuje to cierpliwość, precyzję i ruchy kontrolowane wzrokiem.

14. Tor przeszkód z zadaniami wzrokowymi
Tworzymy mini tor przeszkód (np. przejście po linie, slalom, przeskoki), ale w niektórych miejscach dziecko musi wykonać zadanie wzrokowe: dopasować kształty, odczytać literę, znaleźć parę. To integruje ruch i percepcję wzrokową w warunkach dynamicznych.

15. Skakanie według kodu kolorów
Na podłodze układamy różnokolorowe pola. Każdy kolor to inne zadanie (np. czerwony – podskocz dwa razy, niebieski – obróć się, zielony – klaszcz). Dziecko porusza się według ustalonego kodu, śledząc kolory i reagując odpowiednim ruchem.

16. Rzut do celu z identyfikacją obrazków
Na ścianie lub planszy umieszczamy obrazki (np. owoce, litery, zwierzęta). Dziecko otrzymuje polecenie np.: „Traf piłką w owoc, który jest czerwony” lub „Rzuć do litery, którą zaczyna się 'pies'”. To ćwiczy nie tylko koordynację, ale też myślenie przyczynowo-skutkowe.

17. Rysowanie na plecach
Dzieci siadają parami. Jedno dziecko rysuje palcem kształt lub literę na plecach drugiego, a ono zgaduje, co to było i odtwarza rysunek na kartce. To zabawa z elementem tajemnicy, która świetnie angażuje percepcję czuciową i wzrokowo-ruchową.

18. Zabawa z lusterkiem – odwrócony świat
Dziecko rysuje lub prowadzi długopis po labiryncie, patrząc nie na rękę, ale na jej odbicie w lusterku. Z pozoru proste zadanie staje się wymagającym ćwiczeniem koncentracji i koordynacji.

Przy realizacji zajęć, pamiętajmy, by każde ćwiczenie miało formę zabawy – dzieci uczą się najlepiej, gdy są zaangażowane emocjonalnie, by poziom trudności był dostosowany do możliwości dziecka – zbyt łatwe zadania nudzą, zbyt trudne zniechęcają oraz by dostrzegać i chwalić dziecko za każdy wysiłek, a nie tylko za efekt – wzmacnia to motywację wewnętrzną.

Bibliografia:

1. Czaprowska, B. (2019). Rozwój psychoruchowy dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa: PWN.

2. Kielin, J. (2015). Wspomaganie rozwoju dziecka w przedszkolu. Gdańsk: Harmonia.

3. Barańska, E. (2017). Zabawy wspierające rozwój dziecka w wieku przedszkolnym. Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.

4. Bogdanowicz, M. (2002). Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Gdańsk: Harmonia.

5. Z. Ratajek i in. (2005). Metodyka wychowania fizycznego w przedszkolu. Warszawa: WSiP.