Program własny "Sprawne palce, sprawne dłonie - z origami poznaję świat"

Sprawne palce, sprawne dłonie – z ori-gami poznaję świat

Autor:
mgr Aleksandra Banaszek
Nauczyciel wychowania przedszkolnego

Wstęp
Zajęcia artystyczne w przedszkolu pełnią szczególną rolę. Pozwalają kształtować i rozwijać wrażliwość estetyczną, pobudzają wyobraźnię i ekspresję twórczą a także kształtują osobowość i wzbogacają przeżycia. Poprzez prace plastyczne dzieci wyrażają swoje myśli i uczucia, mówią o swoich potrzebach i zainteresowaniach. Nauczycielom dają one możliwość lepszego poznania swoich wychowanków i wspierania ich indywidualnego rozwoju. Jedną z ciekawszych technik plastycznych, które można wykorzystać w wychowaniu przedszkolnym jest origami. Origami jest starożytną sztuką składania papieru zapoczątkowaną w Chinach a rozpowszechnioną w Japonii, gdzie stała się elementem kultury tego kraju. Origami jest także bardzo interesującym narzędziem z punktu widzenia wspierania rozwoju wielorakich aktywności dziecka. Podczas składania papieru układ nerwowy pobudzany jest do integracji pracy obu półkul mózgowych, co pozwala odbierać wrażenia za pomocą wszystkich możliwych zmysłów. Sztuka origami pozwala przede wszystkim stymulować rozwój wyobraźni przestrzennej a także rozwija sprawność manualną, uczy dokładności, cierpliwości i precyzji. Zapewnia osiągnięcie sukcesu ze względu na etapowość składania papieru, która sama w sobie tworzy wiele progów i możliwości dostrzegania efektów swojej pracy. Dzięki temu daje po-czucie sprawstwa, dostarcza radość i satysfakcję z wykonanej pracy i motywuje do dalszego wysiłku.

Ogólne założenia programu
Program został opracowany dla dzieci 3, 4 i 5-letnich z uwzględnieniem ich możliwości rozwojowych i realizuje treści zgodne z Podstawą programową wychowania przedszkolnego (rozp. MEN z dnia 14 lutego 2017 r., Dz. U. z 2017 r., poz. 356). Głównym założeniem programu jest wykorzystanie origami jako sposobu wspierania rozwoju wyobraźni, wyzwalania aktywności twórczej oraz wyposażenia dzieci w kompetencje niezbędne do rozpoczęcia nauki czynności złożonych, takich jak czytanie i pisanie. Realizacja programu odbywać się będzie podczas jako uzupełnienie programu całościowego podczas zajęć popołudniowych.
Treści programowe:
• wykazuje sprawność ciała i koordynację w stopniu pozwalającym na rozpoczęcie systematycznej nauki czynności złożonych, takich jak czytanie i pisanie;
• przejawia poczucie własnej wartości jako osoby, wyraża szacunek wobec innych osób i przestrzegając tych wartości, nawiązuje relacje rówieśnicze;
• wyraża ekspresję twórczą podczas czynności konstrukcyjnych i zabawy, zagospodarowuje przestrzeń, nadając znaczenie umieszczonym w niej przedmiotom, określa ich położenie, liczbę, kształt, wielkość, ciężar, porównuje przed-mioty w swoim otoczeniu z uwagi na wybraną cechę;
• klasyfikuje przedmioty według: wielkości, kształtu, koloru, przeznaczenia, układa przedmioty w grupy, szeregi, rytmy, odtwarza układy przedmiotów i tworzy własne, nadając im znaczenie, rozróżnia podstawowe figury geometryczne (koło, kwadrat, trójkąt, prostokąt);
• określa kierunki i ustala położenie przedmiotów w stosunku do własnej osoby, a także w stosunku do innych przedmiotów, rozróżnia stronę lewą i prawą;

Cele szczegółowe:
Cele poznawcze:
• doskonalenie operacji – czynności, które dotyczą używania w praktyce pojęć matema-tycznych, np. na prawo, na lewo, wzdłuż krawędzi,
• rozwijanie mechanizmu przyczynowo – skutkowego,
• ćwiczenie sprawności manipulacyjnej rąk,
• usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
• umożliwianie poznania różnych technik plastycznych,
• utrwalanie nazw figur geometrycznych poprzez manipulowanie różnymi kształtami fi-gur,
• wzbogacenie wiedzy o informacje związane z techniką origami,
Cele wychowawcze:
• budzenie wrażliwości estetycznej,
• inspirowanie do twórczego myślenia,
• wdrażanie do rozwiązywania problemów,
• budowanie poczucia własnej wartości,

Metody:
• słowne: instrukcja,
• czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
• oglądowe: pokaz,
Formy dydaktyczne:
• indywidualna,
• grupowa,
Oczekiwane osiągnięcia uczniów:
3-latek:
• rozpoznaje i nazywa podstawowe figury geometryczne: koło, kwadrat, trójkąt,
• składa poszczególne figury na pół (wzdłuż linii środkowej),
• przestrzega kolejności wykonywania czynności (zginamy, układamy na kartce, przykle-jamy)
• wyznacza środek kartki i nakleja główne elementy w jej centralnym punkcie,
• używa odpowiedniej ilości kleju,
• doprowadza pracę do końca,
4-latek:
• składa poszczególne figury wzdłuż dwóch osi,
• określa kierunki na kartce: góra, dół, lewo, prawo,
• komponuje pracę zgodnie z instrukcją nauczyciela,
• dba o czyste wykonanie pracy,
• angażuje się w wykonanie prac grupowych,
5-latek:
• składa figury wg dowolnej, wskazanej osi,
• potrafi określać położenie na kartce papieru, np.: prawy, górny róg,
• dba o estetyczne wykonanie pracy,
• współpracuje z grupą przy wykonywaniu prac wspólnych,
• tworzy figury przestrzenne wg instrukcji,
• tworzy własne kompozycje płaskie z wykorzystaniem technik origami,
• ocenia prace swoje i kolegów,
• czerpie radość z wykonywanej pracy,

Poprzez realizację swojego programu mam nadzieję przyczynić się do podniesienia kompetencji dzieci w zakresie rozwoju poznawczego, fizycznego i emocjonalno-społecznego, co ułatwi im start na kolejnym etapie edukacyjnym. Wprowadzenie dzieci w świat origami pozwoli rozbudzić ich zainteresowanie różnorodnymi formami ekspresji plastyczno-technicznej i zachęcić od odkrywania w sobie pasji i talentów.
Harmonogram i tematyka zajęć:
• wrzesień: jabłko, drzewo,
• październik: grzybek, parasol,
• listopad: miś, ptaszek,
• grudzień: Mikołaj, bombka, anioł,
• styczeń: choinka, bałwan,
• luty: pingwin, smok, samolot,
• marzec: pies, żaba, piekło-niebo,
• kwiecień: kurczątko, rybka, zajączek,
• maj: godło, biedronka, wiatraczek,
• czerwiec: łąka – praca grupowa,

Tematyka oraz częstotliwość zajęć może być modyfikowana w zależności od potrzeb gru-py i możliwości dzieci.
W zależności od grupy wiekowej odpowiednio zwiększamy liczbę elementów z jakich składa się obrazek, w grupie najstarszej wprowadzamy formy przestrzenne.
Ewaluacja:
• ocena prac dzieci,
• ankieta dla nauczycieli realizujących program,
• ankieta dla rodziców
• wewnątrzprzedszkolny konkurs plastyczny,
Przykładowe scenariusze zajęć:

Scenariusz zajęć – drzewo
Przygotowała: mgr Aleksandra Banaszek
Miejsce: Przedszkole nr 69
Grupa: 3-4 latki
Cele ogólne:
 doskonalenie sprawności manualnej,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
 pobudzanie inwencji twórczej,
Cele operacyjne – dziecko:
 składa na pół koła różnej wielkości,
 układa elementy obrazka wg instrukcji,
 nakleja wszystkie elementy na karton,
 uzupełnia obrazek kredką wg własnego pomysłu,
Środki dydaktyczne: kartki A4, koła origami dla każdego dziecka komplet: ciemno zielone 1x12cm i 1x10cm, brązowe 3x5cm, dodatkowo dla 4-latków jasno zielone 5x3cm, klej, kredki.
Metody pracy:
 słowne: instrukcja,
 czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
 oglądowe: pokaz,
Formy pracy: indywidualna
Przebieg zajęć:
1. „Drzewa na wietrze” – zabawa ruchowa. Dzieci naśladują drzewa poruszając rękami - ga-łązkami zgodnie z siłą wiatru podawaną przez nauczyciela.
2. „Drzewko origami” – prezentacja wykonania zadania przez nauczyciela, przypomnienie kolejności zadań: zaginamy, komponujemy, przyklejamy. Wykonanie pracy przez dzieci. Nauczyciel pomaga młodszym dzieciom przy planowaniu obrazka.
3. Wystawa prac – próby oceny własnej pracy na tle innych.

Wzór – załącznik nr 1

Scenariusz zajęć – pingwin
Przygotowała: mgr Aleksandra Banaszek
Miejsce: Przedszkole nr 69
Grupa: 3-4 latki
Cele ogólne:
 doskonalenie sprawności manualnej,
 rozwijanie pojęć matematycznych,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
Cele operacyjne – dziecko:
 składa na pół koła różnej wielkości,
 układa elementy obrazka wg instrukcji,
 nakleja wszystkie elementy na karton,
 nakleja dziób z prawej strony głowy (4-latek),
Środki dydaktyczne: kartki A4, koła origami dla każdego dziecka komplet, 3-latki: białe 1x10cm, czarne 1x12cm i 3x8cm, pomarańczowe 3x4cm, gotowe oczka, 4-latek: białe 1x10cm, czarne 1x10cm, 1x6cm i 1x5cm, czerwone 2x5cm, żółte 1x2cm, klej.

Metody pracy:
 słowne: instrukcja,
 czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
 oglądowe: pokaz,
Formy pracy: indywidualna
Przebieg zajęć:
1. „Pingwin” – zabawa ruchowa do piosenki. Dzieci poruszają się za prowadzącym śpiewa-jąc i ilustrując ruchem tekst: Ach jak przyjemnie i jak wesoło w pingwina bawić się, się, się, raz nóżka lewa, raz nóżka prawa, do przodu, do tyłu i raz, dwa, trzy (podskoki).
2. „Pingwin origami” – prezentacja gotowych pingwinów, omówienie elementów z jakich się składają, przypomnienie kolejności zadań: zaginamy, komponujemy, przyklejamy. Wyko-nanie pracy przez dzieci. Pomoc nauczyciela przy ustalaniu prawej i lewej strony kartki.
3. Wystawa prac – wybieranie najstaranniej wykonanej pracy.

Wzór – załącznik nr 2

Scenariusz zajęć – łąka
Przygotowała: mgr Aleksandra Banaszek
Miejsce: Przedszkole nr 69
Grupa: 3-4 latki
Cele ogólne:
 doskonalenie sprawności manualnej,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
 pobudzanie inwencji twórczej,
 utrwalanie nazw figur geometrycznych,
 doskonalenie umiejętności pracy w zespole,
Cele operacyjne – dziecko:
 składa na pół figury różnej wielkości,
 układa elementy obrazka wg instrukcji,
 nakleja wybrane elementy na karton,
 uzupełnia obrazek kredką wg własnego pomysłu,
 współpracuje z innymi w celu wykonania wspólnej pracy,
Środki dydaktyczne: karton w dużym formacie, koła, kwadraty i trójkąty origami w różnych rozmiarach i kolorach, wzory prostych kwiatów i owadów wykonanych techniką origami, klej, pastele.
Metody pracy:
 słowne: instrukcja,
 czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
 oglądowe: pokaz,
Formy pracy: indywidualna, grupowa
Przebieg zajęć:
1. „Kto mieszka na łące?” – prezentacja różnych owadów wykonanych techniką origami, omówienie wyglądu łąki, zaplanowanie pracy, przydzielenie zadań: dzieci zdolniejsze wykonują trudniejsze elementy, dzieci mniej zdolne prostsze.
2. „Łąka z origami” – wykonanie przydzielonych zadań, nauczyciel koordynuje prace i po-maga w naklejaniu kwiatów i zwierząt w odpowiednich miejscach dużego arkusza papie-ru. Uzupełnianie obrazka za pomocą kredek pastelowych.
3. Umieszczenie pracy na wystawie.

Scenariusz zajęć – miś
Przygotowała: mgr Aleksandra Banaszek
Miejsce: Przedszkole nr 69
Grupa: 4-5 latki
Cele ogólne:
 doskonalenie sprawności manualnej,
 utrwalanie nazw figur geometrycznych,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
 doskonalenie orientacji na kartce papieru,
 budowanie poczucia własnej wartości
Cele operacyjne – dziecko:
 składa koła wzdłuż wyznaczonej krawędzi,
 układa elementy obrazka wg instrukcji,
 nakleja elementy na karton w odpowiedniej kolejności,
 używa odpowiedniej ilości kleju,
 odczuwa radość z wykonanej pracy,
Środki dydaktyczne: kartka A4, koła origami dla każdego dziecka komplet: brązowe 1x14cm, 1x10cm i 6x5cm, beżowe 1x10cm i 1x6cm, białe 2x2cm, czarne 3x2cm, dodatkowo 5-latki otrzymują po 2 trójkąty w dowolnych kolorach na kokardę lub muchę, klej.
Metody pracy:
 słowne: instrukcja,
 czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
 oglądowe: pokaz,
Formy pracy: indywidualna
Przebieg zajęć:
1. „Pszczoła i misie” – zabawa ruchowa do piosenki. Dziewczynki naśladują pszczoły a chłopcy misie.
2. „Miś origami” – prezentacja wykonania zadania przez nauczyciela, zwrócenie uwagi na nietypowe zagięcia, brzeg koła dotyka jego środka, a nie na pół. Wykonanie pracy przez dzieci. Zwracanie uwagi na kolejność przyklejania elementów.
3. Wystawa prac – wybieranie najładniejszej pracy.

Wzór – załącznik nr 3
Piosenka – załącznik nr 4

Scenariusz zajęć – pies
Przygotowała: mgr Aleksandra Banaszek
Miejsce: Przedszkole nr 69
Grupa: 4-5 latki
Cele ogólne:
 doskonalenie sprawności manualnej,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
 doskonalenie techniki origami,
 wdrażanie do samodzielnego pokonywania trudności,
Cele operacyjne – dziecko:
 składa koła na pół,
 wykonuje dwa zagięcia na jednej figurze,
 komponuje obrazek zgodnie z instrukcją,
 nakleja elementy na karton, dbając o estetykę pracy,
 nie zraża się napotkanymi trudnościami,
Środki dydaktyczne: kartka A4, koła origami dla każdego dziecka komplet: brązowe 2x12cm, 2x5cm i 2x3cm, czarne 2x2cm, białe 1x2cm, dodatkowo dla 5-latków 6 kwadratów 3cmx3cm w dowolnym kolorze na smycz, klej.
Metody pracy:
 słowne: instrukcja,
 czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
 oglądowe: pokaz,
Formy pracy: indywidualna
Przebieg zajęć:
1. „Pieski do nogi” – zabawa ruchowa. Dzieci pieski swobodnie spacerują po sali, na hasło: Pieski do mnie, wszystkie przybiegają do nauczyciela.
2. „Piesek origami” – prezentacja wykonania zadania przez nauczyciela, zwrócenie uwagi na nietypowe drugie zagięcie koła. Wykonanie pracy przez dzieci. Nauczyciel pomaga młod-szym dzieciom wykonać zagięcie ucha.
3. Wystawa prac – wybieranie najbardziej estetycznej pracy, bez śladów kleju.

Wzór – załącznik nr 5

Scenariusz zajęć – wiatraczek
Przygotowała: mgr Aleksandra Banaszek
Miejsce: Przedszkole nr 69
Grupa: 5 latki
Cele ogólne:
 doskonalenie sprawności manualnej,
 usprawnianie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
 rozwijanie wyobraźni przestrzennej,
 doskonalenie techniki origami,
 inspirowanie do twórczego myślenia,
 wdrażanie do samodzielnego pokonywania trudności,
Cele operacyjne – dziecko:
 składa kwadrat według instrukcji,
 dba o precyzję wykonywanych czynności,
 nie zraża się napotkanymi trudnościami,
 odczuwa satysfakcję z odniesionych sukcesów,
Środki dydaktyczne: kolorowa bibuła, zestaw dla każdego dziecka: kwadrat origami z wy-konanymi zagięciami podstawowymi 12cmx12cm, drewniany patyczek, pinezka.
Metody pracy:
 słowne: instrukcja,
 czynne: metoda zadań stawianych dziecku,
 oglądowe: pokaz,
Formy pracy: indywidualna, grupowa
Przebieg zajęć:
1. „Tworzymy wiatr” – zabawa ruchowa. Dzieci szybko biegają po kole w jednym kierunku tworząc prąd powietrza poruszający kolorową bibułą umieszczoną dookoła sali.
2. „Wiatraczek origami” – prezentacja gotowego wiatraczka. Tworzenie wiatraczków przez dzieci zgodnie ze słowną instrukcją nauczyciela, po każdym poleceniu nauczyciel spraw-dza poprawność wykonania. Mocowanie gotowych wiatraczków do patyczka za pomocą pinezki.
3. Wystawa prac – wymyślanie co innego moglibyśmy stworzyć z otrzymanej formy (kwiat, kokarda, itp.).

Wzór – załącznik nr 6

Literatura:
1. Dorota Dziamska, Magiczne kółeczka czyli orgiami płaskie z koła, Wydawnictwo BIS, Warszawa 2007
2. Dorota Dziamska, magiczne kwadraty czyli orgiami płaskie z kwadratu, Wydawnictwo BIS, Warszawa 2003
3. Dorota Dziamska, Bajkowe kółeczka czyli orgiami płaskie z koła, Wydawnictwo BIS, Warszawa 2004
4. Dorota Dziamska, Świat z koła i z kwadratu czyli orgiami przestrzenne, Wydawnictwo BIS, Warszawa 2004
5. Dorota Dziamska, Magiczne trójkąty czyli orgiami płaskie i przestrzenne z trójkąta, Wy-dawnictwo BIS, Warszawa 2004
6. Dorota Dziamska, Papierowe zabawy, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2015

Załącznik nr 4

„Pszczoła i misie” – piosenka

1/ Przyleciała pszczoła miła i wesoła
tu na kwiatek, tam na kwiatek, tak sobie fruwała / 2x

Ref. Bzyt, bzyt,bzytbzyt, bzyt, bzyt, tak sobie fruwała /2x

2/ Przyszły do niej misie, miodku zjadłoby się.
Pyszny miodek pszczoła miała, może by nam dała /2x

Ref. mniam, mniam, mniam, mniam, mniam, mniam,
może bym nam dała./2x

3/ Misie łakomczuchy, macie pełne brzuchy.
Miodku pszczoła im nie dała, misie wnet przegnała. /2x/

Ref: Bzyt, bzyt, bzyt, bzyt, bzyt, bzyt, misie wnet przegnała. /2x/

Załącznik nr 1

Załącznik nr 2

Załącznik nr 3

Załącznik nr 5

Załącznik nr 6