Zapobieganie wypadkom i sytuacjom trudnym w przedszkolu

Dzieci w wieku przedszkolnym często ulegają nieszczęśliwym wypadkom. Dochodzi do nich zarówno w domu, przedszkolu, w parku, na ulicy, jak też na placach zabaw. Nagły wypadek może się zdarzyć nawet w najbezpieczniejszym miejscu i wśród najbardziej odpowiedzialnych osób. Wynika to z tego, iż dzieci mają małe doświadczenie życiowe, a także niewielki zasób wypróbowanych technik radzenia sobie z różnymi problemami. Niezmiernie istotne jest jak najczęstsze przestrzeganie dzieci przed zagrożeniami. Jest to przede wszystkim zadanie rodziców i opiekunów dziecka. Trzeba starać się przewidywać sytuacje niebezpieczne i tworzyć warunki właściwe dla bezpiecznego rozwoju dzieci. Dlatego też bardzo ważne jest, aby przedszkole od najwcześniejszych lat wyposażało dzieci w nawyki unikania, zapobiegania i możliwie szybkiego pokonywania niebezpieczeństw. Rola nauczyciela w realizacji tych przedsięwzięć jest bardzo ważna. Chodzi nie tyle o podanie gotowych schematów zachowań , ale o uczenie dzieci przewidywania i kreatywności w rozwiązywaniu problemów, a także unikania sytuacji i miejsc groźnych, niebezpiecznych.

Dominującym rodzajem uszkodzenia ciała u dzieci, są złamania, zwichnięcia i skręcenia kończyn, a także urazy głowy i narządów wewnętrznych. Wypadki ciężkie i śmiertelne to przede wszystkim urazy wewnętrzne, skomplikowane złamania kończyn oraz rany zewnętrzne będące następstwem bardzo niebezpiecznych upadków, w tym upadków z wysokości oraz zderzeń i kolizji. Najbardziej niebezpieczne skutki wypadków to urazy głowy i tułowia( urazy wewnętrzne) prowadzące najczęściej do wypadków śmiertelnych lub ciężkich.
Wśród rodzajów wypadków wymienić można takie sytuacje jak upadki z wysokości, zderzenia, zatrucia, oparzenia, porażenia prądem, wypadki komunikacyjne, utonięcia, pogryzienie przez zwierzęta, wypadki z bronią, sytuacje niebezpieczne związane z zdarzeniem z obcymi osobami( w tym pedofilia, zaginięcia, porwania).

Sytuacje, które sprzyjają zdarzaniu się wypadków to:
· wspinanie się na drzewa, drabinki, meble- upadki,
· kolizje z inną osobą lub przedmiotem- skaleczenia, złamania, zwichnięcia,
· zjedzenie lekarstwa z źle ulokowanej apteczki, lub też innych środków chemicznych ( np. środki czystości)- zatrucia
· chwytanie za naczynia z gorącą wodą, włączone żelazko, zapalone kuchenki- oparzenia,
· dotknięcie niezabezpieczonego gniazdka, wystające lub nieosłonięte przewody elektryczne- porażenia prądem elektrycznym,
· wbiegnięcie na ulicę, złe przewożenie, wypadki na rowerze, brak kasków- wypadki w ruchu drogowym,
· nie zabezpieczone studzienki kanalizacyjne, zbiorniki wodne- utonięcia,
· nie zabezpieczona broń palna- postrzelenia( często śmiertelne),
· głaskanie obcych zwierząt, zbyt duża ufność w stosunku do nich- pogryzienia przez zwierzęta,
· ufność w stosunku do obcych osób- uprowadzenia, pedofilia.
Przedszkolak, mimo iż sprawia wrażenie rozumnego i rozsądnego, to jego myślenie abstrakcyjne pozostaje na niskim poziomie.

W zakresie zapobiegania wypadkom w przedszkolu decydującą rolę zajmują miejsce zabaw i nauki. Należy zapewnić sprzęty, materiały, zabawki zgodnie z normami i przepisami BHP. Do najważniejszych zadań w tym zakresie można zaliczyć:
· stałe czuwanie nad przestrzeganiem przepisów BHP przez wszystkich pracowników- w tym wzajemne pilnowanie się, oraz wspomaganie działań,
· utrzymywanie w dobry stanie technicznym otoczenia placówki, budynku oraz pomieszczeń przedszkola, zgłaszanie osobom odpowiedzialnym wszelkich nieprawidłowości, które mogą powodować zagrożenie dla dzieci,
· odpowiednie zabezpieczenie schodów i korytarzy, tak aby były dobrze oświetlone i zaopatrzone w poręcze wszędzie tam, gdzie jest to konieczne,
· nie pozostawianie odkrytych przewodów elektrycznych, zabezpieczanie gniazdek elektrycznych,
· zwracanie uwagi, aby brzegi wykładzin dywanów lub innych przykryć podłogowych nie odstawały od podłoża, były z odpowiednich materiałów,
· zaopatrzenie placówki w odpowiednią gaśnicę lub koc gaśniczy.

Istotne jest zobowiązanie dyrektorów szkół i placówek do omawiania problematyki bezpieczeństwa uczniów, na posiedzeniach rady pedagogicznej. Ważnym jest także angażowanie się nauczycieli w tworzenie różnego rodzaju programów profilaktycznych, wdrażanych później w placówkach. Programy takie mogą dotyczyć zachowania bezpieczeństwa w domu, przedszkolu, jak też bezpieczeństwa w ruchu drogowym, lub prawidłowych zachowań w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia. Opracowanie programu wychowania dzieci i młodzieży w poczuciu odpowiedzialności za bezpieczeństwo, wspomoże realizację założonych celów. Często niedoceniane są zajęcia mające na celu pedagogizację rodziców- którzy w znaczący sposób mogą wspierać swą działalnością placówki opiekuńczo- wychowawcze.

Kolejnym etapem profilaktyki wypadków w przedszkolu powinno być ustalenie norm postępowania związanych z bezpieczeństwem dzieci. Dopomóc w tym może wspólne tworzenie regulaminu sali i pomieszczeń przedszkolnych, regulaminu zachowania się w ogrodzie przedszkolnym, a także zapoznawanie z sytuacjami związanymi z bezpieczeństwem dziecka i innych.
Najważniejsze w zapewnieniu podopiecznym bezpieczeństwa jest otoczenie stałą opieką i nadzorem. Sama obecność nauczyciela nie zawsze jest wystarczająca, gdyż pomysłowość przedszkolaków nie zna granic. Należy uznać tu bardzo ważną rolę opiekuna, który powinien być odpowiednio przygotowany do prowadzenia zajęć pod względem znajomości zasad i przepisów bezpieczeństwa oraz umiejętności ich stosowania, a także zachowania się w sytuacjach szczególnych. Do podstawowych zadań należy miedzy innymi określenie miejsc szczególnie niebezpiecznych dla dzieci w placówce i wzmożenie czujności w tych miejscach lub zakaz korzystania z nich. Szczególną uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo dzieci podczas wycieczek, zajęć ruchowych w sali i na przedszkolnym placu zabaw. Naukę odpowiedniego zachowania w różnego rodzaju sytuacjach trudnych czy wypadkach wspomoże organizowanie systematycznych spotkań z przedstawicielami policji, straży pożarnej, pogotowia i służby zdrowia, sanepidu, państwowej inspekcji pracy, itp.
W codziennych sytuacjach należy szczególnie zwrócić uwagę na ograniczenie ruchliwość dziecka, która wykracza poza granice bezpieczeństwa jego i innych osób.

W czasie zabawy i nauki przedszkolnej należy wprowadzać zasady, które pozwolą uniknąć wypadków w przyszłości:
· nie pozwalaj na zabawy i gry poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, nie pozostawiaj w pobliżu dzieci lin, nożyc, grabi oraz kluczyków w stacyjkach mechanicznych urządzeń ( samochód, kosiarka),
· nie pozwalaj jeść czy nawet dotykać nieznanych potraw i przedmiotów,
· likwiduj meble o kanciastych krawędziach, zamontuj blokady w szufladach, gdzie przechowuje się niebezpieczne przedmioty,
· ucz dzieci, jak mają się zachować w rozmowie z obcymi, jak reagować na różne propozycje z ich strony.

Jeśli dojdzie do wypadku, bardzo ważne jest, aby zarówno nauczyciele, rodzice, jak i dzieci znały numery alarmowe do wszystkich niezbędnych w czasie wypadku służb: 999 pogotowie, 998 straż pożarna, 997 policja, a także 112- SOS z telefonów komórkowych.
W momencie, kiedy dojdzie do niebezpiecznego zdarzenia, ważne jest aby postępować zgodnie ze schematem, który pozwoli na opanowanie sytuacji.
Pierwszą czynnością powinno być ocenienie ogólnej sytuacji, w tym ilu jest poszkodowanych, jaki jest ich stan. Kolejnym etap, to sprawdzenie, czy nie występuje dodatkowe niebezpieczeństwo związane z wypadkiem, takie, jak np. wybuch gazu, pożaru. Jak najszybciej należy zorganizować pomoc i w razie potrzeby wezwać właściwe służby oraz opiekunów dziecka. Zajmując się poszkodowanymi, trzeba pamiętać, iż ofiara wypadku może cierpieć z powodu więcej niż jednej przyczyny. W takiej sytuacji należy zająć się najpoważniejszym urazem. Szkolenia nauczycieli w zakresie udzielania pierwszej pomocy mają nieocenione znaczenie w celu eliminacji negatywnych skutków wypadków.
W profilaktyce sytuacji trudnych i wypadków wśród dzieci należy uznać bardzo ważną rolę opiekuna, który powinien być odpowiednio przygotowany do prowadzenia zajęć pod względem znajomości zasad i przepisów bezpieczeństwa oraz umiejętności ich stosowania. Wszelkie działania w przedszkolu mają służyć jednemu celowi- zapewnieniu i poprawieniu bezpieczeństwa dziecka tak, aby zapewnić pełny rozwój fizyczny i psychiczny. Dzieci wyposażone w wiedzę na temat bezpieczeństwa i zdrowia będą potrafiły przewidywać i unikać zagrożeń, posiadać wiedzę i umiejętności potrzebne do pokonywania trudnych sytuacji w przedszkolu, domu, a następnie w szkole.

Opracowała
Teresa Kociuba
Przedszkole nr 1
w Rzeszowie