Rola przedszkola w przygotowaniu dziecka do szkoły

Dziecko, które od najmłodszych lat uczęszczało do przedszkola ma większe możliwości i lepsze prognozy do dobrej pracy i uzyskania lepszych efektów w szkole. Nie wszystkie dzieci jednak mają taką możliwość. Niektóre dzieci nie mają możliwości chodzenia do przedszkola z tego powodu, że nie ma przedszkola w najbliższym otoczeniu lub miejsca w nim. Inni rodzice nie mają pracy i nie stać ich na to, żeby posłać dziecko do przedszkola, czy też dziecko nie może uczęszczać do tej placówki z powodów zdrowotnych. Ta ostatnia przeszkoda jest coraz częściej niwelowana ponieważ powstaje coraz więcej przedszkoli lub grup integracyjnych, do których zdrowe dzieci chodzą z chorymi lub z dziećmi z różnymi mikrodeficytami. Dobrze się stało, że przygotowanie sześciolatków do szkoły jest obowiązkowe i wszystkie dzieci mogą skorzystać z takiej możliwości. Wiadomo nie od dziś, że znaczenie pierwszych doświadczeń szkolnych dzieci ma kolosalne znaczenie dla ich powodzenia w nauce. Właśnie przedszkole jest taką instytucją, która powinna bezboleśnie, w przyjemny, zabawowy sposób wprowadzić dziecko do nauki szkolnej. Przedszkole ma za zadanie rozwijać motywację dzieci, ich wiarę we własne siły, odporność emocjonalną, inicjatywę w zabawie i nauce oraz twórczość własną dziecka i zaufanie w stosunku do szkoły.
Dziecko aby było dobrze przygotowane do szkoły powinno osiągnąć odpowiedni poziom rozwoju poznawczego, fizycznego, emocjonalnego i społecznego. Dopiero przy uzyskaniu rozwoju wszystkich tych sfer możemy mówić o odpowiednim przygotowaniu dziecka do szkoły. Dziecko w szkole będzie musiało przystosować się do nowego trybu życia, do systematycznych zajęć, do odmiennego od domowego i przedszkolnego środowiska. W szkole musi być odporne na wysiłek fizyczny, na stres związany z ocenianiem i rywalizacją, nauczyć się respektowania reguł a także opanowywania podstawowych umiejętności czytania, pisania i matematycznych. Jednym słowem dziecko musi osiągnąć dojrzałość szkolną.
Dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do rozpoczęcia systematycznej nauki, to gotowość do wejścia w nowe obowiązki i nowe środowisko. Tym pojęciem określa się zarówno dojrzałość umysłową, społeczną i emocjonalną.Dojrzałość umysłowa dziecka przejawia się w zainteresowaniu nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem, zaciekawieniem zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu. Dziecko dojrzałe umysłowo potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas na tej samej czynności, potrafi z uwagą śledzić treść opowiadanej czy czytanej bajki. Jego mowa jest poprawna pod względem artykulacyjnym, a słownictwo jest na tyle bogate, że bez problemu potrafi porozumiewać się z innym. O poziomie umysłowym dziecka mogą świadczyć jego rysunki. Rysunki dzieci dojrzałych są bogate w treść, kolory, zawierają dużo szczegółów, są prawidłowo rozmieszczone na kartce. Przy odwzorowywaniu zachowany jest właściwy kierunek, od lewej do prawej strony kartki.
Dziecko dojrzałe społecznie prawidłowo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłym, potrafi współżyć w zespole, przestrzegać reguł życia w grupie rówieśniczej, przestrzegać zawartych umów. Charakteryzuje go zdyscyplinowanie, obowiązkowość, samodzielność. Od 6-latka wymaga się zrozumienia prostych sytuacji społecznych i rozeznanie, co jest dobre, a co złe (np. że nie wolno krzywdzić innych, niszczyć cudzej własności, przywłaszczać sobie znalezionych rzeczy). Dziecko dojrzałe społecznie dobrze się czuje w nowym środowisku szkolnym, z chęcią podejmuje zadania na rzecz innych.
Dojrzałość emocjonalna to zdolność do przeżywania bogatego i zróżnicowanego świata uczuć, to odpowiednia do wieku umiejętność panowania nad swoimi emocjami i kontrolowania ich. Dziecko dojrzałe emocjonalnie odczuwa więź ze swoją grupą, z panią. Dziecko niedojrzałe emocjonalnie jest wybuchowe, drażliwe, agresywne, złości się lub płacze z błahego powodu, często popada w konflikty z kolegami. Może też być zahamowane, zalęknione, niepewne, napięte, nadwrażliwe, płaczliwe. Taki typ dziecka boi się głośniejszych uwag nauczyciela nawet, gdy nie dotyczą ich samych.
U większości dzieci uczęszczających do przedszkola gotowość do podjęcia nauki szkolnej dokonuje się niepostrzeżenie i nie wymaga specjalnych zabiegów ze strony rodziców. Bowiem cała praca wychowawcza przedszkola, od najmłodszych grup, zmierza do zapewnienia dziecku dobrego startu w szkole.
Różny wpływ środowisk, a szczególnie środowiska rodzinnego powoduje konieczność dostatecznie wczesnego wyrównywania niedoborów rozwojowych, gdyż tylko w takim przypadku, wszystkie dzieci mogą mieć stworzony jednakowy start w szkole. Takie właśnie zadanie spoczywa na placówkach wychowania przedszkolnego. Przedszkole jako instytucja opiekuńczo - wychowawcza pełni funkcję nie tylko opiekuńczą - jak do niedawna powszechnie sądzono - ale również wychowawczo - dydaktyczną. Podejmuje ono działalność profilaktyczną, stymulującą, kompensacyjną i korektywną. Podstawą działalności stymulującej jest dążenie do pobudzenia procesów rozwojowych, do optymalnej aktywności dzieci, zaś korekcja i kompensacja - zmierzają do zniwelowania istniejących braków rozwojowych, do wyrównania startu szkolnego dzieci oraz podniesienia i gotowości do nauki w kl. I. Dziecko idące pierwszy raz do szkoły, niezależnie od swoich możliwości pragnie być dobrym uczniem, interesuje się nowymi zadaniami, nową sytuacją. Chce, by rodzice i dalsza rodzina byli z niego zadowoleni, by go chwalono, nagradzano, wyróżniano. Można zatem uznać, że w pewnym stopniu ma ono już ukształtowaną motywację szkolnego uczenia się. Chce się uczyć, a w jego wyobraźni szkoła przedstawia się najczęściej jako miejsce nauki czytania, pisania i liczenia. Bardzo ważne znaczenie w przygotowaniu dziecka do roli przyszłego ucznia jest współpraca przedszkola z domem rodzinnym dziecka. Rodzina jest najwcześniejszym środowiskiem społecznym, z którym styka się dziecko od urodzenia. Doświadczenia pozytywne mobilizują i rozbudzają poznawczą ciekawość dziecka, a trudności znacznie przekraczające możliwości dziecka mogą je nawet załamać.
Można stwierdzić, że to, w jaki sposób będzie przeżyte dzieciństwo zarówno w domu rodzinnym, jak i w przedszkolu, zależeć będzie jego dalszy rozwój, jego nauka, a także wartości, jakie wniesie ze sobą do życia w społeczeństwie. Bez aktywnego udziału matki i ojca ewolucja i rozwój dziecka jest utrudniony lub niemożliwy. W rodzinie dziecko uczy się zaspokajania pierwszych potrzeb, wyraża swoje uczucia takie jak: zadowolenie, lęk, radość, niepokój, gniew. Dziecko w rodzinie uczy się czy coś jest dobre, czy coś jest złe. Dziecko naśladuje zachowania dorosłych, przejmuje gotowe ich postawy. Dlatego też należałoby się zastanowić nad zachowaniem się osób , w których gronie przebywa dziecko, gdyż jest ono bacznym obserwatorem i naśladownikiem. Rodzina ma największy i najpoważniejszy wpływ na wszechstronny rozwój dziecka i formowanie się jego osobowości. Wpływa na rozwój intelektualny, emocjonalny, społeczny dziecka od najwcześniejszych lat. "Przygotowaniu dzieci do nauki w szkole - czytamy w "Programie wychowania w przedszkolu" służy realizacja wszystkich dziedzin wychowania... oraz różnorodnych i przenikających się wzajemnie treści". Poprzez zorganizowaną działalność w przedszkolu dziecko uczy się nie tylko patrzeć i słuchać, ale również pytać i poszukiwać, nie tylko gromadzi wiadomości ale przede wszystkim rozwija swoje sprawności, zdobywa coraz to nowe umiejętności i kształtuje nawyki. Duży wpływ na dojrzałość szkolną zauważyła również J. Dobrowolska, która podkreśla, że rozwój umysłowy i uspołecznianie dziecka przedszkolnego w bardzo dużym zakresie zależy od samej nauczycielki. "Ona to pierwsza wykrywa i przełamuje napotkane trudności razem z dzieckiem oraz kompensuje braki wyniesione z domu rodzinnego. Rozpatrując rozwój intelektualny dziecka B. Wilgocka - Okoń mówi, że "dopiero przyjście do przedszkola umożliwia dziecku w sposób uporządkowany zdobywanie wyobrażeń i pojęć o otaczającym świecie". Jak wynika z przytoczonych wypowiedzi, żaden z autorów nie tylko nie przeciwstawia się dodatniemu wpływowi placówek wychowania przedszkolnego na dojrzałość szkolną 6 - latka lecz większość badających problem dojrzałości szkolnej dużą zasługę w jej rozwoju przypisuje właśnie tym instytucjom. Podejmowanie różnorodnych zabiegów wychowawczo – dydaktycznych w stosunku do dzieci 6 – letnich, pozwala na stwierdzenie, iż rola przedszkola w przygotowaniu dziecka do wymogów życia szkolnego jest niepodważalna. Wszechstronna praca nad umysłowym, społecznym, emocjonalnym i fizycznym rozwojem dziecka sprawia, iż dziecko będzie mogło sprostać wymaganiom szkolnym, pozwoli na opanowanie treści programowych w pierwszym roku nauki, stworzy warunki sprzyjające do dalszego wszechstronnego rozwoju i stanowić będzie podstawę do osiągania pozytywnych wyników w dalszych okresach nauki w zależności od indywidualnych możliwości dziecka.
Edukacyjna działalność nauczycieli placówek przedszkolnych ma zasadnicze znaczenie dla wychowania i kształcenia w szkole. Wynika to z faktu, że ten okres dzieciństwa ma ogromny wpływ na ukształtowanie się ludzkiej osobowości.
Charakteryzująca dzieci w tym wieku;
- naturalna aktywność,
- ciekawość i chłonność umysłu,
- plastyczność psychiczna i skłonność do naśladownictwa,
- łatwość przyswajania umiejętności praktycznych i wiedzy czerpanej z otoczenia,
- wrażliwość emocjonalna
pozwala na twórcze i efektywne wpływanie na rozwój dziecka, rozwijanie umiejętności szkolnych, sprawności motorycznej w zakresie motoryki małej i dużej, samodzielności, aktywności społecznej, niekonfliktowości oraz kompetencji poznawczych.

Literatura:
J. Dobrowolska: Czy naprawdę trudne dziecko.
B. Wilgocka –Okoń: Dojrzałość szkolna dzieci a środowisko.
H. Izdebska: Rodzina i jej funkcje wychowawcze.
Dunin –Wąsowicz: Vademecum nauczania sześciolatków.
M. Kwiatkowska: Podstawy pedagogiki przedszkolnej.