Uszkodzenie ciała jako problem osób z niepełnosprawnością ruchową

Jak wszyscy wiedzą, każdy z narządów ma swoją budowę i odpowiada za pewne określone czynności. Faktem oczywistym jest, iż może on ulec uszkodzeniu na skutek zadziałania pewnych czynników zewnętrznych lub wewnętrznych. I tak: im narząd jest bardziej delikatny i złożony, tym łatwiej może on ulec uszkodzeniu.
Zgodnie z Klasyfikacją Światowej Organizacji Zdrowia „uszkodzenie” oznacza wszelką stratę lub wadę psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej struktury albo czynności. W podanej definicji „uszkodzenie” mieści się:
- wszelka strata lub wada - nieprawidłowość anatomicznej struktury narządu organizmu, a więc całkowity jego brak lub uszkodzenie poszczególnych jego części,
- wszelka strata lub nieprawidłowość czynności fizjologicznych ( fizycznych) lub psychicznych, które mogą przejawiać się w:
a) całkowitym ich zniesieniu,
b) częściowym ich zniesieniu lub zaburzeniu, czyli nieprawidłowym ich przebiegu; często w odniesieniu do czynności ruchowych ( motorycznych) mówimy o dysfunkcjach narządu ruchu ( Zabłocki, 1998).

Osoby z uszkodzonym narządem ruchu stanowią grupę bardzo zróżnicowaną pod względem rodzaju i zakresu uszkodzenia, ale także pod względem obniżenia sprawności czynności motorycznych. Uszkodzenie ciała to brak lub deformacja kończyn. Jednak ważne jest czy jest to kalectwo wrodzone, czy może nabyte w wyniku procesu chorobowego. Ale bez względu na to, jest to olbrzymi problem dla osób z niepełnosprawnością ruchową.
Dysfunkcja narządu ruchu utrudnia osobie niepełnosprawnej zaspokojenie wielu istotnych dla jego rozwoju potrzeb i powoduje negatywne postawy i zachowania się innych osób. Osoby z widoczną dysfunkcją często eliminowane są gdyż wyglądają inaczej niż normalny zdrowy człowiek. Człowiek z niepełnosprawnością ruchową często powoduje odrzucenie i izolację ze strony innych ludzi. Naruszeniu także ulega jego poczucie własnej wartości i obraz samego siebie ( Sękowska, 1985).
Obok psychicznych skutków dysfunkcji narządu ruchu osoba niepełnosprawna narażona jest na przykre przeżycia związane z dolegliwościami bólowymi doznanymi z powodu pogłębiania się kalectwa, trudnej i ciężkiej rehabilitacji czy może z powodu pobytu w szpitalu ( Maciarz, 1992).
Bardzo negatywne przeżycia o charakterze frustracji spowodowane jest ograniczeniem możliwości sprawnego poruszania się lub wykonywania różnych czynności motorycznych. Osoby dotknięte kalectwem charakteryzują się tym, że łatwiej niż osoby zdrowe ulegają one różnym emocjom, jak lęk, obawa, rozdrażnienie czy też gniew. Męczą się one psychicznie i ulegają zniechęceniu, są czasami aspołeczne, wrogie, agresywne, nieufne wobec innych osób. Często są to osoby zamknięte w sobie, uciekają od innych oraz izolują się ( Gamulczak, 1986; Sękowska, 1985).
Uszkodzenie ciała u jednostki zależy nie tylko od rozmiaru i widoczności dysfunkcji ale również od dyspozycji osobowościowych takich jak równowaga i odporność emocjonalna, temperament jak i stosunek innych osób do nich. Negatywny stosunek innych osób z otoczenia powoduje, że osoba z uszkodzonym narządem ruchu czuje się po prostu inna. Co w wyniku takiego właśnie zachowania doprowadza do tego, że osoba z niepełnosprawnością ruchową nie jest w stanie pogodzić się z chorobą czy swoim inwalidztwem. Zachowanie to w stosunku do tych osób staje się źródłem przyhamowanego zachowania się w społeczności osób pełnosprawnych ( Gorczycka, 1986).
Ograniczenie doświadczeń poznawczych jednostki jest także spowodowane uszkodzeniem ciała. Jest to kolejny problem u osób z niepełnosprawnością ruchową. Osoba, ta ze względu na swoje kalectwo nie może swobodnie się przemieszczać, nie może manipulować przedmiotami czy wykonywać różnych prostych czynności samodzielnie. Potrzebuje pomocy drugiej osoby. i tym samym zmuszona jest kompensować braki czymś co nie będzie stanowiło dużego problemu do wykonania samodzielnego. W obecnych czasach wiele się zmienia, ale niestety istnieje jeszcze sporo barier architektonicznych, dlatego też osoby niepełnosprawne z różnymi rodzajami niepełnosprawności zmuszone są przebywać stale w domu ( Maciarz, 1985).
Niepełnosprawność ma bardzo duży wpływ na życie osób dotkniętych uszkodzeniem narządu ruchu. Jest wiele czynników, które źle wpływają na osobowość. Przede wszystkim postawy osób z zewnątrz maja wpływ na osobowość. Bardzo ważnym komponentem osobowości jest obraz samego siebie. Istotna jest samoświadomość i samoocena. A co za tym idzie, osoba dotknięta dysfunkcją narządu ruchu powinna sobie sama przed sobą odpowiedzieć na kilka pytań szczerze i otwarcie. Do takich pytań należą:
1. „ Jaki jestem sprawny”?
2. „ Jak wyglądam”?
3. „...a Jaki chciałbym być”?
Dość istotną kwestią jest to jak postrzegają mnie inni. Ale najważniejszą rzeczą jest akceptacja osoby z dysfunkcją narządu ruchu przez siebie i przez najbliższe otoczenie ( Gałkowski, 1979).
Dość poważnym problemem jest to, że każde uszkodzenie organizmu zawsze prowadzi do tego, że człowiek jest uzależniony od drugiego człowieka. Co jest dość oczywiste, ponieważ uszkodzenie powoduje ograniczenie sprawności. Z punktu widzenia pełnosprawnych osób, nikt z nas nie wyobraża sobie, tego by musiał być zależny od innych. Faktem dość oczywistym jest, ogólne przyjęcie zasady żeby społeczeństwo zapewniło opiekę i leczenie osobom niepełnosprawnym, by mogli oni normalnie funkcjonować w naszym społeczeństwie ( Jankowski, 1975 ).
Każda dysfunkcja organizmu, deformacja w układzie narządu ruchu prowadzi przede wszystkim do ograniczeń w zakresie lokomocji, manipulacji, komunikacji, orientacji w przestrzeni, uczenia się jak i wydolności związanej z wykonywaniem pracy umysłowej i fizycznej, Każde z wymienionych ograniczeń pozwala nam zrozumieć, że największymi barierami osób „kalekich”, są wszystkie czynności, które tak naprawdę związane są ze sprawnością, ruchem i przemieszczaniem się. Nie da, się ukryć, że wszelka działalność każdego człowieka zdrowego opiera się na sprawności ruchowej. To właśnie ruch towarzyszy człowiekowi od początku życia aż do śmierci. Ruch ujawnia się w różnych formach aktywności związany jest z życiem codziennym ale także z zaspakajaniem potrzeb, w uprawianym zawodzie jak również wyraża się przez niego swoje emocje. Służy on także człowiekowi do poznawania ludzi oraz do komunikowania się z otoczeniem.
Język ruchu zwany jest także językiem ciała i stanowi 70 % komunikacji interpersonalnej (Doroszewska J.,1981).
Każdy z nas w różny sposób określa ruch. Dla jednych jest on czymś co pozwala poznać nam świat, dla drugich jest to coś co utrzymuje człowieka przy życiu a jeszcze inni twierdzą, że jest wyrazicielem dążeń i uczuć. Każda interpretacja ruchu jest właściwa, ale ważne jest także to, że brak ruchu lub częściowe jego upośledzenie na skutek uszkodzenia, lub w wyniku choroby nie daje możliwości do normalnego ruchu. W takich przypadkach człowiek z deformacja, dysfunkcją narządu ruchu, bez pomocy innych nie jest w stanie utrzymać się przy życiu, a co dopiero można powiedzieć o pełnieniu normalnych ról w społeczeństwie, które jest uzależnione i wymaga sprawności fizycznej ( Sęk, 2006).