Ogólna charakterystyka wieku przedszkolnego

Początek czwartego roku życia przyjęło się utożsamiać z początkiem nowego okresu w życiu dziecka okresu przedszkolnego.
Ustalenie tego punktu jest sztuczne, ponieważ rzeczywisty rozwój dziecka przebiega w sposób ciągły i nie ma żadnej wyjątkowo ważnej i nagłej zmiany, którą na pograniczu trzeciego i czwartego roku życia można by uznać za punkt zwrotny bądź to w rozwoju fizycznym, bądź psychicznym. Nie znaczy to jednak, że nie ma żadnych zmian, że ustalenie tego punktu jest zupełnie dowolne.
W tym właśnie okresie życia dziecko jest już przeważnie na tyle rozwinięte fizycznie i psychicznie, że może przekroczyć próg przedszkola, tj. opuścić na wiele godzin dom rodzinny i dostosować się do innego trybu życia w przedszkolu, podporządkować się nowym wymaganiom, wykazać pewną samodzielność, a przede wszystkim przezwyciężyć stany emocjonalne wyzwalane przez te wszystkie różne zmiany.
Nie wszystkie trzyletnie dzieci są jednakowo dojrzałe do życia w przedszkolu, jednak większość z nich przystosowuje się do zmienionych warunków bez trudności.
Dzieci czteroletnie w zakresie motoryki poruszają się swobodnie po schodach, nie trzymają się poręczy i stawiają nogi na przemian.
W zakresie samoobsługi potrafią same rozebrać się i jako tako ubrać, umyć ręce, twarz, donieść wodę w dłoniach do twarzy.
Potrafią rozwiązać proste zadania wymagające orientacji, spostrzegawczości i pamięci.
Potrafią także zbudować według wzoru proste, ale wymagające myślenia konstrukcje z klocków.
Myślenie dziecka ma charakter konkretny i wiąże się ściśle z działaniem. Zasób doświadczeń i umiejętności korzystania z nich stwarza podstawy do planowania prostych działań.
W zakresie emocji notuje się początkowo jeszcze dość dużą zmienność i chwiejność, ale już w drugiej połowie czwartego roku życia. Pod wpływem wychowania, a przede wszystkim, zauważa się bardzo wyraźną poprawę w zakresie opanowania emocji oraz rozwoju uczuć dodatnich.
Szybko rozwija się mowa czynna i bierna, czyli posługiwanie się mową i rozumienia mowy. Poziom rozwoju mowy umożliwia już adekwatne porozumienie się, a to z kolei ułatwia organizowanie zajęć z całą grupą. Dzięki mowie i rozwiniętej już w znacznym stopniu uwadze dowolnej dziecko staje się partnerem zabawy, słuchaczem opowiadań i uczestnikiem różnych zajęć wymagających podporządkowania się, cierpliwości i sensownego zachowania.
Wielostronna aktywność dziecka pięcioletniego, udział w zabawach rówieśniczych, udział w zajęciach domowych i przedszkolnych, wykonywanie różnych poleceń i zadań- wszystkie te działania przyczyniają się do dalszego postępu w rozwoju motorycznym i umysłowym dziecka.
O ile w grupie czterolatków dzieci potrzebowały jeszcze wiele pomocy ze strony dorosłych, to pięciolatki pod tym względem różnią się od swoich młodszych kolegów bardzo znacznie.
W zakresie lokomocji dziecko osiąga już taką koordynację ruchów i sprawność, że potrafi nie tylko biegać po równym terenie, ale też pokonywać w biegu różne przeszkody.
W zakresie samoobsługi i praksji, pięciolatek potrafi wykonywać samodzielnie prawie wszystkie czynności związane z ubieraniem się i rozbieraniem, myciem się, czesaniem.
W tym wieku dzieci są już zdolne do przestrzegania pewnych zasad kulturalnego współżycia z rówieśnikami. Przestrzeganie tych zasad jest warunkiem koniecznym dla dalszego rozwoju zabaw zespołowych, gier i organizowanych zbiorowych czynności wymagających podziału funkcji i współdziałania.
Dzieci rozpoczynające szósty rok życia wchodzą w fazę wszechstronnego rozwoju wszystkich tych funkcji i umiejętności, które będą im potrzebne później w szkole. Jedne z nich osiągają poziom tak zwanej dojrzałości szkolnej już w końcu szóstym roku życia, inne nieco później.
Dzieci sześcioletnie charakteryzuje przede wszystkim znaczna sprawność fizyczna i koordynacja ruchów. Uprawiają one biegi z wyścigami, skoki w górę i w dal, biegają po schodach w dół, chwytają piłkę w dłonie, starają się wykonywać dokładnie ćwiczenia gimnastyczne.
W tym wieku dzieci osiągają też dość znaczną zaradność praktyczną, jaka im będzie potem potrzebna w szkole. Potrafią pełnić dyżur w przedszkolu, ubrać się, zasznurować buty, obsłużyć się przy stole, zrobić porządek w sali.
Kandydaci na uczniów potrafią rysować, posługiwać się farbami, majsterkować, wycinać z papieru, modelować, próbują pisać i czytać, umieją odwzorować ilość zbioru i liczyć.
Sześciolatki orientują się też w najbliższej okolicy, umieją poruszać się po miejscu zamieszkania, są przystosowane do życia społecznego w grupie rówieśniczej, posiadają nawyki kulturalne, postawy moralne, są zdolne do zgodnego współdziałania i zabaw wymagających przestrzegania odpowiednich form i reguł.