Nauczanie języka obcego w szkole szpitalnej

Nauczanie języka obcego w szkole szpitalnej
Organizacja zajęć lekcyjnych w szkole mieszczącej się w szpitalu różni się znacznie od sposobu pracy w tradycyjnej szkole ze względu na specyfikę tej placówki. Edukacyjna rola szkoły szpitalnej jest ściśle związana i podporządkowana procesom związanym z leczeniem, a jednym z jej głównych celów określonych w statucie jest wspomaganie terapii szpitalnej poprzez organizowanie zajęć dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych. Termin ‘ nauczanie’ nierzadko jest zastępowany określeniem ‘ proces dydaktyczno- terapeutyczny’, jako że rola nauczyciela nie ogranicza się jedynie do realizowania wymagań z wykładanego przedmiotu, lecz obejmuje także kreowanie przyjaznej atmosfery podczas lekcji, mającej wpływać pozytywnie na samopoczucie pacjentów.
Planowanie przebiegu zajęć jest uzależnione od stanu zdrowia dzieci i ich predyspozycji psychosomatycznych. Nauczyciele powinni pamiętać o konieczności traktowania uczniów podmiotowo i indywidualnie, o unikanie zbędnego wysiłku i dostosowaniu rozkładów materiału nauczania do indywidualnych potrzeb i oczekiwań hospitalizowanych uczniów. Również czas trwania zajęć oraz poziom trudności ćwiczeń powinny być regulowane na bieżąco w zależności od kondycji pacjentów. Dzieci przewlekle chore znajdują w szkole szpitalnej możliwość uzupełnienia zaległości związanych z długotrwałym pobytem poza szkoła macierzystą, natomiast dla osób dotkniętych chorobą śmiertelną lub nieuleczalną zajęcia szpitalne powinny być namiastką tradycyjnego kształcenia i jednocześnie odskocznią od przykrej rzeczywistości szpitalnej.
Pobyt w szpitalu staje się doświadczeniem traumatycznym uwarunkowanym zmianą środowiska, oderwaniem od bliskich osób, złym samopoczuciem związanym z chorobą i ograniczoną ekspozycją na bodźce. Nauczyciele muszą być świadomi, że właściwa organizacja czasu chorego dziecka sprzyja przyspieszeniu procesu rekonwalescencji. Odwracanie uwagi od choroby i motywowanie małych pacjentów do nauki to najważniejsze zadania dydaktyków i wychowawców w szpitalu.
Przygotowanie lekcji języka angielskiego dla hospitalizowanych dzieci jest zadaniem niezwykle trudnym, wymaga bowiem od nauczyciela dużej elastyczności i zdolności improwizacji w trakcie zajęć. Lekcje szpitalne przewidziane są planowo dla klas łączonych szkoły podstawowej ( podzielonej na zespoły edukacji wczesnoszkolnej i zespoły klas IV-VI), gimnazjum i liceum ogólnokształcącego. Uczestnicy zajęć różnią się więc nie tylko wiekiem, ale i poziomem zaawansowania znajomości języka obcego. Otwartość i kreatywność to najpotrzebniejsze cechy prowadzącego tego typu zajęcia, jednak bez wątpienia rozwijane na bazie gruntownego przygotowania metodycznego, również z zakresu pedagogiki leczniczej. Spośród metod nauczania języków obcych najprzydatniejsze wydają się być metody oparte na swobodnej konwersacji i kształtowaniu sprawności językowych w oparciu o potrzeby, zainteresowania i oczekiwania młodych pacjentów. Należy tu wymienić metodę bezpośrednią, metodę komunikacyjną i metodę naturalną. Cechą ich wspólną jest stwarzanie naturalnych sytuacji komunikacyjnych służących przyswajaniu języka obcego w sposób niewymuszony, pozbawiony stresu i elementów współzawodnictwa.
W szkole szpitalnej należy podkreślić potrzebę rozwijania sprawności receptywnych, opartych na rozwijanych na bazie wcześniej wymienionych metod umiejętnościach czytania i słuchania. Różnorodność technik służących doskonaleniu rozumienia języka obcego pozwala znaleźć indywidualne korzyści edukacyjne w klasie szpitalnej składającej się z uczniów w różnym wieku i reprezentujących zróżnicowany poziom znajomości języka. Odpowiedzialność za dobór odpowiednich ćwiczeń, satysfakcjonujących całą grupę, spoczywa na nauczycielu.
Widoczne różnice w poziomie zaawansowania uczniów to jedno z największych utrudnień w prowadzeniu lekcji szpitalu, tuż obok indywidualnych problemów z wydolnością wysiłkową dzieci. Podczas jednej jednostki lekcyjnej nauczyciel powinien zrealizować tematy w klasach łączonych: I-III i IV-VI szkoły podstawowej, I-III gimnazjum i I-III liceum. Zgodnie z celami edukacyjnymi szkoły szpitalnej tak przygotowane zintegrowane zajęcia powinny zapewnić uczniom efektywne wykorzystanie czasu. Dodatkowa trudność w planowaniu lekcji wynika także z faktu, że czas przebywania poszczególnych dzieci w szpitalu jest bardzo zróżnicowany- niektóre osoby pojawiają się jednorazowo, zaś te przebywające dłużej oczekują ciągłości rozpoczętego procesu edukacyjnego. Nauczyciel w każdym przypadku musi pamiętać o taktowaniu uczniów w sposób zindywidualizowany, zapewniając im ćwiczenia na odpowiednim poziomie lub też różne warianty tego samego ćwiczenia dostosowane do potrzeb i możliwości wysiłkowych ucznia. Organizowanie pracy w parach i grupach ułatwia przeprowadzenie lekcji w klasie mieszanej, powstaje bowiem możliwość zainicjowania współpracy i wyrównywania poziomu pomiędzy słabszymi a sprawniejszymi językowo uczniami. Szerokie wykorzystanie gier, zabaw, zagadek, bajek i elementów humoru pozwala na integrację zróżnicowanej grupy i zapewnienie nauki poprzez zabawę.
Duża liczebność niektórych zespołów szpitalnych zmusza nauczyciela do poszukiwania rozwiązań służących zorganizowaniu efektywnego procesu dydaktycznego. Indywidualizacja okazuje się ponownie jednym z najskuteczniejszych sposobów na zachęcenie dzieci do czynnego uczestnictwa w zajęciach, podobnie jak praca w grupach gdzie lepsi uczniowie mogą motywować i wspierać słabszych. Na nauczycielu spoczywa wówczas odpowiedzialność za sprawne monitorowanie przebiegu lekcji. Kreatywność i inwencja prowadzącego decyduje o sukcesie w nauczaniu nawet w tak trudnych warunkach jak zróżnicowane pod względem zaawansowania znajomości języka obceego.