Judo w szkole. Czy warto?

Czy sport walki, jakim jest judo nadaje się do wdrażania do szkół, czy powinien pozostać tylko jako sport do wyboru w ramach UKS-ów i klubowych sekcji wyczynowych? I czy, oraz jakimi pozytywnymi cechami różni się od pozostałych sportów indywidualnych. Przykładem niech będzie Japonia, która jeszcze przed wojną, wprowadziła judo do szkół jako sport wiodący a inicjatorem tego kroku był twórca judo prof. Jigoro Kano. Oczywiście można zwrócić uwagę na to, iż ówczesna militarystyczna Japonia, we wszystkich działaniach kierowała się potrzebami armii, aby materiał ludzki był jak najlepiej przygotowany do przyszłej wojny. Ale przecież kultura fizyczna rozwinęła się również w Polsce jako przygotowanie obywateli do służby wojskowej. Dopiero późniejsze lata, coraz szersze badania, zwróciły uwagę na zdrowotny aspekt takiego działania. Sądzę więc, że szkoła, która preferuje, zgodnie z programem, wszechstronne przygotowanie fizyczne, powinna zwrócić uwagę na walory przynoszone przez ten sport.
Judo to sport walki. A sporty walki są bardziej akceptowane, zwłaszcza przez chłopców, chociaż jak pokazuje nasza praktyka dziewczęta coraz bardziej kierują się w stronę tego rodzaju aktywności. Ćwiczenia o charakterze gimnastycznym (a ćwiczenia techniki mają nieco charakteru gimnastycznego) są bardziej akceptowane, gdy widzi się cel bezpośredni, niż gdy stanowią tylko element kształtujący, ogólnorozwojowy. Zwłaszcza główna składowa szkolenia w tym sporcie, jakim są pady, powinny zwrócić uwagę praktyków wychowania fizycznego. Poza całą sferą ćwiczeń siłowych, zwinnościowych i gibkościowych, kształtują odruchy obronne, chroniąc wielokrotnie od skutków niespodziewanych upadków.
Przyjmuje się, że wszystkie sporty walki mają duży wpływ na kształtowanie się osobowości człowieka. Jednak sporty, które charakteryzują się uderzeniami, ograniczają możliwości uprawiania ich przez osoby bardziej wrażliwe, które tracą tym samym możliwość osiągnięcia zysków wynikających z uczestnictwa w nich. Judo, w którym wyeliminowano uderzenia jest sportem o dużym stopniu bezpieczeństwa. Warunkiem jest metodyczne i cierpliwe pokonywanie poszczególnych etapów.
Trochę osobistych obserwacji z przebiegu szkolenia. Oczywiście dotyczy to tylko tego okresu, który mógłby być wdrażany w szkole, nie mający jeszcze charakteru szkolenia wyczynowego.
Początek to przede wszystkim pady i przewroty. Aby uzyskać tę bardzo ważną nie tylko z punktu widzenia judo umiejętność, a dodać należy, że są cztery główne pady związane z kierunkiem padania, należy wzmocnić cały aparat mięśniowy tułowia i grzbietu. Uzyskuje się to poprzez cały szereg ćwiczeń pomocniczych w pozycjach niskich i średnich. I to gwarantuje bezpieczeństwo do momentu osiągnięcia tej umiejętności na poziomie odruchu. Ćwiczenia tzw. walki w parterze. To jest już nauka walki. Jest zwycięzca i pokonany. Te ćwiczenia wywołują emocje i potrzebę dalszego rozwiązywania zadań wynikających z akcji. Braki koordynacyjne nie mają jeszcze większego znaczenia dla bezpieczeństwa ćwiczących. Za to zdecydowanie podnoszą siłę bez konieczności nudnego zazwyczaj powtarzania tych samych ruchów. Ważnym zadaniem jest tak zorganizować ćwiczenia, aby każdy mógł zaznać smak sukcesu.
Przejście do rzutów to dosyć trudny moment. Aby uatrakcyjnić ćwiczenia oraz stworzyć warunki praktycznego wykorzystania padów wprowadza się rzuty dosyć wcześnie. Problem polega przede wszystkim na tym, aby rzucający kontrolował przebieg rzutu przez cały okres jego trwania i poczuwał się do odpowiedzialności za partnera. A z tym jest trochę trudności. Zwłaszcza w początkowym okresie emocje mogą brać górę nad rozwagą. Ponadto braki koordynacyjne i siłowe mogą powodować trudności z bezpiecznym wykonywaniem rzutu. I tutaj dobór technik ma duże znaczenie. Uważam, że muszą to być rzuty o niewielkim stopniu skomplikowania, z możliwością obniżenia środka ciężkości tzn. wykonywane z półprzysiadu. Takie zadanie spełniają rzuty o soto gari (duże pocięcie zewnętrzne) i o uchi gari. Są to rzuty, w których nie wykonuje się obrotu a tym samym wykonujący lepiej kontroluje siebie i współćwiczącego. Towarzyszy temu doskonalenie padów. Dopiero po stwierdzeniu, iż pady są wykonywane w miarę sprawnie, że nie występuje już strach przed upadkiem, rozpoczynamy naukę rzutów, przy których wymagane jest odwrócenie się tyłem do przeciwnika. Najprostszy to rzut przez biodro – o-goshi. Ze względu na uchwyt w pasie wymaga mniej siły i jest lepiej kontrolowalny niż pozostałe rzuty ręczne czy nożne.
Bezpieczne prowadzenie zajęć, ich duża atrakcyjność, możliwość wpływania na równomierny rozwój fizyczny to cechy, które niesie w sobie prawidłowo prowadzony trening judo. Prawidłowy, a więc prowadzony przez osoby przygotowane. Nie wszyscy nauczyciele wf stykają się z tym sportem na uczelniach. Jednocześnie skłonności do skupiania się na sportach uprawianych w młodości ogranicza motywację do poszerzania zakresu działania. Jedną z metod jest wprowadzenie do obowiązkowego programu nauczania podstaw judo, które nie znający ten sport, ale średnio sprawny człowiek jest w stanie przyswoić sobie względnie szybko.
Najnowszą naszą obserwacją jest fakt przyprowadzania coraz młodszych dzieci przez rodziców. Oznacz to, że wyboru dokonuje rodzic oczekując czegoś od tego sportu. Z rozmów, które prowadzimy przed zapisem wynika, że podstawowym motywem jest poszukiwanie dla dziecka jakiejś atrakcyjnej formy ruchu, w drugiej kolejności to nadzieja, iż nabierze pewności siebie i zlikwiduje tzw. fajtłapowatość a na końcu, że trening nauczy dziecko dyscypliny.
Podsumowując uważamy, że pomimo pierwotnie sporych kosztów tzn. zakup chociaż fragmentu maty, na której można przecież również ćwiczyć inne formy ruchowe oraz ubiorów do judo – judoki - judo jest sportem, na który należy zwrócić uwagę przy poszukiwaniu nowych interesujących propozycji ruchu, mających usprawnić naszą zdecydowanie, jak wynika z naszych obserwacji, niesprawną młodzież.