Program kółka badawczego: Nauka jest prosta

WPROWADZENIE

Dziecko, które żyje w społeczeństwie cywilizacji technicznej, ma wiele okazji do zaspokojenia naturalnej potrzeby poznawczej. Zabawa badawcza, podobnie jak inne rodzaje zabaw, jest sposobem rozwijania aktywności własnej dziecka. Dziecko, które podejmuje zabawę badawczą, w trakcie działania myśli, poznaje cechy, właściwości i funkcje przedmiotów, różne zjawiska, a także rozmaite zależności przyczynowo-skutkowe między badanymi przez siebie przedmiotami i zjawiskami. Kierując się naturalną potrzebą ciekawości dąży do poznania świata.
Nowa Podstawa Programowa wychowania przedszkolnego uwzględnia treści dla wszechstronnego rozwoju dziecka. Mimo to, dostrzegam potrzebę rozwijania krytycznego myślenia, myślenia przyczynowo-skutkowego i rozszerzenia myślowych horyzontów przedszkolaka. Oczywistym jest, że należy wzmocnić działania edukacyjne oparte na dziecięcych eksperymentach i zabawach dydaktycznych o charakterze badawczym. Wymaga to specyficznej organizacji czasu dziecka, co nasunęło mi pomysł stworzenia schematu rocznego oddziaływania w systemie zajęć dodatkowych. Cykl oddziaływań edukacyjnych w takiej formie miałby za zadanie utrwalenie i pogłębienie dziecięcych doświadczeń na podłożu wcześniej zdobytych umiejętności.
Realizacja programu z pewnością przyczyni się do ogólnego rozwoju dziecka, umożliwi mu aktywne poznawanie świata zgodnie z jego potrzebami, zainteresowaniami i dążeniami.

Program zawiera:
• założenie programu
• główne cele ogólne i cele szczegółowe
• zadania nauczyciela
• metody pracy
• plan działalności kółka badawczego - przykładowe działania z dziećmi
• przykładowy konspekt
• bibliografia

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE :
• Program jest zgodny z nową Podstawą Programową Wychowania Przedszkolnego
• Program skierowany jest do dzieci w wieku przedszkolnym.
• Program realizowany będzie w ramach koła badawczego poza godzinami pracy dydaktycznej w wymiarze 30-45 min tygodniowo od miesiąca kwietnia roku szkolnego 2010/2011.
• Udział w zajęciach będzie dobrowolny i ogólnie dostępny. Wezmą w nich udział dzieci nie tylko szczególnie uzdolnione ale te, które wykazują zainteresowania.
• Program zakłada rozwijanie aktywności poznawczej dziecka przez organizowanie warunków do prowadzenia działań badawczych, rozwijania zainteresowań poznawczych, do czerpania radości w odkrywaniu nowego.
• Zabawy powinny być tak organizowane, aby były ciekawe, pobudzały dziecko do myślenia, poszukiwania, a przede wszystkim do działania. Jego realizacja umożliwia każdemu dziecku poszerzenie i pogłębienie wiadomości zgodnie z indywidualnymi możliwościami, przy wykorzystaniu różnorodnych środków, form i metod pracy.

Cele ogólne :
• Budzenie i aktywizowanie ciekawości oraz aktywności poznawczej dziecka.
• Rozwijanie zainteresowań technicznych i przyrodniczych.
• Stawianie i rozwiązywanie problemów, dostrzeganie związków między przyczyną, a skutkiem.
• Poznanie prostych zjawisk przyrodniczo-fizycznych poprzez przeprowadzanie prostych doświadczeń.
• Odkrywanie piękna i złożoności środowiska przyrodniczego.
• Inicjowanie samodzielnych działań dzieci w naturalnym środowisku.
• Wzbogacenie słownika dziecięcego o nowe pojęcia.
• Budowanie więzi społecznych na płaszczyźnie grupy, przedszkola, przedszkola i rodziny.
• Przestrzeganie zasad współdziałania przy pracy.
• Kształtowanie postaw proekologicznych w różnych sytuacjach.

Cele szczegółowe:
Dziecko:
• Aktywnie uczestniczyć w zabawach badawczych (ogląda, szuka, obserwuje, porównuje, bada, eksperymentuje).
• Cierpliwie czeka na swój udział w badaniach.
• Przestrzega ustalonych zasad w zabawach.
• Formułuje spostrzeżenia i wnioski.
• Posługuje się prostymi narzędziami.
• Poprawnie nazywa badane przedmioty i zjawiska.
• Poprawnie nazywa urządzenia techniczne.
• Rozumie rzeczywistość w sposób uważny i otwarty.
• Dba o stan środowiska społeczno - przyrodniczego

Zadania nauczyciela:
• organizuje miejsce pracy do działań badawczych;
• inspiruje dzieci, motywuje poprzez wyzwalanie w nich ciekawości, rozwijanie wyobraźni, tworzy klimat sprzyjający pracy badawczej;
• zachęca dziecko do tworzenia, odkrywania, wypowiadania się;
• zaspakaja potrzebą bezpieczeństwa, akceptacji, swobody;
• tworzy sytuacje edukacyjne sprzyjające samodzielnemu myśleniu i rozwiązywaniu zadań.

Metody pracy:

• podające (pogadanka, opis),
• praktyczne (pokaz z objaśnieniem, pokaz z instruktażem,
• aktywizujące (zabawa dydaktyczna z elementami eksperymentu, doświadczenia, burza mózgów),
• waloryzujące (prezentacja folderów ilustrowanych i prezentacji komputerowych)


Plan działalności kółka badawczego:
Temat kompleksowy Wybrane zabawy Cele - dziecko

Badanie skał Zabawy:
- porównywanie skał,
- wyprawa na wulkan,
- jak uzyskać czystą wodę.
Badanie właściwości ciał stałych: analiza gleby i skał poprzez obserwację, dotyk i węch. Obserwowanie zmian chemicznych dwóch substancji. Poznanie możliwości oczyszczania wody poprzez naturalne filtrowanie.

Co może robić magnes? Zabawy z magnesem:
- magnes z prądu (baterii),
- zawody wędkarskie,
- co przyciąga magnes.
Poznanie przez dzieci siły magnetyzmu i jego właściwości.

Co może robić woda? Zabawy z wodą:
-wodny silnik,
- ognioodporny balon,
- dwie łyżki,
- tańczące monety,
- olbrzymie jajka.
Odkrywanie zmian stanów skupienia ciał pod wpływem ogrzewania i ciśnienia (termodynamika).

Co może robić wiatr i powietrze? Zabawy z powietrzem:
- łódź balonowa,
- ach, to gorące powietrze,
- samolot,
- latawiec,
- spadochron,
- wiatraczki,
- helikopter,
- worek powietrzny,
- rakieta z balona,
- barometr,
- balon.
Poznanie rodzajów ruchów ciał materialnych oraz warunków i przyczyn na skutek których ciała poruszają się lub pozostają w spoczynku.

Co może słońce? Zabawy z promieniami słonecznymi i kolorami:
- słoneczny piekarnik,
- ogień bez zapałek,
- tęcza,
- tęcza z pryzmatu,
- bączek
- krążek.
Zapoznanie dzieci ze zjawiskami optyki.

Dźwięk jest wibracją Zabawy:
- kubkowy telefon,
- moje gardło drga,
- drgający trójkąt,
- drgająca struna,
- muzyczny instrument ˶mirliton".
Zapoznanie dzieci ze zjawiskami akustyki.

Siła ciężkości, czyli grawitacja
Zabawy kulkami i przedmiotami o różnej masie:
- kołyska Newtona,
- zabawa cyrkowców,
- zabawy z równią pochyłą.
Poznanie przez dzieci warunków i przyczyn, na skutek których ciała poruszają się lub pozostają w spoczynku.


Harmonogram wdrażania programu jest przykładowy i może podlegać modyfikacjom. Kolejność treści można korelować z planem wychowawczo-dydaktycznym i wprowadzać, bądź to zgodnie harmonogramem, bądź z indywidualnymi potrzebami nauczyciela.

Bibliografia:
Ashbrook P., Nauka jest prosta, Wydawnictwo JEDNOŚĆ, Kielce 2007
Księga eksperymentów 50 najciekawszych doświadczeń, Wydawnictwo JEDNOSĆ, Kielce 2010
Muchacka B., Zabawy badawcze w edukacji przedszkolnej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2006
Taylor B., ZABAWA I NAUKA Kolor i światło, Polska Oficyna wydawnicza "BGW", Warszawa 1991
Taylor B., ZABAWA I NAUKA Powietrze i latanie, Polska Oficyna wydawnicza "BGW", Warszawa 1991
www.wychowanieprzedszkolne.pl/w-swiecie-plastyki-plan-kolka-plastycznego-dla-dzieci-przedszkolnych/
literka.pl/.../ciekawy_przedszkolak_program_wlasny_zabaw_dydaktycznych_o_charakterze_badawczy


Przykładowy konspekt:

TEMAT: Ruch ciał na równi pochyłej
Cel: Dostrzeganie zależności między długością drogi przebywanej przez przedmioty, a stopniem nachylenia równi w stosunku do ziemi oraz ciężarem przedmiotu.
Pomoce: piłeczki, puszki o tej samej i różnej średnicy.
Miejsce badania: sala przedszkolna
Przebieg: N. zachęca dzieci do zbudowania kilku różnych zjeżdżalni dla piłek. następnie proponuje dzieciom wypróbowanie ich - swobodne zabawy dzieci.
Rozmowa na temat zaobserwowanych zależności:
• Z jakiej zjeżdżalni piłki i puszki toczyły się najdalej?
• Dlaczego z wyższej zjeżdżalni piłki toczyły się dalej niż ze zjeżdżalni niskiej?
• Która z piłek potoczyła się najdalej, dlaczego?
W zabawie ciała tego samego rodzaju (np. walce o różnej masie i różnych promieniach) staczają się z równi pochyłej jednakowo. Można porównać też staczanie się piłki i walca (będzie różne, niezależnie od masy).