Bez nudy - aktywności bez podręcznika na lekcjach języka niemieckiego

Co zrobić aby lekcja języka niemieckiego potoczyła się ciekawie? Jak uatrakcyjnić proces nauczania? Co skutecznie może pobudzić motywację do nauki? To pytania, które wciąż stawiamy sobie przed spotkaniem z Uczniem. Czasem warto zamknąć podręcznik i pozwolić, aby otaczająca rzeczywistość była źródłem naszych inspiracji.

Zaczerpnijmy z dziedzin, które wydają nam się odległe i niezwiązane bezpośrednio z dydaktyką języków obcych. Twórzmy i wymyślajmy NOWE inicjatywy. Nie muszą one być wyjęte z szufladki pt. „Metody pracy”. Jedynymi granicami niech będą podstawowe zasady nauczania, które dawno temu sformułował Wincenty Okoń. Są nimi efektywność, poglądowość, przystępność, powiązanie praktyki z teorią, indywidualizacja, uspołecznianie, a także samodzielność naszego głównego bohatera jakim jest młody człowiek, z którym przychodzi nam się spotkać przy tablicy.

Dzielenie się dobrymi praktykami to cenna wiedza, którą warto odkrywać. To nieoceniona pomoc dla wszystkich nauczycieli, którzy nie zatrzymują się i wciąż szukają nowych rozwiązań. Przedstawiam konkretne propozycje działań, które sprawiły, że moje lekcje języka niemieckiego stały się bardziej atrakcyjne. Mam przekonanie, że skutecznie pomogły w zapamiętywaniu słownictwa. Wszystkie stworzyłam sama na podstawie doświadczeń zawodowych. Są to konkretne przykłady, które warto zastosować w pracy nauczyciela germanisty. Uczmy aktywnie! Działajmy bez nudy!

1. „Schritt für Schritt“ (Krok za krokiem).
To rodzaj aktywności ruchowej z wykorzystaniem taśmy malarskiej. Celem zabawy jest nauczenie zwrotu lub wyrazu. Wyklejamy taśmą dane słowo na podłodze. Zadaniem ucznia jest chodzenie po taśmie i głośne wypowiadanie treści językowej, po której się chodzi. Zastosowałam takie działanie między innymi przy nauce zwrotu „ICH BIN”. Zabawa została przyjęta z ogromną radością i chęcią działania ze strony uczniów.

2. „Mit Finger geschrieben” (Palcem pisane).
W tej zabawie potrzebujemy kaszy mannej, tacy lub dużej formy do ciasta. Na rozsypanej kaszy dzieci piszą palcem słowa, które nauczyciel pisze na tablicy. Trudniejszą opcją jest tworzenie małych tłumaczeń. Nauczyciel pisze słowo po polsku, a zadaniem uczniów jest napisanie palcem na kaszy tego słowa w języku niemieckim. Ważne aby po napisaniu wyrazu, każdy uczestnik wypowiedział je na głos.

3. „Auf Zettelchen“ (Na karteluszkach).
To aktywność, która doskonale sprawdza się przy nauce kilku lub nawet kilkunastu słówek. Potrzebne są: czysta kartka A4, koszulka na dokumenty A4, karteczki samoprzylepne, coś do pisania i przedmioty, których nazw się uczymy (ewentualnie obrazki – wizualizacje słów). Tu ważna jest kolejność wypowiadanych poleceń i rytmiczność działań. Uczeń słucha i krok po kroku wykonuje zadanie, które słyszy.

1. Połóż przed sobą białą kartkę.
2. Dziś nauczysz się nowych słów. Zapisz je po polsku w różnych miejscach na kartce, która leży przed Tobą. (przykład: „książka”, „długopis”, „nożyczki”, „zeszyt”, „klej” itd.; może być tych słów nawet kilkanaście).
3. Włóż kartkę do koszulki.
4. Za chwilę powiem Ci (pokażę, napiszę na tablicy), jak słowa, które napisałeś nazywają się po niemiecku. Twoim zadaniem jest zobaczenie tego przedmiotu, wysłuchanie jego nazwy i napisanie jej na karteczce samoprzylepnej.
5. Karteczki naklejaj stopniowo na kartkę z polskimi nazwami, którą umieściłeś w foliowej koszulce. Naklejaj kartkę z niemieckim napisem na miejsce z polskim odpowiednikiem. W efekcie końcowym zakryjesz wszystkie polskie wyrazy – tymi po niemiecku.
6. Weź zeszyt i przepisz słowa z nalepionych kartek. Zrób to powoli, słowo za słowem, odrywając po jednej karteczce. Odrywasz jedno słowo, zapisujesz je w zeszycie wraz z tłumaczeniem i potem kolejne. W ten sposób znów przed Twoimi oczami pozostanie tylko kartka z polskimi wyrazami.
7. Zamknij zeszyt.
8. Teraz popatrz na białą kartkę z nawami polskimi i spróbuj wypowiedzieć je po niemiecku.
Z mojego doświadczenia wynika, że uczniowie naprawdę świetnie zapamiętują wszystkie nowe słowa z danej lekcji. Da aktywność daje duże poczucie sukcesu wśród uczniów, ponieważ włożyli dużo pracy w pisanie i na zakończenie mają świadomość, że wysiłek przyniósł efekty.

4. „Stille Post” (Głuchy telefon).
To odpowiednik starej zabawy z naszego dzieciństwa. Uczniowie siedzą w kręgu (mogą również w ławkach) i przekazują sobie na ucho zdanie lub wyraz po niemiecku. Można zrobić z tej zabawy rozgrywkę na punkty. Jeśli wyraz zostanie przekazany bez błędów do ostatniej osoby to punkt idzie na konto uczniów, jeśli to się nie uda to punkt zdobywa nauczyciel.

5. „Laufende stille Post” (Biegający głuchy telefon).
Zabawa ruchowa do wykorzystania na dużej przestrzeni.
Dzielimy uczniów na dwie grupy po tyle samo osób.
Ustawiamy je w dwóch rzędach, w których rozstawiamy uczniów w pewnej odległości, tak aby musieli do siebie podbiegać i mówić na ucho słowo po niemiecku.
Po obu stronach rzędów wieszamy (kładziemy) kartki.
Z tyłu kartkę ze słowami po niemiecku, a z przodu pustą kartkę, na której ostatni zawodnik z rzędu będzie zapisywał przekazane mu słowo.
Zabawa jest na czas i zaczyna się gwizdkiem.
Osoby, które są najbliżej kartki ze słowami niemieckimi, wybierają sobie jedno, zapamiętują je i biegną do kolejnego ucznia w rzędzie, żeby przekazać mu na ucho wybrane hasło. Ta osoba robi to samo i biegnie do następnego kolegi.
W ten sposób wybrane słowo dociera do ostatniego ucznia w rzędzie, który ma zapisać je na czystej kartce przed sobą.
Tak samo uczniowie podają sobie wszystkie wyrazy z kartki.
Po 10 - 15 minutach nauczyciel daje sygnał końca.
Obie drużyny biorą swoje zapisane kartki i sprawdzają ile słów udało im się bez błędów przekazać oraz zapisać. Wygrywa drużyna z większą ilością prawidłowo napisanych słów.
Ta zabawa ruchowa cieszy się bardzo dobrym przyjęciem przez uczniów. Biorą w niej aktywny udział.

6. „Hangman” (Wisielec).
Zabawa słowna, której celem jest odgadnięcie zaszyfrowanego wyrazu na tablicy. Uczniowie podają litery, które według nich znajdują się w słowie. Jeśli litera jest prawidłowa to wpisujemy ją w odpowiednie miejsce. Kiedy danej litery nie ma to rysujemy tzw. wisielca na szubienicy.

7. „Was ist das? JA – NEIN Fragen” (Co to jest? Pytania TAK - NIE).
Zabawa, której celem jest odgadnięcie wymyślonego hasła lub słowa. Chętna osoba wymyśla hasło do odgadnięcia. Jej zadaniem jest odpowiadanie na pytania kolegów. Może jednak udzielić tylko dwóch odpowiedzi „tak:” i „nie”. Uczniowie wymyślają różne pytania i muszą je sformułować w języku niemieckim, np. „Czy to jest zwierzę?” (Ist das ein Tier? Ja/Nein). Dzięki uzyskanym odpowiedziom odgadują hasło.

8. „Singen mit You Tube” (Śpiewanie z You Tube).
To propozycja aktywności związanej ze śpiewaniem. Wykorzystujemy tu kanał You Tube, na którym wyszukujemy sobie piosenkę w języku niemieckim. Przedstawiamy ją uczniom i zachęcamy do wspólnego śpiewania ale wykorzystując funkcję słuchania w zwolnionym tempie. Możemy wybrać róże możliwości szybkości odtwarzania. Śmiechu przy śpiewaniu np. w bardzo wolnym tempie jest bardzo dużo.

9. „Herzlichen Glückwunsch” (Serdeczne życzenia).
Jest to pomysł na zachęcenie uczniów do pisania w języku niemieckim. Wyszukujemy znaną firmę z kraju z obszaru DACHL. Poznajemy wspólnie jej historię powstania lub inne ciekawostki. Wspólnie z uczniami piszemy kartkę z życzeniami urodzinowymi dla pracowników tej firmy. Wysyłamy ją tradycyjną pocztą w formie listu. Wykonałam taki projekt z życzeniami dla firmy HARIBO w Niemczech. Uczniowie wykazali się niezwykłym zaangażowaniem w tworzeniu wypowiedzi pisemnej.

Drugą możliwością jest nawiązanie kontaktu ze szkołą partnerską, w której również odbywa się nauczanie języka niemieckiego. Nauczyciele wymieniają się listą uczniów chętnych do napisania do siebie życzeń lub krótkiego listu w języku niemieckim. Ważnym aspektem jest to, aby wysłanie korespondencji odbyło się drogą tradycyjną. Radość otrzymania z listu jest naprawdę niezwykła.

10. „Spiele mit LearningApps.org” (Zabawy z wykorzystaniem LearningApps.org).
Aplikacja LearningApps.org daje ogromne możliwości szybkiego tworzenia gier, krzyżówek i zabaw w formie interaktywnej. Wśród nich znajdziemy milionera, wyścigi, pasujące pary, zadania z lukami i wiele innych propozycji. Wystarczy kilka minut aby przygotować aktywność do wykorzystania z tablicą interaktywną. To atrakcyjna forma pracy, która angażuje uczniów do działania. Mamy możliwości skorzystania z aplikacji innych autorów lub stworzenia własnych. Zasoby LearningApps.org pozwalają na przeprowadzenie lekcji w sposób ciekawy i niekonwencjonalny.

Przedstawione propozycje aktywności bez podręcznika są głosem w temacie dzielenia się dobrymi praktykami wśród nauczycieli języków obcych. Wszystkie zostały przeprowadzone na lekcjach języka niemieckiego w szkole podstawowej, są wynikiem doświadczeń zebranych z wielu dziedzin edukacji. Uczenie z zaangażowaniem i pozytywnym nastawieniem przynosi dużo radości. Nie cel jest najważniejszy, ale droga równie ważna. Zachęcam do poszukiwań tego co nowe, tego co sprawi, że nasze spotkania z Uczniami przebiegną BEZ NUDY!

Bibliografia:
Okoń, W. (2016), Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa: Wydawnictwo ŻAK.
https://learningapps.org/impressum.php