Indywidualny program rozwoju dziecka z zaburzonym rozwojem percepcji słuchowej, wzrokowej, sprawności grafomotorycznej oraz mowy jako wspomaganie rozwoju dziecka 6-letniego

Opracowanie: Milena Maciejczyk

Indywidualny program rozwoju dziecka z zaburzonym rozwojem percepcji słuchowej, wzrokowej, sprawności grafomotorycznej oraz mowy jako wspomaganie rozwoju dziecka 6- letniego.

Na podstawie przeprowadzonych badań przez Poradnię Psychologiczno Pedagogiczn?

w Wodzislawiu Śl. opracowałam „Plan indywidualnego wspierania i usprawniania dziecka
w poszczególnych sferach rozwojowych”.
Głównym zadaniem wynikającym z potrzeb takiego planu jest stymulowanie
i wspomaganie rozwoju potencjalnych możliwości dziecka, respektowanie jego potrzeb
w sposób przedmiotowy. Plan ten zawiera propozycję działań i ćwiczeń zapewniających wielostronny rozwój z uwzględnieniem potrzeb indywidualnych w klimacie swobody
i aktywności.

Imię i nazwisko dziecka:
Data urodzenia/wiek dziecka: 6 lat
Grupa przedszkolna: sześciolatki”
Nauczyciele prowadzący: Milena Maciejczyk

Diagnoza Poradni PP:
występowanie dysharmonii w sferze emocjonalnej ,wycofanie dziecka(emocjonalno – motywacyjnej, poznawczej, percepcyjno – motorycznej)

Wyniki diagnozy i obserwacji przedszkolnej cech rozwojowych dziecka 6 - letniego (na podstawie: Diagnozy oraz Arkusza obserwacji cech rozwojowych dziecka)
Dziecko charakteryzuje przeciętny poziom rozwoju z dysharmonią rozwojow?

Cele ogólne (całoroczne) wspomagania rozwoju dziecka:
- z harmonizowanie rozwoju i umożliwienie przyswojenia podstawowych umiejętności i kompetencji,
- stymulowanie percepcji słuchowej,
- rozwijanie i doskonalenie umiejętności odbioru, rozpoznawania i naśladowania odgłosów i dźwięków
z najbliższego otoczenia,
- rozwijanie analizy i syntezy słuchowej oraz słuchu fonematycznego,
- zachęcanie dziecka do pracy,
- nagradzanie dziecka za prawidłowo wykonane czynności,
- ukazywanie atrakcyjności wykonywanych zabaw,
- stopniowanie trudności,
- nie dopuszczenie do tego by zabawa była chaotyczna, nużąca,
- stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka,

Cele szczegółowe wspomagania rozwoju dziecka:
- rozwijanie umiejętności rozpoznawania dźwięków naturalnych (pochodzących z otoczenia),
- rozwijanie umiejętności dostrzegania i opisywania różnic w dźwiękach,
- rozwijanie pamięci słuchowej (powtarzanie różnych dźwięków i ich układów rytmicznych),
- zapoznanie ze strukturą wypowiedzi - wyodrębnianie zdań w wypowiedziach, w zdaniach - słów,
- rozwijanie umiejętności rytmizacji wypowiedzi z jednoczesnym podziałem słów na sylaby,
- rozwijanie słuchu fonematycznego poprzez określanie pierwszej głoski w słowach,
- wyrównywanie dysharmonii rozwojowych,
- usprawnianie koordynacji wzrokowo – ruchowej,
- rozwijanie sprawności manualnej,
- wyrabianie płynności i precyzji ruchów,
-usprawnianie mięśni palców i zdolności współpracy palców ręki,
- wyrabianie umiejętności prawidłowego posługiwania się narzędziem piszącym,
- wdrażanie do dokładności, staranności, kształcenie wrażliwości estetycznej,
- likwidowanie napięcia mięśniowego,
- usprawnienie narządów artykulacyjnych,
- poprawienie wymowy,
- zwiększenie zasobu słownictwa,
- wzmacnianie cech osobowości, rozbudzanie zainteresowań, wyrobienie właściwej motywacji do nauki,

Metody Pracy:
- metoda dobrego startu, której głównym celem jest jednoczesne usprawnianie analizatora wzrokowego,
słuchowego i kinestetyczno-ruchowego, koordynowanie czynności wzrokowo-słuchowo-ruchowych
oraz harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych, gry i zabawy dydaktyczne integrujące funkcje
percepcyjno- motoryczne
- metoda ruchu rozwijającego W. Sherbone
- elementy Metody Dennisona
- elementy Metody Jadwigi Cieszyńskiej
- elementy Metody Anny Smoleńskiej
- ćwiczenia grafomotoryczn H. Tymichowej
- techniki relaksacyjne w wersji B. Kaji
- metody czynnościowe – angażujące dziecko w działaniu: metoda samodzielnych doświadczeń, metoda zadań,
- metoda ćwiczeń utrwalających,
- metody oglądowe – pokaz, wzór, przykład,
- metody słowne – rozmowa, opowiadanie, instrukcja słowna,

Pomoce dydaktyczne:
Plyty CD, instrumenty muzyczne, zestaw pojedynczych obrazków, loteryjki, domina, rozsypanki, historyki obrazkowe, obrazki tematyczne, wierszyki, rymowanki, klocki konstrukcyjne, wzory szlaczków, szablony, koraliki do nawlekania, przybory do rysowania, lepienia, wycinania itp.

PAŹDZIERNIK
Doskonalenie sprawności manualnych
- rysowanie znaków graficznych po śladzie - łączenie kropek;
- stemplowanie, obrysowywanie szablonów i kopiowanie rysunków;
- łączenie kropek liniami - tworzenie obrazków, trójkątów lub "zbieranie ziemniaków";
- rysowanie po śladzie obrazków i znaków graficznych;

Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- wyodrębnianie zdań w wypowiedzi ustnej;
- podział zdania na wyrazy - liczenie wyrazów;
- podział wyrazów na sylaby - liczenie sylab;
- wyróżnianie głosek w wyrazach (nagłosie, wygłosie, śródgłosie);

Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- Ćwiczenia języka np.: wysuwanie języka na zewnątrz jamy ustnej; dotykanie końcem języka nosa i podbródka - na przemian;
poruszanie językiem z lewa na prawo, dotykając czubkiem języka kątów ust; dotykanie językiem górnych zębów z wewnątrz i z zewnątrz;
- Ćwiczenie dolnej szczęki np.: swobodne opuszczanie w dół i podnoszenie dolnej szczęki (język płaski w bezruchu).
- Ćwiczenia podniebienia miękkiego np.: ziewanie; kaszlenie z językiem wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej; chrapanie na wdechu i wydechu; wymawianie sylab ak, ka, ku, aka, oko, uku; oddychanie - wdech przez nos, wydech przez usta.
- Dokładne wypowiadanie na głos i szeptem każdą samogłoskę osobno: a, o, u, e, y, i,
oraz razem: aoueyi kontrolując układ warg przed lustrem ;

LISTOPAD
Doskonalenie sprawności manualnych
- przetwarzanie obrazu ruchomego na obraz graficzny;
- odtwarzanie różnych układów i wzorów;
- rysowanie linii nieregularnych, pionowych, poziomych, skośnych i łuków;
- odwzorowywanie kształtów i kilkuelementowych układów.

Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- dostrzeganie i rozpoznawanie dźwięków w naturalnym środowisku;
- liczenie wyrazów w wypowiadanym zdaniu, sylab w wyrazach;
- wyodrębnianie samogłosek i spółgłosek w nagłosie i wygłosie wyrazów;
- składanie obrazka z części bez wzoru.

Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- ćwiczenie mięśni narządów mowy : szczęki dolnej, warg, języka i podniebienia miękkiego
z wykorzystaniem małych kieszonkowych lustereczek w celu uzyskania samokontroli( np. wysuwanie prostego języka przy otwartych ustach, dotykanie czubkiem języka kącików warg, oblizywanie czubkiem języka warg, chuchanie na lusterko itp.)
- wdrażanie do wyrazistego mówienia- regulowanie oddechu, tempa mówienia i siły głosu;
- zabawa naśladowcza,, Lusterko”- powtarzanie mimiki i ćwiczeń narządów mowy pokazanych przez dziecko siedzące naprzeciw
- wykonywanie ćwiczeń głosowych na samogłoskach ( np. usypianie lalki: aaa....; płacz: uuu...eee...)

GRUDZIEŃ
Doskonalenie sprawności manualnych
- rysowanie po śladzie;
- kreślenie linii pionowych, poziomych, skośnych, łuków, kół i linii falistych;
- wycinanie z papieru gazetowego na temat dowolny;
- kolorowanie obrazków o tematyce świątecznej.

Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- porównywanie dwóch obrazków różniących się szczegółami;
- wyróżnianie głosek na początku i na końcu wyrazów ;
- określanie miejsca danej głoski w wyrazie;
- liczenie sylab i głosek w wyrazach , dobieranie obrazków zaczynających się na daną głoskę.

Ćwiczenia doskonalące aparat mowy

- ćwiczenia oddechowe: dmuchanie na miseczkę utworzoną z dłoni- studzenie zupy, dmuchanie na małe kulki waty w celu ich przemieszczania po powierzchni stolika lub zdmuchiwania z dłoni;
- ćwiczenia oddechowe połączone z ruchami rąk, nóg i tułowia;
- zabawa,, Głuchy telefon”- wyraziste i ciche wypowiadanie wyrazów w zabawie.

STYCZEŃ
Doskonalenie sprawności manualnych
- pisanie po śladzie poznanych liter;
- kalkowanie i kolorowanie obrazków.
Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- czytanie sylab i wyrazów zbudowanych z poznanych liter;
- wdrażanie do poprawnego wymawiania wszystkich głosek i grup spółgłoskowych.
Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- ćwiczenia oddechowe: nadmuchiwanie balonów, robienie baniek mydlanych;

LUTY
Doskonalenie sprawności manualnych
- wodzenie kredką po wykropkowanym śladzie , kolorowanie obrazka;
- odwzorowywanie elementów literopodobnych w liniaturze;
-kalkowanie i kolorowanie obrazków ze szczególnym zwróceniem uwagi na nie wychodzenie za linię
- rozwiązywanie zagadek rysunkowych,, Co jest na obrazku?”- kolorowanie pól oznaczonych cyframi na podany kolor
Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- identyfikowanie liter drukowanych i pisanych;
- układanie zdań z podanymi wyrazami;
- czytanie prostych tekstów z Czytanki dla sześciolatka;
- rozpoznawanie całościowe wyrazów, łączenie wyglądu graficznego wyrazu z obrazkiem
Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy: kląskanie, cmokanie; prawidłowa wymowa nazw obrazków : szafa, koszyk, mysz, czapka itd.
- ćwiczenia żuchwy- opuszczanie unoszenie do góry; ćwiczenia warg- zakładanie wargi dolnej na górną i odwrotnie
- zabawy z sylabami- wyklaskiwanie sylab, śpiewanie zdań sylabami, wypowiadanie szeptem sylab itp.
- zabawa pragmatyczna- wypowiadanie się na temat historyjki obrazkowej,, Przygody Pana Hippopo”

MARZEC
Doskonalenie sprawności manualnych
- odgadywanie zagadek ruchowych- rysowanie ręką, dłonią i palcem w powietrzu kształtów znanych figur i przedmiotów;
- układanie obrazka z części bez wzoru w jak najszybszym tempie;
- wycinanie z papieru gazetowego na temat dowolny , nazywanie swoich prac;
- stemplowanie gotowymi stemplami i kolorowanie powstałych obrazków;
Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- układanie historyjki obrazkowej i omówienie jej treści;
- zabawa polegająca na zauważeniu żartobliwych nieprawidłowości na obrazkach;
- układanie zdań z liter alfabetu ruchomego i odczytywanie ich;
- ilustrowanie treści czytanki;
Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- zabawy ortofoniczne- naśladowanie głosów zwierząt;
- zabawa dźwiękonaśladowcza; wykorzystanie utworów J. Brzechwy i J. Tuwima;
- zabawy samogłoskami- ćwiczenia fonacyjno- oddechowe przy użyciu lusterka;
- rozwiązywanie zagadek o różnorodnej tematyce;

KWIECIEŃ
Doskonalenie sprawności manualnych
- pisanie po śladzie poznanych liter;
- kalkowanie i kolorowanie obrazków.
- rysowanie linii nieregularnych, pionowych, poziomych, skośnych i łuków;
- przetwarzanie obrazu ruchomego na obraz graficzny;

Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- określanie miejsca danej głoski w wyrazie;
- liczenie sylab i głosek w wyrazach , dobieranie obrazków zaczynających się na daną głoskę.
- układanie zdań z liter alfabetu ruchomego i odczytywanie ich;
- czytanie prostych tekstów z Czytanki dla sześciolatka;

Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- wdrażanie do wyrazistego mówienia- regulowanie oddechu, tempa mówienia i siły głosu;
- ćwiczenie mięśni narządów mowy : szczęki dolnej, warg, języka i podniebienia miękkiego
z wykorzystaniem małych kieszonkowych lustereczek w celu uzyskania samokontroli( np. wysuwanie prostego języka przy otwartych ustach, dotykanie czubkiem języka kącików warg, oblizywanie czubkiem języka warg, chuchanie na lusterko itp.)
- ćwiczenia oddechowe: nadmuchiwanie balonów, robienie baniek mydlanych;
- ćwiczenia artykulacyjne utrwalające prawidłową wymowę głosek przedniojęzykowo- dziąsłowych; sz, ż, cz, dż.

MAJ
Doskonalenie sprawności manualnych
- stemplowanie gotowymi stemplami i kolorowanie powstałych obrazków;
- pisanie po śladzie poznanych liter;
- kalkowanie i kolorowanie obrazków.
- odwzorowywanie kształtów i kilkuelementowych układów.

Analiza i synteza wzrokowo- słuchowa
- dostrzeganie i rozpoznawanie dźwięków w naturalnym środowisku;
- liczenie wyrazów w wypowiadanym zdaniu, sylab w wyrazach;
- układanie zdań z podanymi wyrazami;
- czytanie prostych tekstów z Czytanki sześciolatka;

Ćwiczenia doskonalące aparat mowy
- ćwiczenia artykulacyjne zmierzające do utrwalania prawidłowej wymowy głosek przedniojęzykowo- zębowych : s, z, c, r;
- ćwiczenia oddechowe: dmuchanie na miseczkę utworzoną z dłoni- studzenie zupy, dmuchanie na małe kulki waty w celu ich przemieszczania po powierzchni stolika lub zdmuchiwania z dłoni;
- ćwiczenia oddechowe: nadmuchiwanie balonów, robienie baniek mydlanych;
- ćwiczenia artykulacyjne utrwalające prawidłową wymowę głosek przedniojęzykowo- dziąsłowych; sz, ż, cz, dż.

Biorąc pod uwagę złożoność zaburzeń, zalecana jest stała, systematyczna praca z dzieckiem jednocześnie w przedszkolu i w domu rodzinnym oraz ze stopniowaniem trudności
i docenianiem postępów (system nagród).

Ewaluacja programu:
Podczas realizacji programu zakłada się systematyczną ewaluację osiągnięć i umiejętności poprzez:
– systematyczną obserwację dziecka i zapisywanie spostrzeżeń na karcie obserwacyjnej,
– rozmowy z współpracującym nauczycielem,
– rozmowy z rodzicami,
– analizę karty ćwiczeń dziecka
W celu oceny przydatności i efektów realizowanego programu pod koniec roku szkolnego przeprowadzone zostaną:
– ankieta dla rodziców.

Bibliografia:
- Tymichowa H. ,,Ćwiczenia rozwijające sprawność ruchową ręki i koordynację wzrokowo – ruchową.
- Gąsowska T., Stępkowska Z. „Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu”
- M. Bagdanowicz, Trudne litery, Harmonia, Gdańsk 1999.
- M. Bogdanowicz, M. Barańska, E. Jakacka, Metoda Dobrego Startu, WSiP, Warszawa 1998.
- Spionek H. „Zaburzenia rozwoju uczniów, a niepowodzenia szkolne”
- Styczek I. „Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego”
- Zakrzewska B. „Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu”
- Cieszyńska J., Korendo M., Wczesna interwencja terapeutyczna, Kraków 2007