Niepełnosprawność ruchowa

Niepełnosprawnością ruchową nazywany jest stan człowieka znajdującego się w sytuacji obniżonych możliwości motorycznych ciała. W dużej mierze spowodowane jest to różnorakimi uszkodzeniami kończyn.

Światowa Organizacja Zdrowia w Międzynarodowej Klasyfikacji Uszkodzeń, Niepełnosprawności i Upośledzeń przedstawiła liczne rodzaje uszkodzeń poszczególnych części narządu ruchu i jego czynności. J. Sowa uważa, że należy sprowadzić je do trzech następujących grup:
1. Uszkodzenia i braki w anatomicznej strukturze narządu ruchu czyli różnego rodzaju schorzenia, brak kości i mięśni kończyn powstałych w następstwie uszkodzeń mechanicznych (urazów) lub amputacji. Uszkodzenia te i braki mogą dotyczyć:
a) różnego zakresu w obrębie jednej kończyny (górnej lub dolnej),
a dokładniej uszkodzenia lub braki:
• jednego lub więcej palców,
• dłoni i palców ręki, stopy,
• przedramienia lub podudzia,
• ramienia lub uda (całej kończyny górnej lub dolnej).
b) różnego zakresu dwóch lub więcej kończyn.
2. Uszkodzenia narządu ruchu:
a) porażenie (paraliż, bezwład) – całkowite zniesienie ruchów czynnych
w mięśniach wskutek uszkodzenia układu nerwowego.
b) niedowład – częściowe zniesienie czynności ruchowych.
3. Deformacje – nieprawidłowości lub wady anatomicznej struktury narządu ruchu lub jego poszczególnych części.
Kolejną klasyfikacje niepełnosprawności ruchowej można przedstawić za J. Kirenko, który proponuje następujący podział:
• niepełnosprawność pochodzenia mózgowego, rdzeniowego, kostno – stawowego,
• niepełnosprawność spowodowaną brakiem kończyn.
Natomiast T. Majewski przytaczany również przez J. Kirenko podział niepełnosprawności ruchowej przedstawił następująco:
• uszkodzenia i braki w anatomicznej budowie narządu ruchu,
• deformacje powodujące zaburzenia czynności motorycznych
• zaburzenia czynności motorycznych przy nienaruszaniu struktury narządu ruchu.

Światowa Organizacja Zdrowia przedstawiła następujące podgrupy niepełnosprawności ruchowej:
1. Uszkodzenia - nieprawidłowości w wyglądzie bądź czynnościach narządów lub układów organizmu człowieka, które nie powodują obniżenia ogólnej sprawności.
2. Niepełnosprawność:
• pierwotna - wywołana chorobą lub urazem, a w następstwie uszkodzeniem organizmu i zmniejszeniem sprawności i aktywności życiowej człowieka,
• wtórna - uraz z występującą niepełnosprawnością pierwotną, pogorszeniu ulega sytuacja bio-psycho-społeczna człowieka.
3. Niesprawność - niekorzystna sytuacja społeczna, powodująca ograniczenie integracji człowieka z otoczeniem.
Przyczyn, które wywołują niepełnosprawność ruchową jest bardzo wiele. Sowa odniósł się do następujących:
• genetyczne - nieprawidłowy rozwój narzędzi ruchu dziecka spowodowany jest nieprawidłowymi genami przekazywanymi przez rodziców,
• wrodzone - kluczową kwestią nieprawidłowego rozwoju są szkodliwe czynniki, takie jak: choroba matki, związki toksyczne (alkohol), które w okresie płodowym działają na embrion, następnie płód wywołując wady narządu ruchu,
• choroby - niektóre z nich, mimo leczenia powodują poważne uszkodzenia narządu ruchu, m.in. takie jak: dziecięce porażenie mózgowe, choroba Heinego - Medina, gruźlica kości, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, reumatyzm, trąd. Wszystkie wymienione choroby mogą spowodować całkowite lub częściowe porażenie mięśni, zanik mięśni, przykurcze mięśni lub zesztywnienie stawów kończyn górnych lub dolnych,
• urazy - są przyczyną poważnych uszkodzeń lub nawet amputacji całej lub części kończyny.

Bibliografia:
Sowa J. (1997). Pedagogika specjalna w zarysie. Rzeszów: Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, 194-195.
Kirenko J. (2007). Oblicza niepełnosprawności. Lublin: Wyższa Szkoła Społeczno - Przyrodnicza, 26.
Bobkowicz - Lewartowska L. (2011). Niepełnosprawność intelektualna. Diagnozowania, edukacja
i wychowanie. Gdańsk: Harmonia Universalis, 7-8.