"Czterolatek" - Co rodzice powinni wiedzieć?

„Czterolatek”- Co rodzice powinni wiedzieć?

Rywalizacja i współpraca – życie społeczne czterolatka
Czterolatek uczy się współpracować z innymi dziećmi – budować, czy też dzielić role w zabawie. Rozwija się empatia, coraz chętniej pomaga rówieśnikom, ze współczuciem przytula koleżankę, pociesza kogoś kto jest smutny, zaprasza innych do zabawy. W przedszkolu dziecko zdobywa niezbędne podstawy do jej rozwijania.
Czterolatek zaczyna coraz więcej czasu i uwagi poświęcać rówieśnikom. Dzieci zaczynają przyglądać się sobie, wykazują zainteresowanie tym, co kto ma. Zaczyna się okres licytacji i chwalenia: „a ja mam w domu 20 lalek”, „mój samochód jest ładniejszy”.
Dzięki rozwojowi myślenia dzieci zaczynają porównywać swoje umiejętności i wytwory z innymi. Rodzice powinni chwalić dzieci, ale bez porównywania z innymi osobami np. bratem ,koleżanką.
Poprzez informacje zwrotne na swój temat dziecko buduje poczucie wartości. Jeśli dziecko często słyszy negatywne opinie na swój temat – buduje w sobie zaniżone poczucie wartości. Jeśli natomiast jest nieustannie chwalone, dorośli specjalnie pozwalają mu zawsze być pierwszym, wszystkie jego pragnienia są natychmiast spełniane i jest utwierdzone w poczuciu bycia lepszym od innych –poczucie wartości dziecka staje się zawyżone. Ważne, aby komentując osiągnięcia dziecka brać pod uwagę jego realne możliwości i stopień trudności zadania.
• Czterolatki bardzo angażują się w relacje rówieśnicze – nawiązują znajomości, mają ulubionych kolegów i koleżanki.
• Współpraca i rywalizacja to dwie podstawowe umiejętności społeczne, które dziecko w tym wieku zaczyna rozwijać.
• Przeżywanie osiągnięć jako sukcesów lub porażek oraz informacje od rodziców oceniające osiągnięcia dziecka budują poczucie jego wartości.


Zabawy czterolatka

Czterolatek potrafi już wiele. Buduje wieloelementowe konstrukcje, potrafi tworzyć z piasku, szyszek, figurek. Nadal najbardziej lubi zabawy ruchowe. Często próbuje jeździć na rowerku i pływać. Sam wchodzi po schodach i lubi z nich zbiegać. Plac zabaw i podwórko to miejsce, które daje dziecku możliwość popisania się swoimi osiągnięciami.
U czterolatka pojawiają się zabawy, w których dziecko udaje czynności dorosłego, w taki sposób, jakby grał określoną rolę. Tematy zabaw biorą się z życia – jest zabawa w sprzątanie, nakrywanie do stołu, wizyta u fryzjera, zakupy.
Wraz z rozwojem poznawczym pojawiają się większe możliwości – także w zabawie. Czterolatek potrafi dokładnie zaplanować zabawę a koncentracja uwagi pozwala na dłuższe utrzymywanie jednego tematu zabawy.
Czterolatek, aby rozwijać swoją wyobraźnię powinien mieć nie tylko zabawki, ale różne materiały plastyczne, bo ich potrzebuje do realizowania coraz to nowych pomysłów. Nie chodzi tylko o zakupione bloki, kredki czy plastelinę, ale także wszelkie materiały z „recyklingu” (gazety, zakrętki, papiery itp.).
Rodzic jest modelem dla dziecka, także w zabawie – swoją postawą pokazuje, jak sam spędza wolny czas, czy czerpie przyjemność z pracy lub spaceru. To dorosły wprowadza zasady do zabaw – pokazuje, jak się bawić, jakie są reguły i zasady.
Bawienie się z dzieckiem może być obowiązkiem, zadaniem, może także być relaksem i oderwaniem się od dorosłego świata.

• Czterolatek potrzebuje towarzystwa w zabawie.
• Dzięki odgrywaniu różnych ról w zabawie dziecko przygotowuje się do pełnienia wielu ról w realnym życiu w przyszłości.
• Dorosły może być towarzyszem w zabawie, do niego należy wprowadzenie zasad i pomaganie dziecku w ich przestrzeganiu.

Rozwój poznawczy czterolatka

Jedną z podstawowych umiejętności, którą dziecko wykorzystuje w uczeniu się jest naśladowanie. Podpatruje, przygląda się i próbuje robić to samo. Usprawnia swoje umiejętności i nabiera wprawy poprzez „robienia tego samego” np. układa po raz dziesiąty te same puzzle. Kolejne powtórzenia mają jeszcze dodatkowy aspekt – dziecko doświadcza, czym jest cierpliwość, wytrwałość w dążeniu do celu.
Dominującą aktywnością dzieci w wieku przedszkolnym jest zabawa. Możliwości koncentracji uwagi u czterolatka to około 20 -30 minut. Dzieci w tym wieku często nie kończą rozpoczętych zadań. Odchodzą i zmieniają aktywność, gdy coś innego ich zainteresuje. Czterolatki potrafią zapamiętać imiona rówieśników i osób dorosłych.
Pamięć w tym wieku szczególnie chłonie piosenki i wierszyki, także slogany reklamowe, bo są często powtarzane i łatwo wpadają w ucho.
Myślenie bardzo się rozwija. Czterolatek wie dużo o świecie, umie skojarzyć przyczyny i skutki wydarzeń, wyjaśnia znaczenie prostych słów. Mówi swobodnie, odpowiada na zadawane pytania. Lubi poznawać nowe słowa i naśladuje mowę dorosłych, używając „poważnych „ sformułowań.
Dziecko w tym wieku jest bardzo aktywne: biega, skacze, wspina się, zbiega ze schodów, przenosi przedmioty. Rozwija się motoryka ręki dziecka. Czterolatek potrafi posługiwać się nożyczkami, sklejać papier klejem, lepić z plasteliny proste formy. Potrafi narysować koło, krzyżyk, prostokąty, trójkąty i łączyć je w taki sposób, by powstała postać. Rysunki czterolatka są kolorowe, ale nie zawsze odzwierciedlają kolory w rzeczywistości.
• Dzieci uczą się przede wszystkim w zabawie, poprzez naśladowanie innych i powtarzanie czynności.
• Rozwój każdego dziecka, także ten poznawczy, przebiega indywidualnie. Najczęściej etapy dynamicznych zmian przeplatają się z okresami spokoju.

Kłamstwo czy wyobraźnia?

Wyobraźnia czterolatka nie ma granic. Dziecko korzysta z dotychczasowej wiedzy o świecie, a wszelkie luki czy niedopowiedzenia wypełnia własnymi pomysłami – mniej lub bardziej prawdopodobnymi. Czterolatek potrafi wymyślać rzeczywistość, niestety nie potrafi często zapanować nad fantazyjną stroną życia.
Emocje czterolatka są prawdziwe, realnie odczuwa smutek i strach. Często dzieci opowiadają nam wymyślone historie, w sposób jakby naprawdę przeżyli tą sytuację. Niektóre wymyślone historie są zabawne i przyjemne a niektóre zaś straszne.
Niektóre niesamowite opowieści przedszkolaków nabierają wiarygodności, bo dzieci zgodnie potwierdzają fakty. Najprawdopodobniej relacja grupy dzieci ma swe źródło we wspólnej zabawie. Czterolatki „zarażają się” wymyślonymi historiami, opowieściami od rówieśników. Dzieci często już wiedzą, co może uatrakcyjnić opowieść w oczach słuchacza i wykorzystują tę wiedzę do skupienia uwagi.
Czterolatek opowiada niezwykłe historie, nie po to aby nas okłamać, ale często ma to związek z jego marzeniami. Opowiadając zmyślone historie , dziecko często mówi o swoich pragnieniach np. „Byłem wczoraj z babcią w wesołym miasteczku” a w rzeczywistości dziecko przejeżdżało obok lunaparku.
Rodzice jeśli często bawią się z dzieckiem, to znają jego fascynacje i nie dziwi ich dziecka fantazja. Poprzez wspólną zabawę z dzieckiem rodzic zyskuje wspólne doświadczenie, wspólne radości. Dzieląc się z rodzicem własnymi przeżyciami, dziecko ma możliwość odreagowania a także zyskania opinii kogoś, kto wie lepiej, kto pokaże co jest fikcją a co prawdą.
• Czterolatki intensywnie korzystają ze swych możliwości wyobrażania sobie i tworzą niezliczone mniej lub bardziej wiarygodne opowieści.
• Dziecko, wyobrażając sobie różne sytuacje, autentycznie przeżywa uczucia z nimi związane.
• Czterolatek potrzebuje pomocy rodzica w oddzieleniu świata fantazji od rzeczywistości.

Granice swobody

Dziecko uczy się zasad od dorosłych poprzez obserwacje zachowania rodziców w różnych sytuacjach i powtarzając to zachowanie. Zewnętrzna kontrola i ciągłe przypominanie, że trzeba posprzątać po sobie zabawki nie przynosi rezultatów, ponieważ dziecko w tym wieku nie ma jeszcze przyswojonych zasad. Ten proces dokona się dopiero za dwa, trzy lata.
Ważne jest, aby rodzice wychowujące dziecko były zgodni w wprowadzaniu reguł. Jeżeli rodzice różnią się wymaganiami w zakresie tego, co wolno, a czego nie , dziecko nie może zrozumieć, czego się od niego wymaga.
Czterolatek powinien mieć postawione przez rodziców określone wymagania. Jeżeli dziecko się buntuje i nie dostosowuje się do tych wymagań to warto się zastanowić, czy zakazów i nakazów nie jest za dużo. Mogą być one również nieadekwatne do możliwości dziecka i nie może ono nim sprostać. Reguły zawsze trzeba dostosować do aktualnych możliwości dziecka tak, aby nie hamowały jego rozwoju.
Wraz z wiekiem rośnie także zakres możliwości decyzyjnych dziecka. Czterolatek ma coraz lepsze rozeznanie sytuacji, wie więcej o świecie, ma własne doświadczenia. Czterolatek powinien decydować o sprawach na miarę jego możliwości. Może zdecydować o wyborze zabawki, którą zabierze do przedszkola, ale decyzja o tym , czy iść do przedszkola czy nie, nie leży w zakresie możliwości czterolatka.
Czterolatek jest w trakcie uczenia się reguł obowiązujących w życiu społecznym. Zazwyczaj potrafi już respektować podstawowe zasady.
• Czterolatek intensywnie uczy się reguł życia społecznego.
• Dziecko w tym wieku wymaga kontroli zewnętrznej (osoby dorosłej), bo choć zna zasady potrzebuje pomocy w ich przestrzeganiu.
• Dorośli pomagają dziecku w przyswajaniu zasad społecznych, gdy sami zachowują się zgodnie z wygłaszanymi normami.
• Rodzice weryfikują katalog zasad, biorąc pod uwagę rozwój dziecka i jego możliwości.

Wspólny front

Różnimy się i to jest piękne. Obcując z osobami o odmiennych temperamentach i zapatrywaniach na świat, dziecko zdobywa szeroki wachlarz możliwości. Ważne jednak jest to, aby rodzice wyrażali się z szacunkiem o wszystkich osobach z którymi dziecko się spotyka.
W każdej grupie rówieśniczej obowiązują zasady. Życie w grupie rządzi się swoimi prawami. Trzeba poczekać na swoją kolej, zachowywać się spokojnie przy stole czy też samemu wkładać buty. Czterolatek zna już większość przedszkolnych reguł, ale nie zawsze się do nich dostosowuje. Jest to szczególnie trudne, gdy „domowy regulamin” znacznie odbiega od przedszkolnego. Ważne jest, aby rodzice współpracowali z nauczycielem w przedszkolu w celu ujednolicenia oddziaływań wychowawczych.
Bardzo ważne jest także, aby nie mówić przy dziecku źle na temat przedszkola. Dziecko staje wtedy w sytuacji dylematu lojalności – między ukochanym rodzicem a bardzo bliską już – panią. Rodzic powinien sprawę wyjaśnić osobiście i powstrzymać się od opinii przy dziecku, aby nie podważać autorytetu nauczyciela.
Zdarza się, że rodzic dowiaduje się od nauczyciela, że jego dziecko źle zachowało się w przedszkolu. Tego typu informacje mają duży ładunek emocjonalny, ale najważniejsze jest spokojne wysłuchanie relacji i ustalenie wspólnego frontu. Jeśli dziecko poniosło konsekwencje swoich działań w przedszkolu, to nie należy ich rozszerzać na dom. Maluch potrzebuje od rodziców nie tylko poważnej rozmowy ale także wsparcia i pomocy – przecież dopiero uczy się tych skomplikowanych zasad społecznych.
• To ważne, żeby dorośli biorący udział w wychowaniu dziecka rozmawiali ze sobą o zasadach wychowania i dążyli do ich ujednolicenia.
• Nie da się wszystkiego uwspólnić, ale uświadomienie sobie różnic i ujawnienie ich przed dzieckiem jest lepsze niż ignorowanie czy ukrywanie.
• Dziecko uczy się, że w różnych miejscach i w obecności różnych osób mogą rządzić inne zasady.
Opracowała: Małgorzata Wawryszuk