X Używamy plików cookie i zbieramy dane m.in. w celach statystycznych i personalizacji reklam. Jeśli nie wyrażasz na to zgody, więcej informacji i instrukcje znajdziesz » tutaj «.

»» ZDALNE NAUCZANIE. U nas znajdziesz i opublikujesz scenariusze ««
Numer: 51012
Przesłano:

Plan rozwoju zawodowego nauczycielki kontraktowej

PLAN ROZWOJU
ZAWODOWEGO
NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO

ubiegającego się
o stopień nauczyciela mianowanego

Nauczyciel kontraktowy :
mgr

INFORMACJE O NAUCZYCIELU

Imię i nazwisko nauczyciela stażysty: mgr Monika.....
Data rozpoczęcia stażu: 01.09.2022r.
Data zakończenia stażu: 31.05.2023r.
Czas trwania stażu: 2 lata 9 miesięcy
Kwalifikacje: nauczyciel kontraktowy
Specjalność: pedagog specjalny
Miejsce odbycia stażu: Zespół Placówek Specjalnych
W Nysie
Opiekun stażu:

Plan rozwoju zawodowego opracowany na podstawie
• Rozporządzenia Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli
(Dz. U. z 2013 r., poz. 393)

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
(tekst jednolity 2006 Nr 97, poz. 674 z późn. zm.)

Posiadane kwalifikacje:
1. Dyplom ukończenia studiów licencjackich– pedagogika specjalna -specjalność : Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną
2. Dyplom ukończenia studiów magisterskich pedagogika -specjalność : Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna
3. Studia podyplomowe : Nauczanie matematyki
4. Ukończony kurs: Trening umiejętności społecznych
5. Ukończony kurs: Sensoplastyka 1 stopnia
6. Ukończony kurs: Arteterapia –poziom 1

CEL GŁÓWNY:
 Uzyskanie w wyniku postępowania kwalifikacyjnego stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego.
 Wspomaganie rozwoju dzieci.
CEL SZCZEGÓŁOWY:
 Pogłębienie wiadomości i umiejętności w różnych dziedzinach mojej pracy zawodowej;
 Zdobywanie doświadczenia w podejmowanych działaniach na rzecz szkoły;
 Podniesienie efektywności działań dydaktyczno – wychowawczych;
 Osobisty rozwój;
 Uczestniczenie w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innych nauczycieli i omawianie tych zajęć z prowadzącym.
 Prowadzenie zajęć w obecności opiekuna stażu, lub innego nauczyciela i omawianie ich.
 Podnoszenie kwalifikacji pedagogicznych i zdobywanie nowych umiejętności przydatnych w pracy zawodowej poprzez uczestniczenie
w formach doskonalenia zawodowego.
 Wspieranie aktywności twórczej dzieci.
 Pogłębianie współpracy z rodzicami.

Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego, wynikające z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, z dnia 26 lipca 2018r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli obejmują:

1) Uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 3 Karty Nauczyciela – uzyskanie pozytywnych efektów w zakresie realizacji zadań odpowiednio na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją (§ 7 ust. 2, pkt 1)
2) Umiejętność rozpoznawania potrzeb rozwojowych uczniów i uwzględniania ich w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej (§ 7 ust. 2, pkt 2)
3) Umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia (§ 7 ust. 2, pkt 3)
4) Umiejętność dokonywania ewaluacji własnej pracy i wykorzystywania jej wyników do doskonalenia warsztatu pracy (§ 7 ust. ,2 pkt 4)
5) Umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego (§ 7 ust. 2, pkt 5)
6) Umiejętność uwzględniania w pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych (§ 7 ust. 2, pkt 6)
7) Umiejętność posługiwania się przepisami prawa dotyczącymi odpowiednio oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż (§ 7 ust. 2, pkt 7)
8) Umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych (§ 7 ust. 2, pkt 8).

§7 ust. 2, pkt 1
Uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej
na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły.

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1. Nawiązanie współpracy
z opiekunem stażu. • ustalenie przebiegu stażu,
• sporządzenie kontaktu( umowy o współpracy pomiędzy stażystą i opiekunem stażu),
• rozmowy i konsultacje dotyczące sposobu realizacji stażu (ustalenie kryteriów oceny stażu, zakres obowiązków, ustalenie terminów spotkań),
• przygotowanie planu rozwoju zawodowego,
wrzesień 2022

• Kontrakt dotyczący współ-pracy nauczyciela z opieku-nem stażu,
• Poprawnie opracowany plan rozwoju zawodowego.

2. Doskonalenie umiejętności zawodowych w zakresie pracy dydaktyczno-wychowawczej i opiekuńczej. • udział w różnorodnych formach doskonalenia zawodowego: szkoleniach, warsztatach, kursach – zgodnie z własnymi zainteresowaniami i potrzebami szkoły, Studia podyplomowe o kierunku: Nowoczesne metody nauczania matematyki, kurs: Terapia reki.
• Udział w projektach pozaszkolnych ,,Terapia ręki dla każdego”, ,,Gramy zmysłami”
• korzystanie z portali, stron internetowych poświęconych pracy z uczniem ze specjalnymi,
• korzystanie z czasopism, poradników meto-dycznych, literatury fachowej,
• gromadzenie własnej bazy materiałów i po-mocy dydaktycznych,
• prowadzenie i tworzenie dokumentacji szkolnej (dziennik zajęć),
rok szkolny 2022/2023

cały okres stażu
• Zaświadczenia o ukończo-nych kursach/szkoleniach

3.

Aktywne uczestnictwo w pracach związanych z realizacją zadań szkoły.
• udział w wewnątrzszkolnych formach do-skonalenia zawodowego- szkoleniowych Ra-dach Pedagogicznych,
• współtworzenie dokumentacji szkolnej,
cały okres stażu
• wpisy w dzienniku

4.
Współpraca przy organizowaniu uroczystości szkolnych. • organizowanie lub współorganizowanie uro-czystości szkolnych, imprez, akcji, zgodnie z harmonogramem szkolnym,

cały okres stażu • wpisy w dzienniku

5.
Współpraca z rodzicami.
• uczestnictwo w zebraniach z rodzicami,
• konsultacje z rodzicami,
• dzielenie się wiedzą i doświadczeniem z ro-dzicami, w szczególności w zakresie proble-matyki wychowania i nauczania dzieci,
• Zapoznanie rodziców z trudnościami eduka-cyjnymi dzieci i metodami pracy z nimi oraz wspieranie w rozwiązywaniu problemów po-jawiających się u dzieci,

cały okres stażu • wpisy w dzienniku

6.
Obserwacja zajęć prowadzonych przez opiekuna stażu i innych nauczycieli. • obserwacja zajęć prowadzonych przez opie-kuna stażu i innych nauczycieli oraz ich omówienie z nauczycielem prowadzącym za-jęcia,

cały okres stażu
• konspekty zajęć obserwowa-nych, wnioski z obserwacji

7. Dokumentowanie realizacji planu rozwoju zawodowego
• gromadzenie na bieżąco materiałów ukazują-cych realizację zadań w formie scenariuszy, notatek, zdjęć • Notatki
• Zdjęcia
• scenarisze

§7 ust.2 pkt.2

Umiejętność rozpoznawania potrzeb rozwojowych dziecka
i uwzględniania ich w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1
Poznawanie środowiska uczniów oraz ich potrzeb.
• gromadzenie informacji o uczniach na podstawie dokumentów, obserwacji, wywiadu z rodzicami,
• obserwacja uczniów w różnych sytuacjach,
• spotkania z rodzicami, rozmowy indywidualne, wspólnie rozwiązywanie problemów,
• systematyczna obserwacja i analiza możliwości dziecka,
cały okres stażu
• zapisy w dzienniku
• rejestry rozmów z rodzicami

2.

Poszerzanie wiedzy na temat potrzeb rozwojowych dzieci.

• gromadzenie literatury specjalistycznej, a zwłaszcza dotyczącej pracy z uczniami ze spe-cjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
• analiza orzeczeń wydawanych przez Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne w celu rozpozna-wania potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów,
• opracowanie planu pracy zajęć rewalidacyjnych na podstawie zaleceń poradni psychologiczno- pedagogicznej z uwzględnieniem indywidual-nych potrzeb i możliwości uczniów,
• dostosowanie metod i form pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych do ich możliwości psychofizycznych,
cały okres stażu
• dokumentacja PPP
• notatki

3.

Pomoc uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w tym uczniom zdolnym.
• Stała współpraca z pedagogiem szkolnym, logo-pedą i innymi specjalistami oraz nauczycielami.
• Poszerzanie wiedzy na temat lokalnych instytu-cji i osób oraz dążenie do nawiązania współpra-cy.
• Pomoc w przygotowaniu uczniów do udziału w konkursach szkolnych i pozaszkolnych- konkurs tabliczki mnożenia.
• Organizowanie zajęć świetlicowych rozwijają-cych zainteresowania: ,,Śpiewać i tańczyć, każ-dy może.” zabawy wokalno-taneczne.

cały okres stażu
• dyplomy
• podziękowania
• zdjęcia

4.
Współtworzenie zespołu klasowego i dbanie o jego sprawne funkcjonowanie oraz poczucie bezpieczeństwa. • podejmowanie działań na rzecz integrowania ze-społu klasowego,
• organizowanie lub współorganizowanie imprez klasowych,
• przeciwdziałanie konfliktom w klasie oraz roz-wiązywanie zaistniałych metodą mediacji,
• objęcie szczególną pomocą uczniów z trudno-ściami,
• organizacja oraz sprawowanie opieki nad uczniami podczas wycieczek, imprez, wyjść poza teren szkoły,

cały okres stażu • zdjęcia
• notatki

§ 7 ust.2 pkt.3

Umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1.
Wdrażanie nowatorskich metod i form pracy.
• udział w warsztatach i szkoleniach doty-czących aktywizujących i nowatorskich metod nauczania,
• stosowanie aktywizujących i nowator-skich metod nauczania poznanych na warsztatach i szkoleniach,
cały okres stażu • certyfikaty

2.

Wykorzystanie metod aktywizujących na zajęciach, dostosowanych do potrzeb i możliwości uczniów.

• stosowanie różnych metod w pracy z dziećmi, np.: metody projekcyjne, drama, elementy arteterapii, gry i zabawy edukacyjne.
• Stosowanie w pracy metod opartych na działaniu, przeżywaniu, poznawaniu, np.: mapa myślowa, lapbook, gry i zabawy dydaktyczne, burza mózgów, memory.
cały okres stażu
 scenariusze
 karty pracy
 notatki
3. Doskonalenie warsztatu pracy oraz planowanie zajęć. • Opracowanie własnych scenariuszy zajęć, kart pracy, materiałów, pomocy dydak-tycznych.
• Monitorowanie pracy uczniów na zaję-ciach cały okres stażu • Karty pracy
• scenariusze

§ 7 ust.2 pkt.4

Umiejętność dokonywania ewaluacji własnej pracy i wykorzystywania jej wyników do doskonalenia warsztatu pracy

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1.
Dokonanie ewaluacji własnej pracy – autorefleksja.
• analiza wniosków z obserwowanych za-jęć przez opiekuna stażu i dyrektora,
• rozmowa kierowana podczas zajęć z dziećmi na temat prowadzonych zajęć,
• stosowanie krótkich form zbierania in-formacji zwrotnej po zajęciach, np.: krót-ka ankieta, zdania na plakatach,

cały okres stażu
• notatki

2.

Analiza wyników
i skuteczności podejmowanych działań.
• analiza skuteczności własnych działań poprzez obserwację umiejętności i za-chowania uczniów,
• analiza zebranych wyników i wyciągnię-cie wniosków do dalszej pracy,
cały okres stażu
 notatki z obserwacji
i omówienia zajęć

3.
Prowadzenie zajęć w obecności opiekuna stażu i dyrektora. • Ustalenie z opiekunem stażu terminu i tematyki zajęć.
• Przedstawienie konspektu zajęć do kon-sultacji z opiekunem stażu i/lub dyrekto-rem.
• Przeprowadzenie zajęć w obecności opiekuna stażu i/lub dyrektora.
• Ewaluacja – omówienie przebiegu i efek-tów przeprowadzonych zajęć.
cały okres stażu
• arkusze obserwacji

§ 7 ust.2 pkt.5

Umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami
w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego.

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1.
Dzielenie się z nauczycielami wiedzą zdobytą w czasie szkoleń • dzielenie się wiedzą zdobytą na szkole-niach, warsztatach,
• udział w Zespole Pomocy Psycholo-giczno-Pedagogicznej, pomoc w kon-struowaniu IPET,
cały okres stażu
 materiały szkoleniowe

2.

Dzielenie się warsztatem pracy. • dzielenie się własnym warsztatem pracy (pomocami dydaktycznymi, scenariu-szami, doświadczeniem) z innymi na-uczycielami szkoły.
• przeprowadzenie zajęć otwartych dla nauczycieli szkoły, w której odbywa się staż oraz dokonanie ich ewaluacji.
• publikacja własnych materiałów, kon-spektów, scenariuszy lub programów na stronach internetowych skierowanych do grona nauczycieli,
cały okres stażu
• scenariusze zajęć
• notatki

3.
Dzielenie się swoimi zasobami
• udostępnianie kart pracy, scenariuszy innym nauczycielom

cały okres stażu
• scenariusze zajęć

4.
Udział w zajęciach prowadzonych przez inne osoby

• obserwacja zajęć prowadzonych przez opiekuna stażu
• obserwacja zajęć koleżeńskich
cały okres stażu
• arkusz obserwacji

§ 7 ust.2 pkt.6

Umiejętność uwzględniania w pracy problematyki środowiska lokalnego
oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych.

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1.
Poznanie środowiska rodzinnego dzieci
• obserwacja uczniów czasie zajęć,
• stały i systematyczny kontakt z rodzi-cami.
• prowadzenie konsultacji indywidual-nych dla zainteresowanych rodziców,
• systematyczne informowanie rodziców o postępach i trudnościach edukacyj-nych oraz wychowawczych dzieci.
• zachęcenie rodziców do udziału w ak-cjach charytatywnych: zbiórka karmy dla zwierząt ze schroniska ,

cały okres stażu
• zdjęcia
• podziękowania
• notatki

2.
Współpraca ze środowiskiem lokalnym. • podjęcie współpracy z instytucjami działającymi w najbliższym środowisku na rzecz pomocy osobom
z niepełnosprawnością,
cały okres stażu

• zdjęcia

3.
Działania profilaktyczno-wychowawcze.
• uwrażliwienie uczniów na potrzeby in-nych oraz problemy otaczającego świata – poruszanie na zajęciach problematyki społecznej i cywilizacyjnej, np.: hejt, agresja, przemoc, uzależnienia,
• wdrażanie uczniów do działań proeko-logicznych,
• współpraca z wychowawcami w reali-zacji zadań w pracy z uczniami zgodnie ze szkolnym programem wychowaw-czo- profilaktycznym,
cały okres stażu • zdjecia

4.
Przekazywanie dziedzictwa kulturowego oraz kształcenie obywatelskich i patriotycznych postaw.
• organizowanie lub współorganizowanie wyjść do kina, teatru.
• zachęcanie uczniów do udziału w wydarzeniach patriotycznych i obywatelskich,

cały okres stażu

• zdjęcia.

5.
Kształtowanie prospołecznych postaw uczniów. • włączanie uczniów do udziału w ak-cjach charytatywnych organizowanych przez różne organizacje na rzecz zwie-rząt- zbiórka karmy dla zwierząt ze schroniska.
cały okres stażu
• zdęcia•

6.
Przekazywanie dziedzictwa kulturowego oraz kształcenie obywatelskich
i patriotycznych postaw
 organizowanie wyjść do kina
 wycieczki do miejsc historii, Muzeum Wsi Opolskiej,
 aktywne uczestnictwo w uroczystościach szkolnych

cały okres stażu
• karty wycieczek

§ 7 ust.2 pkt.7

Umiejętność posługiwania się przepisami prawa dotyczącymi odpowiednio oświaty, pomocy społecznej lub postępowania
w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1.
Analiza przepisów prawa oświatowego
• analiza podstawowych aktów prawnych funkcjonowania szkoły i zadań nauczy-ciela,
• analiza dokumentów prawnych (rozpo-rządzeń) dotyczących w szczególności kształcenia dzieci i młodzieży niepełno-sprawnej, zagrożonej niedostosowaniem społecznym, organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej uczniów,
• bieżące śledzenie zmian w prawie oświatowym,
• studiowanie literatury fachowej w za-kresie zmian w prawie oświatowym, Ustawie Karta Nauczyciela, Rozporzą-dzeniu w sprawie awansu zawodowego nauczycieli,

cały okres stażu
 dokumentacja placówki

2.

Analiza dokumentacji regulującej pracę szkoły.
• analiza dokumentacji regulującej pracę szkoły, między innymi: Statut Szkoły, Regulamin Rady Pedagogicznej, Regu-lamin Rady Rodziców, Regulamin sa-morządu uczniowskiego, Program profilaktyczno-wychowawczy, Regulamin wycieczek i inne wewnętrzne regulaminy i procedury,
cały okres stażu
 notatki

3.
Analiza przepisów prawa związanych z awansem zawodowym nauczycieli ze szczególnym zwróceniem uwagi na zmiany. • analiza przepisów prawa związanych z awansem zawodowym nauczycieli.

cały okres stażu

 Plan rozwoju zawodowego
 Wywiązywanie się
z obowiązków
 Wnioskowanie
o dokonanie oceny pracy

4.
Przestrzeganie praw dziecka
i dbanie o jego dobro, ochrona przed krzywdzeniem, udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
• analiza i przestrzeganie praw dziecka zawartych w Konwencji o Prawach Dziecka oraz w razie konieczności po-stępowanie zgodnie
z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”.

cały okres stażu
 Notatki

5.
Prowadzenie dokumentacji szkolnej oraz wszelkich działań zgodnie z przepisami prawa.
• prowadzenie dokumentacji szkolnej zgodnie z przepisami Prawa Oświato-wego.
• podejmowanie działań zgodnie z przepisami prawa i regulaminami szkolnymi, np.: wycieczki szkolne,
cały okres stażu

• notatki

6.

Aktywne uczestniczenie w kreowaniu prawa wewnątrzszkolnego. • udział w zebraniach rady pedagogicznej i zespołach opracowujących dokumenty wewnątrzszkolne.
cały okres stażu
• notatki

§ 7 ust.2 pkt.8

Umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych

Lp. Działania i zadania nauczyciela Formy realizacji Termin realizacji Sposoby realizacji, wskazówki, dokumentacja

1.
Wykorzystanie komputera do przygotowywania dokumentacji szkolnej oraz dotyczącej awansu zawodowego.
• wykorzystanie technologii informacyj-nej do opracowywania dokumentacji nauczycielskiej, w tym: dziennik elek-troniczny, arkusze obserwacji, sprawoz-dania, oceny postępów uczniów, IPET,
• samodzielne przygotowanie przy użyciu komputera: konspektów zajęć, opraco-wanie pomocy dydaktycznych (obrazki, karty pracy, rebusy, krzyżówki, ankiety, dyplomy itp.), przygotowanie informacji dla rodziców, itp.
• wykorzystanie technologii informacyj-nej do opracowania planu rozwoju za-wodowego oraz sprawozdania,
• wykorzystanie Internetu, jako źródła wiedzy w poznaniu i gromadzeniu wy-branych przepisów na temat awansu zawodowego,
cały okres stażu
• notatki
• strony internetowe

2.
Wykorzystywanie komputera, tablicy interaktywnej, sprzętu audio oraz narzędzi multimedialnych w pracy z uczniami. • Wykorzystywanie i zachęcanie uczniów do korzystania z platform i programów edukacyjnych.
• korzystanie z tablicy interaktywnej, projektora w czasie zajęć z uczniami.
• odtwarzanie filmów na zajęciach.
• tworzenie prezentacji multimedialnych i wykorzystywanie ich w pracy.
• prowadzenie lekcji z użyciem komputera.
• kontakty z rodzicami uczniów poprzez portale społecznościowe i e- maile.

cały okres stażu

 scenariusze zajęć
 zdjęcia z realizowanych zajęć

3. Wzbogacanie własnego warsztatu pracy przy użyciu techniki komputerowej.
• wymiana doświadczeń z nauczycielami, poprzez przekazywanie informacji dro-gą internetową.
• czerpanie z pomysłów edukacyjnych in-nych nauczycieli (np. prace plastyczne, dekoracje sezonowe, scenariusze uro-czystości itp.).
• udział w e-szkoleniach. cały okres stażu

Niniejszy plan rozwoju zawodowego ma charakter otwarty i możliwe są jego modyfikacje zgodnie z potrzebami szkoły i własnymi.

Opracowała:

Zatwierdzam do realizacji:

........................................ ........................................
( data i podpis dyrektora ) ( podpis nauczyciela)

O nas | Reklama | Kontakt
Redakcja serwisu nie ponosi odpowiedzialności za treść publikacji, ogłoszeń oraz reklam.
Copyright © 2002-2024 Edux.pl
| Polityka prywatności | Wszystkie prawa zastrzeżone.
Prawa autorskie do publikacji posiadają autorzy tekstów.