Kompetencje kluczowe

KOMPETENCJE KLUCZOWE
- realizacja w oddziale przedszkolnym

Kompetencje zdefiniowane w Zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 XII 2006r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie jako połączenie: wiedzy, umiejętności, postaw odpowiednich do sytuacji:

1. porozumiewanie się w języku ojczystym
2. porozumiewanie się w językach obcych
3. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne
4. kompetencje informatyczne
5. umiejętność uczenia się
6. kompetencje społeczne i obywatelskie
7. inicjatywność i przedsiębiorczość
8. świadomość i ekspresja kulturalna.

Naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, pozwalają na jego stymulację w kierunku kształtowania kompetencji kluczowych.
Wraz z procesami rozwojowymi dziecka tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np.:
- rozwój mowy i poszerzanie się czynnego słownika pozwala na rozwijanie porozumiewania się w języku ojczystym i języku obcym oraz kompetencji społecznych i obywatelskich
- zabawa jako podstawowa aktywność dziecka kształtuje inicjatywność, przedsiębiorczość, świadomość i ekspresję kulturalną
- ciekowość i zadawanie pytań są podstawą do rozwoju kompetencji matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo-technicznych oraz umiejętności uczenia się.

1) POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKU OJCZYSTYM

Jest to zdolność do codziennego komunikowania się dziecka w środowisku przedszkolnym z dorosłymi i innymi dziećmi (np. komunikowanie własnych potrzeb, emocji).

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
- słuchanie utworów literackich czytanych zarówno przez nauczyciela, jak i zaproszonych gości
- wypowiedzi spontaniczne i kierowane
- ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka wierszy, ról
- odgrywanie scenek (drama, zabawy paluszkowe, teatrzyk kukiełkowy, pacynki)
- występy artystyczne dzieci w uroczystościach przedszkolnych
- wypowiadanie się dziecka na własny temat
- zapewnienie wsparcia logopedycznego w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej
- prowadzenie codziennych różnorodnych zabaw logopedycznych (artykulacyjnych, oddechowych, logorytmicznych) dla całej grupy
- ćwiczenia grafomotoryki ręki – jako przygotowanie do pisania (np. plastelina, ciastolina, gazety, masa solna, kształtki sensoryczne)
- wprowadzanie liter, naukę czytania prostych wyrazów i zdań, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchowowzrokową
- doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie liter po śladzie i samodzielnie)
- kontakt z żywym słowem – nauczyciel, aktorzy (2 x w semestrze spektakle teatralne na miejscu)
- codzienny kontakt z literaturą dla dzieci

2) POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKACH OBCYCH

Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym opiera się na wprowadzaniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym w sytuacjach codziennych – w zabawie i nauce, ukazywaniu korzyści, jakie wynikają z umiejętności posługiwania się językiem obcym.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
W ramach realizacji zadań z tego obszaru dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego 2 x w tygodniu po 30 minut – 6-latki oraz 3 razy w tygodniu po 15 minut 3,4 oraz 5-latki. Podczas zajęć przedszkolaki poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim (np. podają swoje imię, wiek, określają nastrój, liczą, nazywają kolory, części ciała, ubrania, podają nazwy zwierząt, części garderoby). Zajęcia to – gry i zabawy ruchowe (grupowe, w parach), piosenki, historyjki obrazkowe, scenki dramowe.
Stosowaną metodą jest Total Physical Response (TPR), co w dosłownym tłumaczeniu oznacza reagowanie całym ciałem (metoda nauczania języka obcego poprzez ruch).

3) KOMPETENCJE MATEMATYCZNE I PODSTAWOWE KOPETENCJE NAUKOWOTECHNICZNE

Kompetencje matematyczne są realizowane na etapie wychowania przedszkolnego miedzy innymi w postaci rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji. Podstawowe kompetencje naukowo-techniczne odnoszą się do opanowania, wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz sposobów i metod objaśniających świat przyrody przez: eksperymentowanie, obserwowanie zjawisk, sprawdzanie, majsterkowanie, powtarzanie procedur i instrukcji oraz weryfikowanie wiedzy i odnoszenie jej do codziennych sytuacji, które dziecko zna.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
1. Kompetencje matematyczne:
- codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie, mierzenie, ważenie, rozróżnianie stron: lewa/prawa
- realizacja ćwiczeń z programu prof. E. Gruszczyk-Kolczyńskiej – „Dziecięca matematyka” (m.in. przeliczanie, porównywanie liczebności, stosowanie liczebników porządkowych, orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni oraz na kartce, pomiary długości, klasyfikowanie, przekształcanie, rytm, następstwo czasu)
- ćwiczenia, zadania, zabawy eksperymentalno-doświadczalne, kulinarne
2. Kompetencje naukowo-techniczne – codzienne działania:
- obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych
- prowadzenie kalendarza pogody
- prowadzenie czasowych „ogródków” w salach
- zabawy mikroskopem, lupą itp.
- zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza)
- zabawy eksperymentalno-doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych, chemicznych), plastyczne, wizualizacyjno-przestrzenne.

4) KOMPETENCJE INFORMATYCZNE

Dziecko w wieku przedszkolnym stopniowo i pod kontrolą wprowadzane jest w przestrzeń wirtualną, przez co zyskuje możliwość rozwijania wszystkich pozostałych kompetencji kluczowych.
PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
W codziennej pracy:
- wykorzystywane są następujące narzędzia TIK: np. magnetofon, laptop, tablica interaktywna, drukarka, sprzęt nagłaśniający)
- wykorzystywanie Internetu – oglądanie prezentacji i filmów edukacyjnych, internetowy teatr TVP,
- nauka kodowania przez zabawę, nie tylko z wykorzystaniem narzędzi TIK
- warsztaty – „Uczymy dzieci programować” (Edu-Sense)

5) UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ

Kompetencje związane z uczeniem się są na tym etapie niezwykle istotne – przedszkole to pierwsze doświadczenie dziecka z uczeniem się, w tym z uczeniem się konsekwentnym, możliwie świadomym i ukierunkowanym na osiągniecie konkretnych celów.
PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
- kompetencja ta jest kształtowana poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego
- podczas wszelkich zajęć dzieci kształtują umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych w przedszkolu, uczą się konkretnych zachowań i reakcji
- dzieci wdrażane są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych) oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej
- praca zespołowa

6) KOMPETENCJE SPOŁECZNE I OBYWATELSKIE

Kompetencje te na tym etapie rozumiane są jako zdolność do stopniowego wychodzenia poza obszar rodziny, do pracy z innymi w grupie przedszkolnej. Na tym etapie istotne jest, aby dziecko zrozumiało obyczaje i sposoby funkcjonowania osób w różnych społeczeństwach i środowiskach, dostrzegało różnorodność zachowań, a stopniowo też postaw.
Bardzo ważne jest również wzbudzanie zainteresowania dzieci otoczeniem domu i przedszkola, zachęcanie do podejmowania działań na rzecz wspólnego dobra i pracy na miarę ich możliwości.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
- realizacja tych treści odbywa się nieustannie, podczas wszystkich sytuacji z jakimi stykamy się w przedszkolnej rzeczywistości, a ich celem jest wykształcenie u dzieci postaw społecznie pożądanych:
- budzenie zainteresowania historią swojej rodziny, kraju,
- stosowanie zwrotów grzecznościowych,
- kulturalne zachowanie podczas różnorodnych sytuacji, umiejętność współpracy, otwartość, bezkonfliktowość, tolerancja, przy jednoczesnym eliminowaniu postaw społecznie niepożądanych
- służą temu tworzone przez dzieci kodeksy zachowania, stosowanie odpowiednio dobranych wzmocnień pozytywnych i konsekwencji
- nauka praw dziecka, obywatelskich, równości oraz poszanowania innych osób
- nauka patriotyzmu przez obchody, m.in. Dnia Niepodległości, Dnia Flagi, Dnia
- udział w akcjach charytatywnych (zbiórki nakrętek i baterii na rzecz chorych dzieci w kraju),
- spacery, wycieczki do różnych miejsc użyteczności publicznych, organizacji (sklep, biblioteka, straż pożarna, bank, ośrodek zdrowia, apteka, kościół)
- spotkania z przedstawicielami różnych zawodów (lekarz, pielęgniarka, strażak, policjant), rodzicami, którzy prezentują swoje zawody

7) INICJATYWNOŚĆ I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Poczucie inicjatywy i przedsiębiorczość należy rozumieć jako zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Kompetencja ta obejmuje działania zmierzające do rozwoju poczucia sprawstwa przez stwarzanie dzieciom warunków do samodzielnego eksplorowania świata, eksperymentowania, doświadczania. Inicjatywność i przedsiębiorczość są rozwijane wielopłaszczyznowo, i co ważne, ich elementy są obecne podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych, w których uczestniczy dziecko w przedszkolu.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
- w ramach realizowania tych treści stwarzane są każdorazowo okazje pozwalające dzieciom samodzielnie doświadczać, eksperymentować, eksplorować (np. robienie kanapek, sałatek, szaszłyków, pieczenie, malowanie, rysowanie, wydzieranie, lepienie, układanie klocków, zabawy w piaskownicy)
- zabawy na placu zabaw, w sali gimnastycznej, w kącikach zainteresowań
- zabawy doświadczalne i eksperymentalne
- granie w gry zespołowe typu, np. „chińczyk”, warcaby, szachy
- współpraca podczas stawiania dzieciom zadań do wykonania w parach, grupach czy zespołach, co pozwala im poczuć się współodpowiedzialnymi za ostateczny efekt podejmowanych działań
- zajęcia plastyczne, wizualizacyjno-przestrzenne, sportowe, logorytmiczne, kulinarne, eksperymentalno-doświadczalne prowadzone przez nauczycieli
- udział w warsztatach zewnętrznych, np. świece, mydełka, obrazki z piasku, wiklina, pierniki,
- instrumenty perkusyjne
- wycieczki, wyjścia – sad, gospodarstwo agroturystyczne, muzeum, kino

8) ŚWIADOMOŚĆ I EKSPRESJA KULTURALNA

Praca w tym obszarze ukierunkowana jest na twórcze wyrażanie doświadczeń i emocji za pośrednictwem różnorodnych środków ekspresji: muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych. Doświadczania takie pozwalają na wyrażenie przez dziecko różnorodnych stanów emocjonalnych, wyzwolenie pozytywnych emocji, a przez to otwarcie się na nowości. Wzmacniają inicjatywę i pomagają w nawiązaniu relacji.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA ODDZIAŁU PRZEDSZKOLNEGO
Te kompetencje przedszkolaki nabywają poprzez:
- malowanie (w tym nietypowymi technikami, np. malowanie gąbkami, wacikami, odbijanie liści), rysowanie, śpiewanie, taniec
- wystawy prac dzieci (sala, korytarze)
- udział w różnych uroczystościach – jako mali aktorzy (pasowanie na przedszkolaka, Jasełka, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Mamy i Taty, pożegnanie przedszkola) z instrumentacją dźwiękową (gra na prostych instrumentach muzycznych)
- udział w konkursach (muzyczne, plastyczne, recytatorskie),
- udział w przedstawieniach teatralnych w przedszkolu (2 x w semestrze) oraz inscenizacjach teatralnych lub koncertach przygotowanych przez starszych kolegów ze szkoły