Kształtowanie charakteru dziecka w rodzinie

1. Czym jest charakter?
2. Rola rodziców w poznawaniu siebie przez dziecko.
3. Pomoc dziecku w pracy nad sobą.
4. Rola ideału w pracy nad charakterem.

Słowo „charakter” pochodzące z języka greckiego, oznacza „pieczęć”, piętno wyciśnięte na osobowości człowieka. Pojecie to dotyczy moralnej strony zachowania ludzkiego i określa stały sposób postępowania według przyjętych zasad moralnych i systemu wartości.
Człowiek z charakterem to ktoś, kto postępuje zawsze zgodnie z wyznaczonymi przez siebie ideałami i zasadami etycznymi. Natomiast człowiek bez charakteru to, ktoś, kto nie posiada takich zasad i kieruje się w postępowaniu wrażeniem chwili, kaprysem bądź swoimi skłonnościami i namiętnościami. Charakter może być dobry lub zły, stały i mocny bądź chwiejny i słaby.
O ile temperament przynosi człowiek ze sobą na świat, o tyle charakter musi w sobie dopiero ukształtować. Kształtowanie charakteru, podobnie zresztą jak i wielu innych funkcji, dokonuje się na podwójnej drodze: wychowania przez innych i samowychowania. Wychowanie charakteru dokonuje się najpierw przy współudziale rodziców i domu rodzinnego, potem także przedszkola, szkoły i innych środowisk, z którymi dziecko będzie mieć kontakt.
Praca nad kształtowaniem charakteru dziecka jest niezwykle ważnym elementem rozwoju moralnego i poważnym obowiązkiem rodziców.
Praca nad charakterem powinna przebiegać podwójnym nurtem. Jeden, to nurt bardziej negatywny- polegający na zwalczaniu wad, drugi, pozytywny- polegający na wyrabianiu zalet.
Rodzice obserwując dziecko bardziej z boku, a więc bardziej obiektywnie – winni pomóc mu poznać swoje wady i złe przyzwyczajenia, bo ono samo nie zawsze dobrze je dostrzega. Winno to iść w parze z uświadomieniem dziecku także jego cech pozytywnych, aby nie nabawiło się ono kompleksów i nie straciło wiary w siebie oraz w możliwość korekty swojego postępowania.
Poznanie siebie od strony pozytywnej i negatywnej jest jednak dopiero pierwszym krokiem na drodze do kształtowania swego charakteru. Praca nad charakterem wymaga, bowiem przede wszystkim zmagania się ze sobą, swoimi wadami, a to pociąga za sobą konieczność ćwiczenia swojej woli, treningu, ciągłego zaczynania od nowa. Stąd trzeba dziecku stworzyć sytuacje i okazje by mogło ćwiczyć wolę i przełamywać swoje lenistwo, egoizm, wygodnictwo.
Dobrą pomocą w tym względzie będą różne zainteresowania, jakie uda się w dziecku obudzić i rozwinąć, prace i zajęcia, w które dziecko aktywnie się włączy o ile będą one zmuszać dziecko do wysiłku, do pokonywania swojej słabości, o ile będą wyrabiać w nim hart ducha.
Ważne jest to, by zadania, jakie rodzice będą stawiać dziecku, albo jakie ono samo sobie postawi, nie przekraczały jego możliwości, nie były ponad jego siły, gdyż wówczas mogą je zniechęcić.
Każdy proces rozwoju i wychowania musi zmierzać do jakiegoś ideału. Dziecko może sobie wytworzyć ideał życia i ideał swojej osobowości w różny sposób. Przede wszystkim drogą naśladownictwa życia i ideałów swoich rodziców, zwłaszcza, jeśli się z nimi mocno identyfikuje i podziwia ich. Byłoby oczywiście najlepiej, gdyby dla każdego syna ideałem człowieka, mężczyzny, pracownika, był jego ojciec, a dla każdej córki ideałami kobiety, żony, matki był jej własna matka. Rodzice mogą stać się ideałem dla swoich dzieci wtedy, gdy będą autentycznie pracować nad sobą i nad swoim charakterem, gdy zrozumieją, że przez całe życie trzeba się ustawicznie rozwijać.
Następnym warunkiem jest respektowanie przez rodziców zasad moralnych, zgodność pomiędzy głoszonymi poglądami a codziennym postępowaniem. Młodzi ludzie weryfikują osobowe ideały moralne głownie w ten sposób, że patrzą na życie tych osób i porównują je z głoszonymi zasadami.
Bardzo ważnym rysem ideału jest miłość. Dlatego tylko ci rodzice, którzy będą prawdziwie kochać innych ludzi, mogą stać się ideałem dla swoich dzieci. Ile razy w różnych wypowiedziach dzieci stawiają jako ideał matkę czy ojca, tyle razy mówią o ich wielkiej dobroci i miłości, o poświęceniu i ofiarnej pracy dla dobra innych.
Ponieważ dzieci często szukają ideałów w bliższym lub dalszym środowisku, może się tak zdarzyć, że dla dziecka najwyższym ideałem staje się jakiś „idol”, postać filmowa, której blask może być powierzchowny i zwodniczy. Zafascynowanie takim „ideałem” może pchnąć młodego człowieka w niewłaściwym kierunku. Rodzice powinni, więc czuwać, by dzieci nie naśladowały tych ideałów „na ślepo” i bezkrytycznie.
Niewątpliwie młody człowiek sam wybierze ideał życia i ideał własnej osobowości. Rodzice mogą mu w tym pomóc podsuwając odpowiednie wzory, a najlepiej sami stając się modelem do naśladowania pod każdym względem.