Mieszanina i związek chemiczny

Cele lekcji:
Uczeń powinien wiedzieć:
-co to jest mieszanina i związek chemiczny
-czym mieszanina różni się od związku chemicznego
-jakie są rodzaje mieszanin
-jak powstaje mieszanina i związek chemiczny
-jakie są sposoby rozdziału mieszanin
-jaka jest treść prawa stałości składu
Uczeń powinien umieć:
-podać przykłady mieszanin i związków chemicznych
-sporządzić mieszaninę i określić jej właściwości
-dokonać rozdziału mieszaniny

Metody nauczania: poszukująca, doświadczalna

Środki dydaktyczne: piasek, NaCl, żelazo, siarka, olej, woda, szkło laboratoryjne

Przebieg lekcji:

a)część organizacyjna: sprawdzenie obecności, sprawdzenie pracy domowej
b)część nawiązująca: przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji (odpytanie)
c)część postępująca:

Doświadczenie:
-sporządzenie mieszaniny wody z solą, piasku z solą, żelaza z siarką, wody z olejem
-opisanie właściwości tych mieszanin
-dokonanie podziału na mieszaniny jednorodne i niejednorodne
-rozdzielenie mieszanin (woda z solą – odparowanie wody, piasek z solą – rozpuszczenie w wodzie, przesączenie piasku, odparowanie wody, żelazo z siarką – przyciągnięcie żelaza magnesem, woda z olejem – rozdzielenie rozdzielaczem)

Doświadczenie:
Opisanie właściwości siarki i żelaza

Właściwości siarki:
-ciało stałe
-barwa żółta
-nie rozpuszcza się w wodzie
-charakterystyczny zapach
-niemetal

Właściwości opiłków żelaza:
-ciało stałe
-barwa srebrno-szara
-nie rozpuszcza się w wodzie
-metal przyciągany przez magnes

Reakcja żelaza z siarką

Reakcja siarki z żelazem:
-przygotowanie: zbliżone ilości rozdrobnionej siarki i opiłków żelaza mieszamy ze sobą dokładnie i ogrzewamy w parownicy porcelanowej lub probówce

-opisanie właściwości otrzymanego związku

-uczniowie zapisują obserwacje (otrzymana substancja jest ciałem stałym, barwy szarej, nie rozpuszcza się w wodzie, nie jest przyciągana przez magnes)

-uczniowie z nauczycielem formułują wnioski ( np. 1. powstała nowa substancja chemiczna, 2. związki chemiczne powstają w wyniku reakcji chemicznej, 3. związku chemicznego nie da się rozdzielić na składniki, z których powstał, prostymi metodami fizycznymi)

Do uzyskania związku chemicznego można wziąć inne składniki (np. srebrny magnez, który spalamy-łączy się on z tlenem z powietrza i powstaje biały tlenek magnezu będący niemetalem; ocet, do którego wrzucamy aktywny chemicznie metal, np. magnez-reakcja jest gwałtowna, powstaje gaz-możemy go zapalić u wylotu probówki-będzie się palił z charakterystycznym trzaskiem-to wodór; gdy brak nam odczynników chemicznych, bo szkoła nie dysponuje wystarczającym zapleczem można wziąć kartkę papieru spalić ją- węgiel-składnik kartki połączy się z tlenem z powietrza, a uczniowie bez trudu odpowiedzą na pytanie czy to ta sama substancja i czy ma te same właściwości, co na początku).

-porównanie mieszaniny i związku chemicznego (w formie tabelarycznej - dop. red.):
mieszanina
-powstaje w wyniku zmieszania składników
-ilości mieszanych składników są dowolne
-składniki mieszaniny zachowują swoje właściwości (cechy)
-składniki mieszaniny można rozdzielić prostymi metodami (magnesem, przez odparowanie, krystalizację, destylację, sączenie-filtracja)

związek chemiczny

-powstaje w reakcji chemicznej
-należy użyć konkretnych ilości składników
-związek chemiczny ma inne właściwości niż składniki, z których powstał
-związek chemiczny można rozłożyć na pierwiastki, z których powstał tylko poprzez odpowiednią reakcję chemiczną

-sformułowanie prawa stałości składu

d) część rekapitulacyjna: podsumowanie lekcji, podanie przez uczniów przykładów mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej oraz sposobów ich rozdzielania, samodzielne podanie przykładów związku chemicznego, praca domowa - zeszyt ćwiczeń