Dyskalkulia jako specyficzne trudności w uczeniu się matematyki - ustalenia terminologiczne

Dzieci, które nie potrafią spełnić wymagań stawianych im na lekcjach matematyki, zwykło się nazywać dziećmi z trudnościami w uczeniu się matematyki. Trzeba jednak rozróżnić trudności pojawiające się w sposób naturalny w procesie uczenia się od trudności specyficznych, które mogą doprowadzić do frustracji czy fobii szkolnej, jeśli nie zostaną w porę dostrzeżone i odpowiednio zdiagnozowane przez nauczyciela.
Dlatego niezwykle ważna jest znajomość przez nauczycieli i pedagogów odpowiedniej terminologii związanej z tym zaburzeniem .

Dysleksja, dysgrafia i dysortografia jako specyficzne trudności związane z czytaniem, pisaniem i mówieniem są stosunkowo dobrze znane i opisane w licznych publikacjach z zakresu pedagogiki i psychologii zajmujących się problematyką rozwojową dzieci i młodzieży na całym świecie. Natomiast specyficzne trudności związane z uczeniem się matematyki, określane w literaturze przedmiotu jako dyskalkulia, akalkulia, oligokalkulia i parakalkulia pozostawały do niedawna prawie nie znane mimo, że są tak samo częste, jak inne zaburzenia w uczeniu się.

W literaturze pedagogicznej oraz psychologicznej spotykamy się z różnymi definicjami zaburzenia, zwanego dyskalkulią. L. Kosc przytacza w swojej publikacji definicję dyskalkulii rozwojowej Bakwina i Cohna. Autorzy na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku pisali, iż są to 'trudności w rozpoznawaniu liczb i operowaniu nimi w rozwiniętej kulturze' [za:Kosc,1982,23]

Zdaniem E. Gruszczyk-Kolczyńskiej specyficzne trudności w uczeniu się matematyki należy odróżnić od trudności, które pojawiają się przy nauce matematyki w sposób naturalny.Trudności specyficzne to takie, zdaniem pedagoda,'z którymi dziecko nie może sobie poradzić.Jeśli narysowanie grafu, tabelki czy czytelne zapisanie działania, stają się dla dziecka problemem', dla nas jest to sygnał, iż trzeba już mówić o specyficznych w uczeniu się matematyki'.[Gruszczyk-Kolczyńska,1994,6]

Według H. Lewickiej dyskalkulia 'jest postacią dysleksji, polegającą na nieradzeniu sobie z liczbami, z matematyką'.[Lewicka,2004,18]

Jednak jak pisze Kosc, dyskalkulia jest znacznie bardziej złożonym zaburzeniem i jej definicja jest następująca:'dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe pochodzenie w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które są bezpośrednim autonomiczno-fizjologicznym podłożem dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekim; jest zaburzeniem występującym bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych funkcji umysłowych'.[Kosc,1982,23]

Poza strukturalnymi zaburzeniami zdolności matematycznych zwanymi dyskalkulią, istnieją jeszcze zaburzenia całego poziomu zdolności matematycznych. Należy tutaj wymienić:
a) akalkulia,rozumiana jako kompletny brak zdolności matematycznych,
b) oligokalkulia,rozumiana jako zmniejszenie wszystkich cząstkowych zdolności matematycznych mniej więcej w jednakowym stopniu,
c) parakalkulia, rozumiana jako odrębne zaburzenia zdolności matematycznych, pojawiających się w większości przypadków z chorobą psychiczną.

Dogłębna i szybka diagnoza trudności w uczeniu się matematyki przeprowadzona przez pedagoga, psychologa oraz podjęcie odpowiednich kroków zaradczych poprzez opracowanie odpowiednich planów reedukacyjnych powinna usunąć lub zmniejszyć braki w opanowaniu kompetencji matematycznych uczniów.

Literatura:

Gruszczyk-Kolczyńska E.(1994),Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się matematyki,Warszawa

Gruszczyk-Kolczyńska E.(1998),Nadmierne trudności w uczeniu się matematyki:wyniki badań, ważniejsze hipotezy i profilaktyka [w:]Niepowodzenia szkolne,red.J.Łysek,Kraków

Kosc L.(1982), Psychologia i patopsychologia zdolności matematycznych,Warszawa

Krygowska Z.(1975),Przyczyny trudności i niepowodzeń uczniów w matematyce, 'Matematyka'4/1975

Lewicka H.(2004),Kłopoty w uczeniu się matematyki, 'Matematyka' 1/2004

Selikowitz M.(1999),Dysleksja i inne trudnosci w uczeniu się,Warszawa