Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo

Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo.
OPIS I ANALIZA PRZYPADKU DZIECKA NADPOBUDLIWEGO -PSYCHORCHOWO

Wstęp:

Termin „nadpobudliwość psychoruchowa” dotyczy zarówno sfery ruchowej jak i psychicznej. Przejawia się w postaci wzmożonego pobudzenia ruchowego, nadmiernej reaktywności emocjonalnej oraz zaburzeniach funkcji poznawczych, głównie w postaci zaburzeń uwagi ( wg H. Nartowskiej). Dzieci nadpobudliwe są bardzo kłopotliwe dla otoczenia. Swoim zachowaniem stwarzają wiele problemów wychowawczych zarówno
rodzicom w domu jak i nauczycielom w przedszkolu, szkole. Dzieciom nadpobudliwym należy poświęcać dużo uwagi. Wymagają one nie tylko specjalnego sposobu postępowania ale również odpowiedniej postawy rodziców i wychowawców.

1.Identyfikacja problemu
Diagnozie indywidualnej poddałam dziecko z nadpobudliwością ruchową. Na zajęciach dydaktycznych i podczas zabawy, moją uwagę bardzo szybko zwrócił chłopiec, który sprawiał trudności wychowawcze.
W czasie zajęć często kręcił się, głośno rozmawiał, niszczył i psuł swoje prace i prace kolegów, nie potrafił skoncentrować uwagi, często wstawał, zmieniał pozycję. Pracował powoli i często nie kończył rozpoczętych zadań, łatwo się zniechęcał. Był nadmiernie gadatliwy. Każdy najmniejszy bodziec odrywał go od pracy. W kontaktach z rówieśnikami był konfliktowy, przeszkadzał w zabawie, nie chciał się podporządkować innym dzieciom, sam nie potrafił zorganizować żadnej zabawy. Często przejawiał agresję w stosunku do dzieci. Bez powodu potrafił uderzyć, kopnąć, popychać, zabierać dzieciom zabawki. Dzieci bardzo często skarżyły się na jego zachowanie.
Takie zachowanie Igora bardzo mnie zaniepokoiło. Postanowiłam przejrzeć dostępną literaturę na temat problemów w zachowaniu dzieci, a w szczególności skoncentrować się na przyczynach takich zachowań jakie wystąpiły u chłopca.
2. Geneza i dynamika zjawiska
W celu wyjaśnienia przyczyn występujących zaburzeń zastosowałam następujące metody: obserwację, wywiad z matką, rozmowę z pozostałymi dziećmi z grupy. Z wywiadu z matką dowiedziałam się, że Igor jest jedynakiem. Od urodzenia chłopiec był bardzo uciążliwy i niespokojny, wszędzie go było pełno. Gdy zaczął chodzić, był bardzo ruchliwy. Mama twierdzi, że nie umiał spokojnie chodzić, tylko wszystko wykonywał w biegu. Dziadkowie nie nadążali za nim na spacerach.Od dłuższego czasu praktycznie matka wychowuje go sama, gdyż ojciec pracuje za granicą. Gdy przyjeżdża stara się mu zrekompensować swoją nieobecność i pozwala mu na wszystko. Mama chłopca martwi się jego zachowaniem i nie bardzo wie jak poradzić sobie z tym problemem. Postanowiłyśmy wspólnymi siłami zaradzić temu problemowi. Zarówno matka jak i ja dużo rozmawiałyśmy z dzieckiem, tłumaczyłyśmy mu jak powinien się zachowywać w przedszkolu i obie miałyśmy wrażenie, że nasze prośby do niego trafiały, ale na krótko. Z rozmów z dziećmi z grupy wynika, że chłopiec nie jest lubiany. Koledzy przypisują mu negatywne cechy charakteru, takie jak: kłótliwość i agresję, używanie brzydkich słów, nieumiejętność współdziałania w grupie, złośliwość.
Chłopiec powoduje, że atmosfera pracy w sali staje się coraz bardziej uciążliwa i napięta. Częste konflikty z dziećmi, impulsywne zachowanie, nadruchliwość zagrażająca jemu, także dzieciom, sprawiały, że wszystko obracało się wokół jego osoby. Zaczęłam doznawać przykrego stanu napięcia, zmęczenia i wysiłku. Odczułam, że dzieci z lękiem patrzyły na jego zachowanie. Czuły się zagrożone i niepewne.
To co rzucało się w oczy to jego wzmożona potrzeba ruchu. Biegał, wygłupiał się, popisywał. Na zajęciach i w czasie zabaw zorganizowanych zwykle nie uważał, stale się kręcił, wiercił i przeszkadzał. Podczas zajęć dydaktycznych mówił nie zapytany, często nie na temat. Nie umiał spokojnie poczekać na swoją kolejkę. Domagał się nagród, wyróżnień. Często wdawał się w kłótnie, złościł się. Cieszył się, gdy coś nawet niechcący zepsuł czy zniszczył.

3.Znaczenie problemu.
W związku z problemem zapoznałam się z literaturą fachową. Z obserwacji zachowania Igora można stwierdzić, że chłopiec przejawia typowe reakcje dziecka nadpobudliwego ruchowo. Dziecko prezentuje taki zespół cech układu, w którym istnieje znaczna przewaga procesów pobudzania nad procesami hamowania przy dużej ruchliwości (wg H. Spionek i H. Nartowskiej).
Niepokojące zachowania chłopca sprowadzają się do:
- nadmiernej ruchliwości,
- wzmożonej emocjonalności,
- specyficznych zaburzeń funkcji poznawczych, przejawiających się głównie w formie koncentracji uwagi.
Chłopiec miał negatywny wpływ na pozostałe dzieci. Dezorganizował prace kolegów, poprzez ciągłe absorbowanie innych swoją osobą. Mówił dużo i często komentował wykonywane przez siebie czynności. Jeśli musiał poczekać na swoją kolej podczas rozmowy lub w innej sytuacji niecierpliwił się, przerywał kolegom i nauczycielowi. Nie potrafił opanować swojego podniecenia, co dezorganizowało pracę na zajęciach. Okazywał znudzenie i zniecierpliwienie, jeśli nie był w centrum uwagi. W sytuacjach konfliktowych łatwo się irytował, złościł i obrażał. Reagował słownie, głośno i szczerze mówiąc to, co aktualnie myśli, co nie było akceptowane przez rówieśników. Często był prowokowany przez kolegów, którzy go nie lubili i usuwali poza nawias grupy. Chłopiec zdawał sobie sprawę ze swego postępowania, próbował je zmienić, ale kolejne próby kończyły się niepowodzeniem.
4.Prognoza.
a) negatywna
W przypadku braku odpowiednich oddziaływań zarówno ze strony przedszkola, jak i domu nasilać się będą trudne zachowania chłopca wobec dzieci w grupie , oraz rodziny. Ta eskalacja agresji mogłaby doprowadzić do odrzucenia Igora przez grupę. To z kolei pociągnie za sobą nową falę agresji i niewłaściwych zachowań.

b) pozytywna
Wskazane są tu działania, które zmieniają relację między członkami rodziny, poprawiają komunikację w rodzinie, utwierdzą chłopca, że jest akceptowany, kochany i potrzebny. Matka i ojciec wykażą się odpowiedzialnością oraz konsekwencją w postępowaniu z synem.
Mam nadzieję, że odpowiednie działania wychowawcze –moja współpraca , pedagogiem i rodzicami – przyniosą oczekiwane efekty: stopniowe wyeliminowanie zaburzeń zachowania i agresywnych poczynań chłopca . Przede wszystkim Igor musi odzyskać poczucie własnej wartości, a to z kolei pozwoli mu pozytywnie zaistnieć w przedszkolu.Zostanie zaspokojona jego potrzeba bezpieczeństwa, miłości, akceptacji i zrozumienia, co spowoduje poprawę zachowania się chłopca w przedszkolu.

5. Propozycje rozwiązań
Cele:
- uświadamianie chłopcu mechanizmów konfliktów, ukazywanie i wdrażanie alternatywnych
sposobów ich rozwiązywania,
- uaktywnianie pozytywnego myślenia o bliskich,
- uwrażliwianie chłopca na uczucia innych osób,
- eliminowanie zachowań agresywnych i niepożądanych,
- uświadomienie dziecku celowości własnej zmiany i korzyści z tego płynących,
- zachęcanie rodziców do współpracy z przedszkolem w celu pomocy ich dziecku.

Zadania:

- przeprowadzenie rozmowy z dzieckiem-wyrażenie zrozumienia dla jego trudnej sytuacji,
wyjaśnienie konieczności zmiany jego zachowania,
- podjęcia współpracy z rodzicami, omówienie problemu,
- stwarzanie sytuacji wychowawczych umożliwiających osiąganie sukcesów , wyzwalanie
pozytywnych emocji,
- wdrażanie do zajęć grupowych, których celem jest dostarczenie dziecku okazji do przeżywania pozytywnych doświadczeń społecznych korygujących własne negatywne zachowanie,
- nawiązanie kontaktu indywidualnego z dzieckiem w ramach zajęć dydaktyczno- wyrównawczych.

Podejmując się pracy z Igorem postawiłam sobie za cel przede wszystkim stworzenie właściwej atmosfery wokół jego osoby i właściwego podejścia do jego problemu.
Praca ta przebiegała w kilku kierunkach. Była to więc praca indywidualna z dzieckiem i praca z zespołem rówieśniczym.
W pracy indywidualnej byłam nastawiona na zaspokojenie wzmożonej potrzeby ruchu, na eliminowanie niepożądanych impulsywnych zachowań oraz poprawę koncentracji. Z Igorem prowadziłam rozmowy indywidualne. Dałam mu możliwość wypowiadania się na interesujące dla niego tematy. Ponadto stosowałam różne ćwiczenia i zabawy relaksacyjne pozwalające mu się wyciszyć i skoncentrować na zadaniu. Angażowałam go do pełnienia dyżurów i w prace o charakterze społeczno - użytecznym. W ten sposób uczyłam go koncentracji, zaspokajałam potrzeby ruchu i potrzebę tworzenia. Jeśli zaś chodzi o pracę z grupą to próbowałam go uczulić na obecność innych, rozbudzać w nim poczucie wartości, akceptacji różnic między ludźmi, budowanie poczucia bezpieczeństwa, umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz okazywania sobie miłych gestów, oznak, słów. W tym celu realizowałam tematy integrujące grupę takie jak: ,,Dobry kolega", ,,Ja i przedszkole", ,,Co widzę, myślę i czuję". Bardzo pomocne okazały się zabawy słowne o charakterze integracyjno – poznawczym ,,Witam Cię", ,,Iskierka przyjaźni", ,,Kłębek wełny".
Ponadto prowadziłam zajęcia w formie zabaw dydaktycznych oraz ćwiczenia relaksacyjne. Poprawiały one koncentrację, stabilność emocjonalną, wyciszały stresy, rozluźniały mięśnie oraz ćwiczyły pamięć i słuch.

6. Wdrażanie oddziaływań.
Pierwszym etapem moich oddziaływań było zorganizowanie spotkania z obojga rodzicami Igora. Matka sprawiała wrażenie osoby zrezygnowanej i bezradnej wobec swoich kłopotów z synem. Była jednak otwarta na moje propozycje i sugestie. Ojciec nie zabierał głosu tylko przysłuchiwał się rozmowie. Rodzice jednak postanowili zrobić wszystko, by znaleźć nieco więcej czasu dla syna i pozwolić mu poczuć, że jest potrzebny, kochany i w pełni akceptowany.
Sugerowałam mamie aby w stosunku do syna starała się unikać nadmiaru bodźców, żeby stosowała skuteczne sposoby nagradzania. Powinna nadal czuwać nad jego organizacją zabawy, a także pomagać mu w wykonywaniu trudniejszych zadań.
Ja także otoczyłam go szczególną opieką i włączyłam w różne prace na rzecz grupy. Starałam się zwracać szczególną uwagę na wzmacnianie pozytywnych zachowań i jednocześnie zmniejszyć zachowania negatywne.

7.Efekty oddziaływań
Zastosowanie zamierzonych celów i oddziaływań doprowadziło do znacznego polepszenia sytuacji Igora. Objawy nadpobudliwości psychoruchowej znacznie zmniejszyły się i w chwili obecnej występują okresowo i tylko w niektórych sytuacjach. Dziecko zaczęło wykazywać więcej zainteresowania pracą na zajęciach, co wpłynęło na poprawę jego koncentracji. Podniosło to również samoocenę chłopca. Zwiększyła się też jego odporność psychiczna w sytuacjach trudnych. Dziecko znalazło też sposób na wyładowanie negatywnych emocji poprzez aktywne uczestnictwo w zajęciach i zabawach sportowych.
Wszystkie oczekiwane efekty zawarte w prognozie pozytywnej zostały osiągnięte.