Innowacja pedagogiczna "Ciekawy świat - doświadczam i eksperymentuję" skierowany do uczniów klas I - III

INNOWACJA PEDAGOGICZNA
„CIEKAWY ŚWIAT – DOŚWIADCZAM I EKSPERYMENTUJĘ”
skierowany do uczniów
klasy I - III
Zespół Szkolno – Przedszkolny w Bytyniu
Szkoła Podstawowa im. Arkadego Fiedlera w Bytyniu
Opracowała: Danuta Łuczak

Wstęp
Innowacja przeznaczona jest dla uczniów klasy edukacji wczesnoszkolnej Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w Bytyniu Szkoły Podstawowej im. Arkadego Fiedlera w Bytyniu. Jego głównym założeniem jest wzbudzanie zamiłowania do zjawisk przyrodniczych, pobudzanie do działania i eksperymentowania, odkrywania świata na nowo w sposób naukowy. Poznawanie przyrody przez dziecko w młodszym wieku szkolnym mieści się w szeroko pojętym procesie edukacyjnym, spełnia ważną funkcję w wielostronnym rozwoju osobowości dziecka. Kształtowanie zainteresowań dziecka ma wpływ na jego rozwój intelektualny, tworzy podstawę i warunki do świadomego postępowania dziecka w duchu szacunku do przyrody oraz jej ochrony teraz i w przyszłości, do zrozumienia stanowiska i roli człowieka w przyrodzie. Działania te zakładają zwiększenie motywacji poznawania ciekawostek o świecie, rozwijanie wyobraźni, zainteresowań ale również zasobu słownictwa. Powyższe założenia ściśle wiążą się podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej „obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem”.
Uczniowie uwielbiają odkrywać świat, jego tajemnice, eksperymentując i doświadczając tego według własnych doznań. Stosowanie metod obserwacyjnych i doświadczeń, powoduje, że dziecko najlepiej przyswaja i rozumie nowe treści poznając je w sposób twórczy, aktywny, intensywnie angażując w ten proces różne zmysły. Zajęcia, na których będziemy doświadczali
i eksperymentowali prowokują również dzieci do stawiania pytań typu: "dlaczego?", "co się stanie gdy?", prowadzą do szybszego formułowania wniosków, uczą spostrzegawczości oraz prezentowania postawy badawczej w poznawaniu świata przyrody.

Czas trwania: od października 2022 r. do czerwca 2023 r. z możliwością kontynuacji w kolejnym roku szkolnym.

Podstawa prawna:
• Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
• Rozporządzenie MENiS z dnia 9 kwietnia 2002r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. z 2002r. Nr 56, poz. 506 ze zm.).
• Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2015r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2012 poz. 977 ze zm.).

I. Cele:
Cele główne:
• rozwijanie zainteresowań uczniów różnymi dziedzinami nauk przyrodniczych,
• zachęcanie i motywowanie uczniów do poznawania przyrody w sposób aktywny, twórczy, dociekliwy i wytrwały.
Cele szczegółowe:
• zachęcanie i wdrażanie do prowadzenia prostych prac badawczych,
• uświadomienie, że zjawiska przyrodnicze można przedstawić za pomocą doświadczeń,
• kształcenie i doskonalenie umiejętności prowadzenia obserwacji i jej dokumentowania,
• doskonalenie umiejętności współdziałania w zespole, skutecznej komunikacji,
• wdrażanie do bezpiecznego posługiwania się sprzętem wykorzystywanym do doświadczeń i eksperymentów,
• kształtowanie umiejętności interpretowania wyników doświadczeń, formułowania spostrzeżeń, wniosków,
• uczenie przełamywania pewnych zahamowań (tremy, wstydu, lęku) np. poprzez prezentacje wyników własnej pracy bądź pracy grupy,
• rozwijanie poczucia własnej wartości poprzez możliwość osiągnięcia sukcesu.
Cele operacyjne:
Uczeń:
• Uważnie słucha instrukcji;
• Lepiej rozumie teksty i polecenia;
• Posiada lepszą zdolność koncentracji;
• Łatwiej formułuje wypowiedzi ustne i pisemne;
• Samodzielnie odkrywa świat;
• Dba o bezpieczeństwo swoje i innych;
• Przedstawia wyniki doświadczeń lub eksperymentów;
• Ma większą motywację do nauki i rozwijania zainteresowań.

II. Sposoby realizacji:
Program innowacji będzie realizowany podczas zajęć z edukacji wczesnoszkolnej raz w miesiącu
w wybranym przez wychowawcę dniu. Niektóre z zajęć będą prowadziły instytucje edukacyjne zewnętrzne lub będą odbywały się w formie wycieczek. Każdy wychowawca realizuje temat doświadczeń i eksperymentów zgodnie z planem według propozycji koordynatora bądź dokładając swoje pomysły.

III. Metody:
Zajęcia prowadzone dla mniejszej grupy osób w przypadku zajęć w klasach i w formie zbiorowej
w przypadku warsztatów czy wycieczek.
Aby osiągnąć założone cele należy stosować różnorodne metody pracy:

• podające, werbalne (oparte na słowie): praca z książką, rozmowa, pogadanki, dyskusje, objaśnianie, opis, instrukcje słowne, praca z tekstem, wnioski
• poglądowe (oparte na obrazie) – pokaz, film, ekspozycja, oglądanie ilustracji, wystąpień rówieśników, obserwacja okazów naturalnych przyrody ożywionej i nieożywionej,
• wycieczki i wyjścia tematycznie, doświadczenia i eksperymenty

IV. Treści programowe:
1. E1-POCZ-EPRZYR-1.1-6.1 obserwuje i prowadzi proste doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem;
2. E1-POCZ-EPRZYR-1.1-6.2 opisuje życie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogrodzie, parku, na łące i w zbiornikach wodnych; wie, jakie warunki są konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwie domowym, w szkolnych uprawach i hodowlach itp.; wie, jaki pożytek przynoszą zwierzęta środowisku i podaje proste przykłady
3. E1-POCZ-EPRZYR-1.1-6.5 wyjaśnia zależność zjawisk przyrody od pór roku; wie, jak zachować się odpowiednio do warunków atmosferycznych;
4. E1-POCZ-EPRZYR-1.1-6.7 zna wpływ przyrody nieożywionej na życie ludzi, zwierząt i roślin
5. E1-POCZ-EPOL-1.1-1.1 korzysta z informacji: .
6. E1-POCZ-EPOL-1.1-1.3.c uczestniczy w rozmowach, także inspirowanych literaturą: zadaje pytania, udziela odpowiedzi, prezentuje własne zdanie i formułuje wnioski; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych,
7. E1-POCZ-EPOL-1.1-1.3.d dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pytającym i rozkazującym; stosuje formuły

V. Formy realizacji:
• indywidualna
• grupowa
• zbiorowa
VI. Plan działań:
Zadania Termin Odpowiedzialni
Zadanie I
Woda
1. przenoszenie wody do pojemnika bez przelewania ,
2. ruszające się ludziki,
3. wodne wiry i bąbelki,
4. złudzenie wywołane wodą,
5. wulkan
6. motorówka Wybrany dzień październik 2022
Wychowawcy,
Uczniowie

Zadanie II
Eksperymenty pokazowe prezentowane przez instytucję zewnętrzną „Mobilne laboratorium”.

Wycieczka na warsztaty przyrodnicze „Wierzba, sosna, len i inni darczyńcy” do Ogrodu Botanicznego w Poznaniu.
2 - 3 listopad 2022
Wychowawcy,
Uczniowie,
Kierownik wycieczki
Zadanie III
Przyprawy
1. soda i ocet
2. uciekający pieprz,
3. kryształy
4. ciecz newtonowska
5. gaśnica
6. kula do kąpieli Wybrany dzień grudnia 2022
Wychowawcy,
Uczniowie
Zadanie IV
powietrze
1. bąbelki powietrza
2. spalanie tlenu
3. balonik
4. zasysanie płynu
5. przedziurawiony balon
6. rakieta Wybrany dzień stycznia 2023 Wychowawcy,
Uczniowie
Zadanie V
Wycieczka na warsztaty przyrodnicze do Ogrodu Botanicznego w Poznaniu. Wybrany dzień marca 2023 Kierownik wycieczki,
Wychowawcy,
Uczniowie
Zadanie VI
Makieta lasu
1. Wykonanie poszczególnych warstw lasu z wykorzystaniem naturalnych okazów przyrody. Wystawa prac na holu szkoły. Wybrany dzień kwietnia 2023 Wychowawcy,
Uczniowie
Zadanie VI
Układ Słoneczny
1. Zbudowanie w grupach układu słonecznego, szukanie informacji w dostępnych źródłach informacji. Wybrany dzień maja 2023 Wychowawcy,
Uczniowie
Zadanie VII
Jestem obserwatorem i badaczem:
1. badanie zmysłami różnych owoców (karta badacza)
2. natężenie ruchu (karta badacza)
3. wiatraczek
4. odczyn Wybrany dzień czerwca 2023 Wychowawcy,
Uczniowie

VII. Procedury osiągania celów:
Zamierzone cele zostaną osiągnięte poprzez:
• wykonywanie doświadczeń i eksperymentów przez dzieci według podanej instrukcji z zachowaniem bezpieczeństwa;
• organizowanie sytuacji inspirujących dzieci do wyrażania przeżyć związanych
z doświadczeniami, badaniami, obserwacjami;
• zorganizowanie galerii prac plastyczno-techniczych;
• podsumowywanie obserwacji poprzez wypełnianie kart;

VIII. Przewidywane osiągnięcia uczniów:

Po realizacji niniejszego programu uczeń:
• uważnie słucha instrukcji i je stosuje;
• pozna zjawiska przyrodnicze;
• dokona obserwacji wybranego zjawiska przyrodniczego lub społecznego;
• wyciągnie wnioski z przeprowadzonych eksperymentów i obserwacji;
• odszuka interesujących go informacji w wybranych źródłach;
• z rozwagą i zachowaniem bezpieczeństwa swojego i innych przeprowadzi doświadczenia i eksperymenty
• zaprezentuje wyniki eksperymentów, obserwacji na forum klasy;

IX. Ewaluacja
Opracowany program poddany będzie ewaluacji całorocznej. Do zebrania opinii na temat przeprowadzonych zajęć wykorzystana będzie ankieta oraz wywiad. Efekty podjętych działań prezentowane będą poprzez różne formy:
• wystawy prac;
• zdjęcia;
• artykuły na stronie internetowej szkoły;

Opis doświadczeń i eksperymentów:
Zadanie 1
Woda
1. przygotuj 4 szklanki, 3 płaty ręcznika papierowego; szklanki ustaw w rzędzie, do dwóch skrajnych szklanek nalej wody do pełna i barwniki spożywcze, dwie szklanki znajdujące się w środku mają pozostać puste, skręć 1 płat płat ręcznika papierowego i zanurz go w pierwszej i drugiej szklance, skręć 2 płat ręcznika i zanurz go w drugiej i trzeciej, skręć 3 płat ręcznika i zanurz go w trzeciej i czwartej szklance.
Poziom wody po pewnym czasie powinien się wyrównać.
2. Na szklanym talerzu narysuj ludziki flamastrami suchościeralnymi, do talerza wlej wodę i delikatnie poruszaj nim.
Ludziki powinny się poruszać w wodzie.
3. Do naczynia wlewamy 1/3 wody +barwnik, do pełna wlewamy olej/oliwę/oliwkę dla dzieci, do środka wrzucamy tabletkę musującą.
Tabletka musująca powinna wytworzyć wiry i bąbelki.
4. Wlej wodę do szklanki, za szklanką ustaw papier ze wzorkami kolorowymi, przesuwając szklankę zauważysz, że obraz jest odwrócony.
5. Do butelki wlej trochę płynu, dodaj barwnik i butelkę wody utlenionej, wsyp drożdże spożywcze.
Procesy chemiczne, które tam zachodzą powinny spowodować wydostanie się na zewnątrz butelki kolorowej piany i uzyskać energię cieplną.
6. Do miski z wodą włóż małą łódeczkę , której jeden koniec zamaczamy w płynie do naczyń, różnica napięcia na powierzchni wody spowoduje, że przez chwilę łódka sama będzie się poruszała.
https://www.youtube.com/watch?v=UJjj_p6vB2I

Zadanie 3
1. Do przezroczystego naczynia wsypujemy sodę, powoli, po ściankach naczynia wlewamy sporą ilość oleju roślinnego. Do np. trzech naczynek wlewamy ocet i dodajemy różne barwniki. Pipetą/strzykawką nabieramy dany barwnik i wpuszczamy kroplami na olej. Kropla zabarwionego octu po opadnięciu na dno i zetknięciu się z sodą wytworzy gaz (dwutlenek węgla), który spowoduje uniesienie się kropli na powierzchnię oliwy.
2. Wlej na talerz wodę, posyp pieprzem, posmaruj palec mydłem i zamocz w wodzie z pieprzem. (można palec umoczyć w płynie do naczyń)
Pieprz powinien się odsuwać od namydlonego palca.
3. Do kubka wlej 3/4 najlepiej ciepłej wody, możesz ją zabarwić. Następnie wsyp1 łyżkę soli kuchennej i dokładnie rozpuść, po rozpuszczeniu ponownie dodaj łyżkę soli i wymieszaj. Postępuj w ten sposób tak długo, aż sól przestanie się rozpuszczać (roztwór nasycony). Do patyczka od wykałaczki zawiąż sznurek/włóczkę i odstaw na kilka dni. Powinny powstać kryształki.
4. Do większego naczynia wsypujemy mąkę ziemniaczaną, dolewamy wodę i mieszamy, powstanie nam masa, która można przelewać przez ręce, ugniatać i...
https://www.youtube.com/watch?v=C2crhN7qhAY
5. Do szklanki włóż podgrzewacz, zapal go. Do kubka wsyp 2,5 łyżki sody oczyszczonej i zalej ją octem, ustaw bardzo blisko szklanki ze świeczką, możesz pochylić kubek nad szklanką, tak jakbyś chciał tam coś przelać. Gaz, który się wytworzy (dwutlenek węgla ), zadusi płomień czyli wyprze tlen ze szklanki ze świeczką.
6. Potrzebujemy opakowania sody oczyszczonej, którą wsypujemy do miseczki, dodajemy łyżeczkę kwasku cytrynowego i trochę mąki ziemniaczanej, oliwkę dziecięcą, wszystko dokładnie mieszamy, możemy dodać zapach lub barwnik. Całą masę wkładamy do woreczka foliowego i formujemy kulę, którą później wykorzystamy do kąpieli.

Zadanie 4.
1. Do przezroczystego naczynia wlewamy wodę, zanurzamy pustą butelkę i obserwujemy, jak butelka wypełniona wcześniej powietrzem, napełnia się wodą wypychając powietrze z butelki.
Do przezroczystego naczynia wlewamy wodę i zanurzamy w niej do góry dnem kubek, tak żeby w nim było powietrze (kubek wypełniony powietrzem nie chce osiąść na dnie). W tym samym kubeczku, w dnie robimy dziurkę i ponownie zanurzamy kubek, obserwujemy, jak kubek stopniowo się wypełnia woda, a powietrze ulatuje dziurką na powierzchnię wody.
Każde dziecko dostaje przezroczysty kubeczek wypełniony w połowie wodą (może być kolorowa), przez słomkę zostaje powietrze wdmuchnięte do wody i natychmiast się wydostaje z wody.
Powietrze jest lżejsze od wody i jest wszędzie, wypełnia całą przestrzeń.
2. Na małym talerzyku układamy podgrzewacz, zapalamy i przykrywamy przezroczystym naczyniem, mierzymy czas, kiedy świeczka zgaśnie (do spalania potrzebny jest tlen).
3. Nadmuchujemy balonik i wypuszczamy powietrze. Ten sam balon wkładamy do „pustej” plastikowej butelki, ustnik naciągamy na szyjkę butelki i próbujemy nadmuchać balon, nie uda nam się ponieważ butelka wypełniona jest powietrzem, a wylot butelki został zakryty balonem. Kiedy przekujemy butelkę, powietrze będzie mogło się ulotnić w momencie nadmuchiwania balonika i balon wypełni wtedy butelkę.
4. Na talerzyk wylewamy zabarwioną wodę, na środek ustawiamy zapalony podgrzewacz, świeczkę zakrywamy wąską szklanką. Wypalany tlen zasysa wodę do środka szklanki.
5. Nadmuchujemy balon, naklejamy w wybranym miejscu taśmę, w oklejonym miejscu wbijamy igłę, powietrze nie powinno wydostać się na zewnątrz. Powietrze nadal jest uwięzione w balonie.
6. Przyczepiamy w dwóch odległych od siebie miejscach sznureczek, tasiemkę (można jeden koniec wyżej od drugiego), przez sznurek/tasiemkę przeciągamy słomkę, żeby mogła się swobodnie przesuwać. Nadmuchujemy balon i taśmą biurową przyklejamy do słomki. W momencie wypuszczenia powietrza z balonu, szybuje on po sznurku do drugiego końca sznurka/taśmy.

Zadanie VII
1. przygotowujemy kartę badacza i badamy wybrane owoce zmysłami

Nazwa owocu Wzrok wielkość Wzrok kolor Węch zapach, bez zapachu Dotyk smak

2. Przygotowujemy kartę badacza i wychodzimy w pobliże ulicy, sprawdzamy natężenie ruchu

Jak myślę? przeliczenia Jak jest?
rowerzyści
piesi
motocykliści
osobówki
ciężarówki

3. Wycinamy z papieru wiatraczek, przecinamy we wskazanym miejscu, na końcu obciążamy plasteliną, rzucamy w górę i sprawdzamy, czy i jak wiatraczek będzie spadał. Można skrócić jedno śmigło i sprawdzić, czy i jak wiatraczek będzie spadał.

4. Wcześniej gotujemy kapustę modrą bez soli. Na talerzyki wlewamy różne detergenty z gospodarstwa domowego, wlewamy trochę odczynu i sprawdzamy odczyn: kwaśny kolor różowy /czerwony; zasadowy kolor zielony/niebieski; obojętny kolor bez zmian.

Ankieta dla rodziców dotycząca programu
Proszę Państwa o wypełnienie krótkiej ankiety, która pozwoli właściwie ocenić program.

1) Czy zapoznaliście się Państwo z innowacją przyrodniczą „Ciekawy świat – doświadczam i eksperymentuję”?

TAK
NIE
2) Czy uważacie Państwo, że rozwijanie umiejętności przyrodniczych jest ważnym elementem ich rozwoju?
TAK
NIE
NIE MAM ZDANIA

3) Co podobało się Państwu, a co należałoby zmienić w innowacji?
........................................

4) Czy Państwa dzieci chętnie opowiadały o przeprowadzonych doświadczeniach, eksperymentach, obserwacjach?
TAK
NIE
RÓŻNIE

5) Czy w domu Państwa dzieci powtarzały doświadczenia? Uwagi: (nieobowiązkowy)
TAK
NIE

6) Uwagi: (nieobowiązkowy)........................................

Dziękuję za udzielenie odpowiedzi

Opracowała: Danuta Łuczak