Agresja w przedszkolu - referat dla rodziców

Zdefiniować pojęcie agresji jest zdaniem dość złożonym. Większość psychologów przez agresję rozumie każde zamierzone działanie w formie otwartej czy symbolicznej- mającym na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty, bólu fizycznego lub cierpienia moralnego.
Mówi się o agresji przejawianej w formie agresji słownej ( werbalnej) i fizycznej. Agresja werbalna przybiera formę wypowiedzi napastliwych, szkodzących lub poniżających skierowanych do osoby będącej przedmiotem agresji i występujących w jej obecności ( grożenie, straszenie, odpędzanie). Agresją werbalną są też wypowiedzi mające wyrządzić przykrość lub szkodę osobie stanowiącej przedmiot agresji, skierowanej do osób trzecich, a nie bezpośrednio do osoby, której dotyczą (wypowiedzi napastliwe, krzywdzące, poniżające ,,poza plecami”). Agresja fizyczna obejmuje zachowania napastliwe i destrukcyjne, mające za przedmiot rzeczy, które w skutek ataku ulegają uszkodzeniu lub zniszczeniu. Do zachowań destrukcyjnych należy rzucanie, uderzanie, kopanie, wyważanie, wybuchanie złości, niszczenie lub uszkadzanie rzeczy: psucie, darcie, brudzenie, wybijanie szyb.
Zdaniem W. McDugalla instynkt walki jest jednym z ważniejszych, podstawowych instynktów. Wiąże się z nim uczucie gniewu, które stanowi impuls powodujący wystąpienie różnych zachowań agresywnych. Pobudza do zachowania umożliwiających zaspokojenie potrzeb człowieka, skłania do obrony przed atakiem. Tak rozumiana agresja nie została oczywiście ,,wyuczona’’, nabyta w toku życia. Człowiek rodzi się z gotowym instynktem nazywanym przez niektórych ,,instynktem walki” jest mu on niezbędny do życia, tak jak np., instynkt głodu.
Badania Bandury i innych wykazały, że agresja jest przeważnie zachowaniem wyuczonym, którego uczymy się przez obserwację, naśladowanie, bezpośrednie doświadczenia i powtarzanie. W związku z tym można mówić o trzech ,,szkołach agresji”:
-Dom rodzinny (obserwowanie przez dziecko kłótni i bójek rodziców, fizycznego karania dziecka, znęcania się nad nim),
- szkoła( grupy rówieśnicze) i media ( przedstawienie przemocy w gazetach, książkach, telewizji, grach komputerowych). Można by sądzić, że agresja jest nieodłączną częścią naszego życia. Nawet małe dziecko wyraża waleczną gotowość przezwyciężania sprzeciwu, w przypadku pragnienia kontaktów z osobą bliską głośno płaczem, krzykiem zwraca na siebie uwagę.
Każdy kto zna codzienność przedszkolaka czy ucznia wie o czym będzie mowa: o upokarzaniu, szturchaniu, sprzeczkach, przezwiskach, kłótniach, obraźliwych słowach, popychaniu, dokuczaniu, ciągnięciu za włosy, wyśmiewaniu, zabieraniu zabawek i niszczeniu ich. O braku przyzwolenia na przyłączenie się do zabawy, o tym aby wykluczyć kogoś z zabawy, rozmowy, by się zemścić, grozić, dręczyć, ale również i o tym by bronić siebie i innych, aby przeforsować swoją wolę, oponować, położyć czemuś kres.
Pracując z dziećmi 6- letnimi zauważyłam, że najczęstszymi przyczynami wywołującymi agresje są:
- Oglądanie nieodpowiednich programów telewizyjnych. Utożsamianie się z agresywnymi postaciami.
- Poczucie niskiej wartości. Badania wskazują, że rodzice, którzy są nastawieni na karierę i rywalizację, mają również wysokie wymagania wobec swoich dzieci. Chcą, aby były coraz lepsze, sprawniejsze, bardziej kompetentne. Przymus dążenia do doskonałości powoduje, że dziecko stale czuje się niedoskonałe. Nie potrafi cieszyć się z tego, co robi, bo zawsze widzi jakieś braki. Dzieci opracowują różne sposoby, by podreperować poczucie własnej wartości. A najprostszy sposób to pogłębienie lub zniszczenie domniemanego rywala i przeciwnika (Rościszewska - Woźniak 2000)
- Brak ciepła rodzinnego. W domu powinna panować atmosfera ciepła i zainteresowania sprawami dziecka. Rodzice nie powinni zapewniać poczucia bezpieczeństwa i miłości tylko pod warunkiem spełnienia przez dziecko ich oczekiwań.
- Konflikty w rodzinie. Nieporozumienia rodzinne, rozwody, śmierć jednego z rodziców powoduje , że dziecko czuje się zagrożone i zaniedbane.
- Pojawienie się rodzeństwa.
- Wytyczenie jasnych reguł postępowania. Dziecko powinno znać granice i być poinformowane o konsekwencjach ich przekraczania.
- Niewłaściwe wzorce rozwiązywania konfliktów. Dziecko uczy się przez naśladowanie. Zachowania rodziców przybierające formę surowych i nadmiernych kar, kontroli lub odrzucenia prowadza do agresywnych zachowań dzieci, zaburzeń rozwoju emocjonalnego, obniżenia samooceny, lękliwości lub bierności społecznej (Harwas- Napierała, 1986).
Agresja jest więc uczona długo, dobrze, często i jest podtrzymywana przez osoby znaczące i idoli. Może być najlepszą i jedyną alternatywą dla dzieci, które nigdy nie miały okazji nauczyć się innego sposobu postępowania.

Literatura:
J. Grochulska ,,Agresja u dzieci.”
J. Danielewska ,,Agresja u dzieci- Szkoła porozumienia.”
R. Portmann ,,Gry i zabawy przeciwko agresji.”
G. Hang-Schnabel. ,, Agresja w przedszkolu. Poradnik dla rodziców i wychowawców.”
E.i J. Morawscy ,,Trening zastępowania agresji (ART.) w szkole.”