Czy wiesz, że...? Ciekawostki z języka niemieckiego, konkurs

Ciekawostki zamieszczane były kolejno na stronie szkolnej w zakładce ,,Jezyki obce" przez okres 6 tygodni. Uczniowie, którzy zapoznali się z ich treścią, mogli następnie wziąć udział w konkursie ,,CZY WIESZ, ŻE...?"

CIEKAWOSTKI:

1. Etymologia słowa ,,niemiecki"
Czy zastanawiałeś się kiedyś nad nazwą języka niemieckiego? Po niemiecku ,,Deutsch”. Po angielsku ,,German”. Po francusku ,,Allemand”. Po polsku ,,niemiecki”. Dlaczego nie brzmi to nawet podobnie? I skąd te nazwy?
Angielska nazwa ,,german” pochodzi od nazwy plemienia, od którego zaczęła się historia Niemiec. Germanie to plemię zamieszkujące obszar na wschód od Renu – głównej rzeki obecnych Niemiec.
Francuska nazwa ,,allemand” pochodzi od nazwy Alemanów – związku plemion germańskich.
Niemiecka nazwa ,,Deutsch” jest związana ze słowem „teutsch” oznaczającym pierwotnie język ludu zamieszkującego pn. rejony Europy.
A nasza polska nazwa ,,niemiecki”? Według słownika etymologicznego polskie słowo Niemcy/niemiecki wywodzi się ze słowiańskiego rdzenia niemy-. Dlaczego? Mowa Germanów była niezrozumiała dla naszych przodków, tym samym szybko została do nich przypięta łatka ,,niemych”, czyli takich których nie da się zrozumieć...

2. Idiomy
Co to jest ,,idom”?
To wyrażenie językowe, którego nie tłumaczy się dosłownie. W języku polskim mówimy np. ,,urwanie głowy” – nie oznacza to rzeczywistego urywania naszej głowy, tylko ,,zamieszanie, bezładny pośpiech”. Kiedy jesteśmy przestraszeni mówimy, że ,,włosy stają dęba”, czego też nie rozumiemy dosłownie.
Każdy język posiada własne, charakterystyczne idiomy. Idiomów często nie da się przetłumaczyć na inny język.

Kilka idiomów z języka niemieckiego:

jemandem die Augen öffnen – otworzyć komuś oczy
unter vier Augen sprechen – rozmawiać w cztery oczy
mit dem linken Bein aufstehen – wstawać lewą nogą
jemandem ein Bein stellen – podstawić komuś nogę
auf die Beine bringen – postawić na nogi
von Kopf bis Fuß – od stóp do głów
ein heller Kopf sein – mieć głowę na karku
Kopf und Kragen riskieren – nadstawiać karku
alles auf den Kopf stellen – przewracać wszystko do góry nogami
den Kopf verlieren – stracić głowę
die Nase in ein Buch stecken – zabrać się za naukę
die Ohren spitzen – nadstawiać uszu
ganz Ohr sein – zamienić się w słuch
sich bis über die Ohren in jemanden verlieben – zakochać się w kimś po uszy
jemandem den Rücken stärken – wspierać kogoś
das schwarze Schaf sein – być czarną owcą

3. Karnawał w Niemczech
Karnawał ma w języku i kulturze niemieckiej wiele nazw: Karneval, Fashing, Fastnacht, Fastelovend, Fasteleer. Okres karnawału zwany jest ,,piątą porą roku”.
Karnawał w Niemczech zaczyna się 11 listopada i trwa do Środy Popielcowej. Najważniejsze wydarzenia corocznego karnawału to:

Martinstag (Dzien Św. Marcina) – 11 listopada o godzinie 11:11 rozpoczyna się karnawał. Odbywają się pochody z latarniami, na stołach króluje pieczona gęś.

Weiberfastnacht – ostatni czwartek przez Środą Popielcową. Kobiety obcinają mężczyznom krawaty, otrzymują klucze do bram miasta, a tym samym symbolicznie przejmują w nim władzę.

Büttenreden – to satyryczne przemówienia karnawałowe. Najlepsze mowy to takie, które są wygłaszane z pamięci w formie rymowanych wierszyków. Oczywiście powinny one być wesołe i poruszać aktualne tematy.

Rosenmontag (Różany Poniedziałek) – poniedziałek przed Środą Popielcową. Jest on uważany za punkt kulminacyjny karnawału i kojarzony przede wszystkim z uroczystym pochodem (Rosenmontagszug lub Karnevalsumzug). Parady przebierańców przy dźwiękach muzyki wędrują ulicami większych miast. Podczas pochodu z platform rozrzucane są słodycze.

Fastnachtsdienstag – ostatni dzień karnawału. Odbywają się wówczas różne rytuały kończące ten okres. Zalicza się do nich tzw. Nubbelverbrennung, czyli spalanie słomianej kukły (przedstawiającej mężczyznę). Ma to symbolizować wyzbycie się grzechów minionego karnawału.

Karnawał jest obchodzony we wszystkich regionach w Niemczech, ale najhuczniej świętuje się go w Köln, czyli w Kolonii.

4. Kolęda ,,Cicha noc"
CZY WIESZ ŻE...

Jedna z najbardziej znanych kolęd na świecie - ,,Cicha noc” – powstała w jednym z krajów niemieckojęzycznych – w Austrii. Obecnie jest przetłumaczona na ponad 300 języków, ale jej oryginalna wersja powstała w języku niemieckim...

Kolęda ma swoje początki w roku 1816. Wtedy to powstał tekst wiersza ,,Stille Nacht” (,,Cicha noc”). Jego autorem był Joseph Mohr. Dwa lata później – 24 grudnia 1818 roku – w ciągu jednego dnia Franz Gruber – kościelny i organista napisał do wiersza prostą melodię. ,,Cichą noc” można było usłyszeć po raz pierwszy jeszcze tego samego dnia. Wykonali ją autor słów wraz z kompozytorem muzyki podczas pasterki 1818 roku. Autorzy nie przypisywali jej większego znaczenia. Uważali kolędę za prosty, mało znaczący utwór.

Kolęda spodobała się jednak odbiorcom i w szybkim tempie obiegła okoliczne kościoły, potem większe miasta, berliński dwór, a dziś już prawie cały świat.

5. Logo Disneya
Któż z nas nie zna filmów Walta Disneya? I kto nie widział ani razu logo z bajecznie pięknym zamkiem otoczonym fajerwerkami, od którego rozpoczyna się każdy taki disneyowski film? Chyba nie ma takich osób...
Ale czy zastanawialiście się, czy może ten bajecznie piękny zamek istnieje naprawdę?
Otóż istnieje. W Niemczech. To zamek Neuschwanstein, który stał się pierwowzorem logo Walta Disneya.
Zamek Neuschwanstein znajduje się w Bawarii, w miejscowości Schwangau. To ok. 1,5 godziny jazdy samochodem z Monachium na południe. Wybudowany został na skale (965 m), w malowniczym krajobrazie Wyżyny Bawarskiej, na styku granicy niemiecko – austriackiej. Powstał z inicjatywy króla Ludwika II Bawarskiego w XIX wieku – nie ze względów politycznych, ani wojennych. Był on spełnieniem marzeń i prywatnym azylem Ludwika II – miłośnika średniowiecznej architektury, pasjonata kultury i przyjaciela romantycznych wielkich osobistości, takich jak Hans Christian Andersen, czy Richard Wagner.
Dziś jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków świata – w dużej mierze dzięki Waltowi Disneyowi. W okresie letnim miejsce to odwiedza nawet 10 000 turystów dziennie!

6. Rzeczowniki złożone - określenia osób
Wiele określeń w językach obcych nie tłumaczy się dosłownie. Np. określenia osób, takich jak ,,brudas”, ,,leń”, ,,szczęściarz”... W języku niemieckim używa się w tym przypadku rzeczowników złożonych.
Oto lista najczęściej używanych rzeczowników złożonych określających osoby:
der Angsthase → tchórz

das Aschenbrödel → kopciuszek

der Backfisch → podlotek

der Dickkopf → uparciuch

der Dummkompf → dureń

der Faulpelz → leniuch

der Feuerkopf → zapaleniec

der Frechdachs → arogant

der Geizhals → skąpiec

der Geizkragen → skąpiec

der Glückspilz → szczęściarz

der Griesgram → zrzęda

der Grünschnabel → żółtodziub

der Hagestolz → stary kawaler

der Halbstarke → chuligan

der Hasenfuß → tchórz

der Junggeselle → kawaler

der Naseweis → mądrala

die Naschkatze → łakomczuch

der Pechvogel → pechowiec

der Raufbold → awanturnik

der Schafskopf → barania głowa, głupiec

die Schlafmütze → śpioch

der Schmutzfink → brudas

der Schürzenjäger → babiarz

der Trunkenbold → pijak

das Weibsbild → babsztyl

der Windbeutel → lekkoduch

der Witzbold → żartowniś, dowcipniś

KONKURS ,,CZY WIESZ, ŻE...?"

1. Skąd pochodzi polska nazwa ,,język niemiecki”?

a) od zwrotu ,,nie mający z nami nic wspólnego”;
b) od słowa ,,niemy”;
c) od od zwrotu ,,nie my”;

2. Z czym związana jest nazwa ,,german” (m.in. angielskie określenie na język niemiecki)?

a) nazwa nie ma konkretnego pochodzenia historycznego ani etymologicznego;
b) nazwa pochodzi od nazwiska jednego z władców Niemiec;
c) nazwa pochodzi od nazwy plemienia;

3. Czy słowo ,,Deutsch” pochodzi od:

a) nazwy kraju ,,Deutschland”;
b) języka ludu zamieszkującego rejon obecnych Niemiec;
c) nazwy rzeki płynącej przez obszar obecnych Niemiec;

4. Które określenia NIE OZNACZAJĄ języka niemieckiego w różnych językach świata:

a) Allemand, Alman, Jerman;
b) Tysk, Saksa, Duits;
c) Namac, Nieme, Nemetesko;

5. W którym z krajów niemieckojęzycznych powstała kolęda ,,Cicha noc“?

a) Niemcy
b) Austria
c) Szwajcaria

6. Kto jest autorem muzyki kolędy ,,Cicha noc”?

a) Joseph Mohr
b) Hans Zimmer
c) Franz Gruber

7. W którym roku po raz pierwszy wykonano kolędę?

a) 1816
b) 1818
c) 1820

8. Która nazwa NIE oznacza karnawału w Niemczech?

a) Fashing
b) Fastnacht
c) Karnawelle

9. Kiedy zaczyna się karnawał w Niemczech?

a) po świętach Bożego Narodzenia (27 grudnia)
b) po Sylwestrze (1 stycznia)
c) w dniu św. Marcina (11 listopada)

10. Jaka jest tradycja ostatniego czwartku przed Środą Popielcową (Weiberfastnacht)?

a) spalanie słomianej kukły;
b) karnawałowe przemówienia;
c) kobiety obcinają mężczyznom krawaty;

11. Który dzień karnawału jest uważany za punkt kulminacyjny karnawału (odbywają się wtedy barwne parady ciągnące przez miasta):

a) Martinstag
b) Rosenmontag
c) Fastnachtsdienstag

12. Co oznaczają te rzeczowniki złożone? Połącz odpowiednio i uzupełnij tabelę:

1. der Angsthase A uparciuch
2. die Naschkatze B mądrala
3. der Naseweis C szczęściarz
4. der Glückspilz D tchórz
5. der Faulpelz E łakomczuch
6. der Dickkopf F leń

1 2 3 4 5 6

13. Co to jest idiom?

a) obraźliwe określenie osoby;
b) wyrażenie, którego nie da się przetłumaczyć na żaden język obcy;
c) wyrażenie, którego nie rozumie się dosłownie;

14. Co oznacza idiom ,,ganz Ohr sein”?

a) mieć dobry słuch;
b) zamienić się w słuch;
c) mieć duże uszy;

15. Co oznacza idiom ,,das schwarze Schaf sein”?

a) być czarną owcą;
b) ubierać się na czarno;
c) lubić czarny kolor;

16. Jak nazywa się zamek, będący pierwowzorem logo Disneya?

a) Schönbrunn
b) Zwinger
c) Neuschwanstein

17. Gdzie można zobaczyć na żywo ten zamek?

a) w Berlinie;
b) w pobliżu Monachium;
c) w okolicach Frankfurtu nad Menem;

18. Z jakiego powodu Ludwik II zlecił budowę zamku?

a) trwała wojna z Turcją;
b) ze względów politycznych;
c) król spełnił swoje marzenie;

19. Ilu turystów odwiedza dziennie zamek w okresie letnim?

a) 5 000
b) 10 000
c) 20 000

20. Ile było ciekawostek z języka niemieckiego na stronie szkolnej?

a) 10
b) 6
c) 5