Program nauczania przedmiotu Fortepian obowiązkowy w Szkołach Muzycznych II st.

Program nauczania dla Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Jastrzębiu Zdroju

przedmiot: fortepian obowiązkowy

II etap edukacyjny specjalność : instrumentalistyka

Opracowanie : mgr Krzysztof Solik

1

SPIS TREŚCI:

I. Wprowadzenie ........................................3

II. Cele kształcenia : wymagania ogóle........................................5

III. Cele kształcenia : wymagania szczegółowe........................................6

IV. Materiały nauczania oraz wymogi na przesłuchania końcoworoczne ..................9

1. Pierwszy rok nauki 9

2. Drugi rok nauki........................................10

3. Trzeci rok nauki........................................10

4. Czwarty rok nauki........................................11

5. Piąty rok nauki........................................11 V. Formy sprawdzania osiągnięć ucznia i kryteria oceniania................................13

VI. Efekty kształcenia na koniec nauki w szkole muzycznej II st. 16

VII. Repertuar do realizacji – (propozycje do wyboru nauczyciela)........................18

VIII. Komentarz do realizacji programu nauczania........................................24

1. Ogólna koncepcja programu........................................24

2. Wskazówki metodyczne........................................25

3. Opis warunków niezbędnych do realizacji programu nauczania.........................25

XI. Zakończenie........................................26

2

WPROWADZENIE

Niniejszy program opracowany przez mgr Krzysztofa Solik zastał pozytywnie zaopiniowany przez nauczyciela dyplomowanego mgr Annę Gimpel - Jarosz oraz przedstawiony i zatwierdzony przez dyrektora PSM I i II st. w Jastrzębiu - Zdroju dr hab. Stanisława Śmietanę.

Program nauczania przedmiotu fortepian obowiązkowy w szkołach muzycznych II stopnia został oparty o następujące akty :

1. Ustawa o Prawie oświatowym z dnia 14 .12 2016 (Dz. U. z 2017, poz 59 i 60 )

2. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach

artystycznych (Dz. U. z 2017 poz. 1763)

3. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2017 poz. 1793)

4. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 r. w

sprawie dopuszczenia do użytku w szkołach artystycznych programów nauczania oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników dla szkól artystycznych (Dz. U z 2011 nr 52,poz. 268)

3

Niniejszy program polega na realizacji zagadnień, które są kontynuacją przedmiotu: Fortepian dodatkowy w I etapie edukacji muzycznej, z uwzględnieniem zmian jakości gry ucznia o charakterze progresywnym, które powinny opierać się na coraz wyższych poziomach kształcenia rozszerzając ich zakres. Program ten należy traktować jako propozycję i pomoc w doborze repertuaru dla realizacji celów nauczania. Specyfika nauczania tego przedmiotu polega na indywidualnym podejściu do pracy z uczniem w zależności od uzdolnień, możliwości i warunków pracy ucznia. Przedmiot „Fortepian obowiązkowy” bazuje na wiadomościach, które uczniowie zdobyli poprzez naukę w Szkole Muzycznej I stopnia. Nauka gry na fortepianie rozwija percepcję wzrokową, słuch muzyczny w zakresie harmonii i polifonii, wspomaga wiedzę teoretyczną z takich przedmiotów jak kształcenie słuchu, harmonia czy zasady muzyki.

Lekcje z fortepianu obowiązkowego prowadzone są indywidualnie i realizowane w klasach od 1 do 5 w wymiarze minimum 2/3 jednostki lekcyjnej tygodniowo przez cały okres kształcenia. Zajęcia są obowiązkowe dla wszystkich uczniów, z wyjątkiem uczniów realizujących zajęcia z fortepianu jako instrumentu głównego.

Program ma charakter otwarty i można go stale uzupełniać dodając dostępne pozycje o odpowiednim stopniu trudności. Dobór utworów o zróżnicowanej problematyce jest

niezbędnym elementem wielokierunkowego rozwoju ucznia. Zawiera cele edukacyjne, treści nauczania oraz spodziewane osiągnięcia ucznia na zakończenie etapu edukacyjnego.

Podstawowym i stałym zadaniem pedagoga podczas lekcji fortepianu powinno być rozbudzanie zainteresowań ucznia w jak najszerszym zakresie i ukazywanie licznych zalet płynących z nauki tego przedmiotu. Uczeń na lekcji fortepianu obowiązkowego nie powinien być obarczony zbyt obszernym materiałem. Umiejętne i elastyczne korzystanie ze wskazówek zawartych w programie pozwoli nauczycielowi osiągnąć właściwe wyniki w pracy i prowadzić ucznia w sposób, który pozwoli na jego stały i proporcjonalny rozwój. Swoboda w doborze repertuaru pozwoli na wzmocnienie i rozwijanie takich elementów jak ćwiczenie pamięci, gra z nut akompaniamentów oraz czytanie a vista. W niniejszym programie znajdują się przykładowe pozycje literatury o zróżnicowanej problematyce i stopniu trudności. Proponowane pozycje stwarzają możliwość swobodnego doboru programu dla każdego wychowanka a nauczycielowi pomagają uwzględnić potrzebę ekspresji twórczej i wrażliwość estetyczną.

4

II. CELE KSZTAŁCENIIA: WYMAGANIA OGÓLNE

1. Zdobycie podstawowej wiedzy na temat budowy i historii instrumentu

Uczeń:

- poznaje budowę, brzmienie i historię instrumentu

2. Kształcenie podstaw gry na fortepianie

Uczeń:

- zdobywa umiejętność gry na instrumencie na średnim poziomie zaawansowania

- rozwija podstawy gry na fortepianie i kształtowanie właściwej postawy i prawidłowego

aparatu gry

- kształtuje umiejętność realizacji notacji muzycznej z elementami analizy utworu

3. Rozwój umiejętności technicznych i interpretacyjnych

Uczeń:

- doskonali środki wykonawcze w zakresie podstawowy technik gry

- rozwija sprawność w zakresie interpretacji

4. Kształtowanie umiejętności gry a Vista Uczeń:

- zdobywa umiejętność prawidłowego grania a vista łatwych utworów

5. Kształcenie umiejętności w zakresie gry zespołowej Uczeń:

- poznaje zasady gry zespołowej wykorzystując zdobytą wiedzę i umiejętności muzycznej

6. Kształtowanie samodzielności w pracy

Uczeń:

- rozwija umiejętność posługiwania się wiedzą w pracy nad utworem i świadomego uczenia się na pamięć

- podejmuje inicjatywy w organizowaniu przedsięwzięć muzycznych

- potrafi samodzielnie wykorzystać technologię informacyjną i komunikacyjną w rozwoju wiedzy i umiejętności

5

III. CELE KSZTAŁCENIA: WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE

1. Poznanie podstawowych wiadomości na temat instrumentu: Uczeń:

- zna i określa poszczególne części fortepianu

- zna zarys historyczny

- zna możliwości brzmieniowe oraz możliwości kształtowania i doskonalenia brzmienia

- prawidłowo rozpoznaje klawisze i oktawy

2. Kształcenie podstaw gry na fortepianie Uczeń:

- zachowuje odpowiednią postawę przy instrumencie

- prawidłowo posługuje się aparatem gry (ułożenie rąk, pozycja dłoni i palców, swoboda nadgarstka, koordynacja i niezależność rąk)

- realizuje podstawowy zapis notacji muzycznej w kluczu wiolinowy i basowym

(prawidłowo przyporządkowuje nutę jako zapis graficzny właściwym klawiszom, prawidłowo odczytuje rytm i znaki chromatyczne)

- prawidłowo realizuje zapis graficzny artykulacji dynamiki i pedalizacji

- rozumie oznaczenia agogiczne

- posługuje się techniką w stopniu podstawowym

- stosuje zróżnicowaną dynamikę

- zna podstawowe zasady kształtowania dźwięku

- doskonali i wzbogaca technikę gry

3. Rozwój umiejętności technicznych i interpretacyjnych Uczeń:

- realizuje utwory o różnych problemach technicznych (biegłość palcowa, dwudźwięków i akordów, pochody pasażowe, proste obiegniki)

- stosuje zasady techniki gry z wykorzystaniem artykulacji, dynamiki, agogiki, stylistyki, frazowania i pedalizacji

- umiejętnie stosuje zasady kształtowania dźwięku

6

- wykonuje utwory w fakturze polifonicznej i homofonicznej

- potrafi właściwie rozplanować dynamikę

- interpretuje utwory zgodnie z ich stylem

4. Nauka i rozwijanie umiejętności gry a Vista

Czytanie a vista ma duże znaczenie dla kształcenia refleksu wzrokowo-ruchowego oraz wyobraźni słuchowej.

Zadania wstępne przed grą a vista:

- odblokowanie psychofizyczne

- korekta postawy podczas gry

- koncentracja uwagi

Uczeń:

- dokonuje wstępnej analizy utworu

- aktywnie spostrzega informacje na pięciolinii i poza nią

- gra a vista proste utwory w kluczu wiolinowy i basowym

- kieruje uwagę na jakość dźwięku

- wybiera tempo umożliwiające bezbłędne, płynne wykonanie

- dba o prawidłową realizację tekstu

5. Kształcenie umiejętności samodzielnej pracy

Nauczyciel jest zobowiązany ukierunkować pracę domową ucznia w powiązaniu z tematyką lekcji, stawiać mu określone zadania do wykonania i sprawdzać ich realizację. Nauczyciel powinien stopniowo, w miarę rozwoju i zaawansowania ucznia, pozostawiać coraz więcej swobody uczniowi w sposobach pracy nad zadanym materiałem .

Uczeń:

- realizuje zalecenia nauczyciela oraz koryguje popełnione błędy

- rozwiązywanie konkretnych problemów jasno określonych celów

- uczenie gospodarowania czasem

- kształcenie samokontroli gry

- uczeń wykonuje z pamięci wybrane utwory

- wykorzystuje wiedzę zdobyta na innych przedmiotach

7

6. Kształcenie umiejętności gry w zespole Uczeń:

- aktywnie uczestniczy w poznawaniu utworów kameralnych

- gra łatwe utwory na 4 ręce z nauczycielem lub innym uczniem

- realizuje spójną interpretację w zespole (agogika ,dynamika)

- poszerzenie obszaru słyszenia warstw dźwiękowych podczas wspólnego wykonywania

- poszerza obszar słyszenia warstw dźwiękowych podczas wspólnego wykonywania utworów

7. Kształtowanie osobowości ucznia

- wyrabianie nawyku systematycznego ćwiczenia

- pobudzanie aktywności intelektualnej

- rozwijanie pamięci, wrażliwości i wyobraźni muzycznej

- kształtowanie opanowania, obycia estradowego

- przygotowanie do aktywnego udziału w życiu kulturalnym

8

IV. MATERIAŁ NAUCZANIA ORAZ WYMOGI NA PRZESŁUCHANIA KOŃCOWOROCZNE

Treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej

Treści nauczania:

• Historia budowy fortepianu i jego możliwości brzmieniowe

• Prawidłowy aparat gry

• Podstawowa notacja muzyczne

• Problemy techniczno - wykonawcze w utworach

• Czytanie i realizacja a vista

• Zasady muzykowania zespołowego

• Problematyka samodzielnej pracy nad utworem

Przykładowe formy realizacji treści nauczania:

• lekcje indywidualne (relacje nauczyciel uczeń, punktualność, intensywne myślenie, kultura bycia)

• wykład (przekaz wiedzy historycznej)

• pokaz i demonstracja (m. in. pokaz wykonań elementów sprawiających trudności)

• ćwiczenia (dobór ćwiczeń ułatwiających rozwiązywanie problemów)

• dyskusja (omawianie problemów wykonawczych, cech charakterystycznych dla danej epoki)

I rok nauki:

Propozycje wymagań edukacyjnych w I roku nauki:

- gamy dur i moll do 2 znaków, pasaże toniczne, gama chromatyczna osobno lub razem równolegle przez 2 oktawy, kadencje w układzie 4 głosowym

- realizacja przynajmniej 4 utworów w semestrze o zróżnicowanym charakterze (w tym 1 etiuda )

- czytanie a vista

9

Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne:

Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci:

- Etiuda

- Utwór polifoniczny

- Sonatina (jedna część)

- Utwór dowolny lub utwór na 4 ręce

II rok nauki

Propozycje wymagań edukacyjnych w II roku nauki:

- gamy dur i moll do 3 znaków, pasaże toniczne, gama chromatyczna osobno lub razem równolegle przez 2 oktawy, kadencje w układzie 4 głosowym

- realizacja co najmniej 4 utworów z różnych epok w semestrze (w tym 1 etiuda i 1 utwór

w zakresie gry zespołowej)

- czytanie a vista

Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne:

Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci:

- Etiuda

- Utwór polifoniczny

- Sonatina (jedna część)

- Utwór dowolny lub utwór na 4 ręce

III rok nauki

Propozycje wymagań edukacyjnych w III roku nauki:

- gamy dur i moll do 4 znaków, pasaże toniczne, pasaże dominanty septymowej, gama chromatyczna równolegle przez 4 oktawy, kadencje w układzie czterogłosowym

- realizacja co najmniej 4 utworów z różnych działów w każdym semestrze (w tym 1 etiuda i 1 utwór w zakresie gry zespołowej)

- czytanie a vista

10

Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne

Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci:

- Etiuda

- Utwór polifoniczny

- Sonatina lub Sonata (jedna część)

- Utwór dowolny

IV rok nauki

Propozycje wymagań edukacyjnych w IV roku nauki:

- gamy dur i moll do 5 znaków, pasaże toniczne, pasaże dominanty septymowej i pasaże

septymowe zmniejszone, gama chromatyczna równolegle przez 4 oktawy, kadencje w układzie czterogłosowym

- realizacje przynajmniej 4 utworów z różnych epok i działów w każdym semestrze (w tym

1 Etiuda i 1 utwór z zakresu gry zespołowej)

- czytanie a vista

Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne

Trzy utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci:

- Etiuda

- Utwór polifoniczny

- Sonatina lub Sonata (jedna część)

- Utwór dowolny

V rok nauki

Propozycje wymagań edukacyjnych w V roku nauki:

- gamy dur i moll do 5 znaków równolegle i rozbieżnie, pasaże toniczne równolegle i rozbieżnie ,czterodźwięki dominantowo - septymowe i nonowe bez prymy równolegle

przez 4 oktawy, kadencje w układzie czterogłosowym

11

- zrealizowanie 5 utworów w semestrze w tym 2 etiudy lub inny utwór o charakterze wirtuozowskim, utwór polifoniczny, forma klasyczna, utwór dowolny o charakterze kantylenowym lub utwór z zakresu gry zespołowej

- czytanie a Vista

Wymogi na przesłuchanie końcoworoczne

Cztery utwory z poniżej wymienionych form wykonane z pamięci:

- Etiuda

- Utwór polifoniczny

- Sonatina lub Sonata (jedna część)

- Utwór dowolny

12

V. FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA I KRYTERIA OCENIANIA

Sposób oceniania ma wpływ na stosunek ucznia do przedmiotu, a wiec także na efektywność nauczania. Należy doceniać każdą aktywność ucznia oraz wziąć pod uwagę wkładany wysiłek przez niego w wywiązywanie się z obowiązków przygotowania do przedmiotu jakim jest fortepian obowiązkowy. W przebiegu nauczania tego przedmiotu nauczyciel przedmiotu decyduje o ostatecznej ocenie dla ucznia, bowiem naczelną formą sprawdzania osiągnięć w zakresie gry na fortepianie jest ocena jego postępów na każdej lekcji. Mobilizująca jest forma sprawdzania osiągnięć uczniów poprzez oceny bieżące i przesłuchania roczne. Nauczyciel może organizować samodzielnie inne formy muzykowania i włączać w nie uczniów co daje możliwość sprawdzania rozwoju postępów wychowanków. Nauczyciel powinien zadbać o indywidualne traktowanie każdego ucznia w zależności od wieku, uzdolnień i predyspozycji muzycznych.

Do najważniejszych kryteriów oceny należy zaliczyć:

- stopień spełnienia wymagań edukacyjnych w danym roku nauki (postępy w zdobywaniu umiejętności muzycznych i technicznych)
- poprawność aparatu gry

- przygotowanie programu do przesłuchań z pamięci

- poprawność wykonywanych utworów

- pilność i systematyczność ucznia

- postępy w zdobywaniu i rozwijaniu umiejętności warsztatowych

- aktywność i zaangażowanie podczas lekcji

Czynnikiem motywującym do intensywnej i dobrej pracy może być stosowanie przez pedagoga różnych nagród np. ocen cząstkowych czy umożliwienie wystąpienia na popisach (również z akompaniamentem).

13

Kryteria oceniania:

STOPIEN CELUJĄCY otrzymuje uczeń ,który:

- opanował pełen zakres wymagań podstawy programowej

- wykazuje dużą wrażliwość i dojrzałość artystyczną

- wyróżnia się w grze walorami artystycznymi, samodzielnością i twórczym zaangażowaniem, aktywnością na występach szkolnych lub pozaszkolnych
- wykazuje wzorową i nienaganną postawę i kulturę osobistą

STOPIEŃ BARDZO DOBRY otrzymuje uczeń ,który:

- opanował pełny zakres wymagań podstawy programowej

- wykonuje repertuar precyzyjnie technicznie, bez pomyłek

- wykazuje się wyobraźnia muzyczną

- prezentuje swobodę wykonawczą i opanowanie

- wyróżnia się zaangażowaniem i aktywnością w pracy

STOPIEN DOBRY otrzymuje uczeń, który:

- spełnia podstawowe wymogi edukacyjne

- wykonuje poprawnie program z drobnymi pomyłkami

- wykazuje się pewną inwencją twórczą

STOPIEŃ DOSTATECZNY otrzymuje uczeń ,który:

- w minimalnym stopniu opanował wymagania zawarte w podstawie programowej

- w pracy jest mało systematyczny

- nie opanował minimum zaplanowanego programu

- wykonuje utwory z błędami i pomyłkami bez własnego wkładu twórczego

STOPIEŃ DOPUSZCZAJĄCY otrzymuje uczeń, który:

- spełnia tylko niektóre z założeń podstawy programowej

- nie wykazuje się systematyczną i efektywną pracą

- nie realizuje dużej ilości wskazówek nauczyciela

14

STOPIEN NIEDOSTATECZNY otrzymuje uczeń, który:

- nie spełnia założeń podstawy programowej

- nie wykazuje się systematyczną i efektywną pracą

- nie realizuje wskazówek nauczyciela

- nie opanował pamięciowo programu na przesłuchanie końcoworoczne

15

VI .EFEKTY KSZTAŁCENIA NA KONIEC NAUKI W SZKOLE II STOPNIA

Wspólne efekty kształcenia:

- uczeń szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów

- przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego

- posiada wiedze niezbędną do prawidłowej realizacji zadań praktycznych w dziadzinie artystycznej, którą prezentuje

- zna historię dziedziny artystycznej w obszarze której działa

- kreatywnie realizuje zadania wykazują się wrażliwością artystyczną

- zna związki między swoją i innymi dziedzinami sztuki

- podejmuje inicjatywy wynikające z rozwijania pasji muzycznej

- aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym

- potrafi ocenić jakość wykonywanych zadań

- konsekwentnie dąży do celu

- przewiduje skutki podejmowanych działań

- świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych

- stosuje sposoby radzenia sobie ze stresem

- jest przygotowany na kontynuowanie nauki

- gra na instrumencie posługując się prawidłowym aparatem

- czyta nuty ze zrozumieniem w zakresie umożliwiającym mu czytanie a vista nieskomplikowanych utworów

- wykorzystuje umiejętności i wiedzę ogólno muzyczną w zakresie niezbędnym do zrozumienia i wykonania utworów

- potrafi wymienić i określić poszczególne części fortepianu

- zna możliwości brzmieniowe i zarys historyczny

- zna podstawę notacji muzycznej w kluczu wiolinowym i basowy

- potrafi zastosować takie techniki jak: biegłość palcową, gra dwudźwięków pochody

pasażowe ,ornamenty

- potrafi zastosować techniki gry jak :artykulację , dynamikę , agogikę frazowanie,

pedalizacje ,stylistykę

- potrafi wykonywać utwory w fakturze polifonicznej i homofonicznej

16

- potrafi wykonywać utwory na cztery ręce

- potrafi współpracować realizując spójną interpretację w zespole

- potrafi wykonywać utwory na pamięć

- potrafi samodzielnie pracować nad utworem

17

VII. REPERTUAR DO REALIZACJI – (propozycje do wyboru nauczyciela)

Poniżej zamieszczono przykładowy repertuar do wyboru w całym procesie nauczania fortepianu obowiązkowego w klasach I-V szkoły muzycznej drugiego stopnia. Znajdują się tutaj propozycje repertuarowe które wykraczają poza podstawę programową Mogą mieć one jednak zastosowanie u uczniów bardzo zdolnych. Repertuar powinien być dostosowany do umiejętności i zdolności ucznia umożliwiający mu utrwalenie umiejętności już zdobytych a także wprowadzenie nowych elementów i ciągły rozwój.

1. Gamy i pasaże

• Z .Drzewiecki, J .Ekier, J. Hoffman, A. Rieger (oprac.)- Gamy i pasaże cz.1 (lub cz.2 dla uczniów zaawansowanych)

2.Szkoły gry n a fortepian dla początkujących

• A.M . Klechniowska - Szkoła dla początkujących na fortepian

• H. Lachert - Nuta, dźwięk klawisz

• W. Markiewiczówna - DO, Re, Mi

• A. Nikołajew - Szkoła gry na fortepianie

• A. Różycki - Elementarna szkoła ABC na fortepian op .50

• J. Garścia - Abecadło

• K. Druszkiewiczowa - Podręcznik nauczania gry na fortepianie

3. Ćwiczenia techniczne i etiudy

• S. Raube - Etiudy zeszyt I i II

• Z. Romaszkowa - Zbiór etiud dla dzieci i młodzieży

• W. Sawicka, G. Stępniowa - Etiudy zeszyt 1,2,3,4,5,

• L. Schytte - Etiudy op. 68

• L. Schytte - 25 łatwych etiud op.108

• H. Bertini - Etiudy op.100

• E. Alberg - Z. Romaszkowa – 313 wprawek

• H. Berens - Najnowsza szkoła biegłości 0p.61

• F. Burgmuller - Etiudy op. 100. op . 105 , 109

• C. Czerny - Wybór Etiud op 139 ,599

• C. Czerny - Szkoła biegłości op.299

• J. Garsia - Małe Etiudy dla początkujących

• S. Heller - Etiudy op. 45,op. 46 ,op.47

• J. Duvernoy - Etiudy elementarne op. 176

• H. Lemoine - Etiudy dziecięce op. 37

• A. Loschorn - Etiudy op.65 ,op.6.
• J.B .Cramer - 50 Etiud

4.Utwory dawnych mistrzów , polifoniczne

• J. S. Bach - Łatwe utwory

• J. S. Bach - Drobne utwory

• J. S. Bach - Inwencje 2 głosowe, Inwencje 3 głosowe

• J. S. Bach - Suity francuskie (wybrane części)

• J. S. Bach - Suity angielskie (wybrane części)

• J. S. Bach - Partity (wybrane części)

• D. Cimarosa - Sonaty

• M. Frey - Szkoła gry

• J. S. Bach – Małe preludia

• G. F. Handel - Dwanaście łatwych utworów na fortepian

• G F.Handel - Suity (wybrane części )

• J. Hoffman ,A. Rieger – Dawne tańce i melodie ,część I i II

• A. Scarlatti - Sonaty

• Z. Śliwiński - Z dawnych wieków

• M. Sokołow - Utwory polifoniczne

• M. Frey- Dwanaście łatwych utworów polifonicznych

5.Formy klasyczne

• L. van Beethoven – Sonatiny nr1 Es – dur, nr 2 f moll ,nr3 D -dur

• L. van Beethoven –Sonaty (wybrane części )

f-moll op. 2 nr 1

c-moll op.10 nr 1

F-dur op.10 nr.2

E-dur op. 14.nr 1

g-moll op. 49. Nr 1

G-dur op.49. nr 1

cis-moll op. 27 nr 2 cz I

• L. van Beethoven - Wariacje

6 łatwych wariacji F- dur na temat piosenki szwajcarskiej

6 wariacji ,, Nel cor piu”

9 wariacji ,, Quanto e piu bello”

• L. van Beethoven Ronda A-dur

C-dur op.51 nr1 G-dur op. 51 nr 2

• M. Clementi – Sonatiny op.36

• A. Diabelli – Sonatiny

• J.L Dussek – Sonatiny op.20

• J. Garścia – Sonatiny op.4 i op. 38

• J. Garścia – Małe sonatiny op.51

• J. Haydn - Sonaty cz. I-IV

nr 5 C-dur (dla bardziej zaawansowanych)

nr 7 D-dur (dla bardziej zaawansowanych)

nr 11 G-dur

nr 12 G-dur

nr 15 D-dur

nr 18 E-dur

nr 23 A-dur

nr 29 A-dur

nr 43 C-dur

• J. Hoffman ,A Rieger – Wybrane sonatiny cz I i II

• J. Kuhlau – Sonatiny op. 55 i 59

• L. Miklaszewski –Sonatiny

• W. A. Mozart – Sonatiny wiedeńskie

• W. A. Mozart – Sonaty (wybrane części)

KV 547 a F-dur

KV 270 C-dur

KV 282 Es-dur

KV309 C-dur

KV 545 (Facile)

20

• W. A. Mozart –Wariacje: KV 24 - 8 wariacji G-dur KV 25 – 7wariacjie D-dur

• S. Raube- Wybór sonatin dla dzieci cz Ii II A. Rowley – Sonatina op.4.

6. Utwory dowolne

• E. Altberg - Czytanki muzyczne ,zeszyt 1-4

• E. Altberg - 6 utworów polskich kompozytorów

• G. Bacewicz - Suita dziecięca

• B. Bartok – Dziesięć łatwych utworów

• I. Berkowicz - Preludia

• M. Biskupska ,D. Bruce - Łatwy blues na fortepian

• W. Chmielowska - Światek dziecięcy

• F. Chopin - Dwa zapomniane utwory

• F. Chopin - Cantabile

• F .Chopin - Drobne utwory

• F. Chopin - Preludia (do wyboru),nr 4 e-moll, nr 6 h- moll, nr 7 A-dur

• F. Chopin Polonezy: b- moll op. posth , gis- moll op6 7nr 2 a-moll op.67 nr 4

• F. Chopin - Mazurki (dla zaawansowanych)

• F. Chopin - Walce (dla zaawansowanych)

• F. Chopin - Nokturny (dla zaawansowanych)

• P. Czajkowski - Album dla młodzieży

• P. Czajkowski - Pory roku op.37

• C. Debussy - Preludia (dla zaawansowanych)

• C. Debussy - Kącik dziecięcy (dla zaawansowanych)

• J. Dzielska - Kolorowe kamyczki

• M. Drobner - Rozśpiewany ogródek

• J. Egghard - Nokturn op.144 nr 1 ,3

• J. Field - Nokturny wybrane

• J. Garści - Najłatwiejsze utwory dla dzieci

• J. Garści - Miniatury op.5

• J. Garścia - Ikebana

• J. Garścia – 6 ekspresyjnych miniatur

• J. Garztecka –Tańce polskie

• E. Grieg - Utwory liryczne

• C. Grudziński - Miniatury kompozytorów polskich

• A. Hundziak - Cyrk

21

• T.Z .Kassern - Słodki kramik

• D. Kabalewski - Utwory wybrane op 27

• D. Kabalewski - Łatwe utwory op.39

• W. Lutosławski - Melodie ludowe (dla zaawansowanych)

• J. Łuciuk - Improwizacje dziecięce

• S. Majkapar - Biriulki

• F. Mendelssohn - 6utworóW dziecięcych op.72

• F. Mendelssohn - Pieśni bez słów (dla zaawansowanych )

• Z. Noskowski - Polonez elegijny

• M. K .Ogiński - 5 tańców polskich

• S. Prokofiev - Muzyka dziecięca

• W. Raczkowski – Miniatury dla dzieci i młodzieży

• A. Rowley - Z mojego szkicownika op.39

• F. RybickI - Zaczynam grac

• F. Rybicki - Już gram

• F. Rybicki - Gram wszystko

• F. Rybicki - Pieśni ludowe

• F .Schubert - Wybór tańców na fortepian

• R. Schumann - Album dla młodzieży

• D. Szostakowicz - Album dziecięcy

• M. Szymanowska - 5 tańców na fortepian

• T. Twardowski - Mały wirtuoz .Łatwe utwory na fortepian

7. Utwory w zakresie gry zespołowej

7.1. Utwory na cztery ręce

• E. Altberg - Wybór łatwych utworów na 4 ręce

• E. Altberg - Z. Romaszkowa – Utwory na 4 ręce

• L .van Beethoven - 5 drobnych utworów na 4 ręce

• A. Diabelli – Sonatiny op.24 ,54 ,58

• J. Garścia – Graj ze mną na 4 ręce

• A. Greczeninow -10 łatwych utworów na 4 ręce

• S. Majkapar - Pierwsze kroki na 4 ręce

• S. Raube - Drobiazgi na cztery ręce z. I

• A. Rieger – Wybór drobnych utworów na 4 ręce

• I. Strawiński - 5 łatwych utworów na 4 ręce

• G. Turk - Zbiór utworów na 4 ręce

22

7.2. Akompaniamenty

• B. Bartok - Dla dzieci (na skrzypce i fortepian)

• W. Burmester - Tance dawnych mistrzów T.I

• J. Garztecka – Mały skrzypek (łatwiejsze )

• J. Wyczyński - Zbiór łatwych utworów na klarnet

• E. Towarnicki - Szkoła na flet cz1 (akompaniament fortepianowy )

• R. Twardowski - Kolorowe nutki .Łatwe utwory na skrzypce i fortepian

• Ch. Dancla - Mała szkoła melodii op123 na skrzypce i fortepian

23

VIII. KOMENTARZ DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA

1. Ogólna koncepcja programu nauczania

Program nauczania przedmiotu fortepian obowiązkowy powstał dzięki wnikliwej analizie zapisów aktualnie obowiązującej podstawy programowej, wyznaczników zawartych w nowych ramowych planach nauczania i wieloletnim doświadczeniu autora programu tego przedmiotu. Treści szczegółowe zawarte w tym programie zostały przedstawione dla pięciu kolejnych lat nauki fortepianu obowiązkowego. Formy realizacji odwołują się do celów kształcenia znajdujących się w podstawie programowej. Zakładają powtarzalność materiału lecz na coraz to wyższym stopieniu zaawansowania. Nauczyciel w czasie lekcji powinien szczegółowo opracowywać dany utwór pod względem tekstu, problemów muzycznych i technicznych i pokazać sposoby ich opanowania. Materiał nauczania obejmuje poznawanie, utrwalanie, rozwijanie wiedzy i umiejętności.

W programie zaproponowano szeroki zakres repertuaru do realizacji uwzględniając zdolności i zaawansowanie ucznia. Ze względu na zróżnicowanie poziomu przygotowania uczniów w jednej klasie nie uwzględniono podziału na kolejne lata nauki.

Formy realizacji treści nauczania zawartych w podstawie programowej, repertuar do realizacji oraz formy sprawdzania osiągnięć określone w niniejszym programie należy traktować jako przykładowe propozycje rozwiązań wybranych problemów, które nauczyciel może modyfikować i rozszerzać dostosowując do potrzeb ucznia.

24

2. Wskazówki metodyczne

Celem kształcenia jest dostosowanie metod i materiału do indywidualnych potrzeb. Każda jednostka lekcyjna powinna być wnikliwie zaplanowana i przeanalizowana przez nauczyciela. Nauczyciel powinien szczegółowo omówić i wyjaśnić wszelkiego rodzaju problemy wykonawczo - techniczne i interpretacyjne tak przejrzyście, aby uczeń mógł dany utwór przygotować we właściwy sposób. W początkowym etapie ważne jest aby nauczyciel prezentował interpretację utworu uczniowi, który jeszcze na tym etapie nie posiada takich umiejętności Należy jednak dążyć stopniowego rozwijania tych umiejętności aby w późniejszym etapie dać swobodę w opracowaniu i przygotowaniu utworu.

3. Warunki niezbędne do realizacji programu nauczania

Do realizacji zadań zawartych w programie niezbędne są :

- sale z odpowiednią akustyką, nastrojonym instrumentem (fortepian, pianino), odpowiednim oświetleniem

- posiadanie przez ucznia instrumentu w domu lub zapewnienie mu dostępu do sal szkolnych w celu umożliwieniu mu samodzielnej i systematycznej pracy

- systematyczna praca i udział ucznia w zajęciach

- dostosowanie materiału nauczania oraz metod do umiejętności i poziomu zaawansowania ucznia

- dostęp do szkolnej biblioteki wyposażonej w odpowiednie materiały nutowe i publikacje

metodyczne

25

IX. Zakończenie

Na zakończenie warto podkreślić, iż nauczyciel przedmiotu fortepian obowiązkowy powinien zachęcać ucznia do pracy oraz zadbać o jego wszechstronny rozwój muzyczny i intelektualny. Organizacja jednostki lekcyjnej powinna być przez nauczyciela głęboko

przemyślana, a metody zróżnicowane w zależności od uzdolnień, wieku oraz zaawansowania ucznia. Aby była możliwa realizacja tego programu ważnym warunkiem jest zaangażowanie nauczyciela i ucznia. Powinna być zachowana harmonia w relacjach nauczyciel – uczeń. Wpłynie to na efektywniejsze przyswajanie wiedzy i pogłębienie umiejętności oraz poprawi wzajemne relacje. Należy czuwać nad wszechstronnym i harmonijnym rozwojem ucznia zarówno pod względem muzycznym i pianistycznym, dlatego repertuar powinien zawierać pozycje ze wszystkich działów materiału nauczania. Dobrze dobrany materiał nauczania przy właściwej metodycznej pracy nauczyciela zapewni prawidłowy rozwój ucznia.