Zespół Aspergera

Osoby z zespołem Aspergera są wyjątkowe.
Mają wiele mocnych stron, dzięki którym starają się z naszą pomocą przezwyciężać trudności.

Zespół Aspergera definiuje się jako grupę całościowych zaburzeń rozwojowych występujących zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.
Za najbardziej realną przyczynę zespołu Aspergera można uznać podłoża neurologiczne. Do najczęściej wymienianych przyczyn należą również czynniki genetyczne – uwarunkowane genami znajdującymi się na chromosomach 3, 4, 11 i genem EN2 na chromosomie 7.
Wśród innych przyczyn choroby wymienia się:
- toksoplazmozę,
- dziecięce porażenie mózgowe,
- urazy okołoporodowe,
- uszkodzenia centralnego układu nerwowego,
- przebyte infekcje,
- komplikacje po szczepieniach.

Objawy zespołu Aspergera
Do najbardziej charakterystycznych cech, związanych z zespołem Aspergera należą:
- upośledzenie komunikacji słownej,
- upośledzenie komunikacji pozasłownej,
- trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych,
- specyficzne zainteresowania, które przyjmują nawet formę obsesji,
- awersję wobec zmian.

Dziecko z zespołem Aspergera cechuje:
- rozwój poznawczy w granicach normy,
- w zasadzie prawidłowy rozwój mowy,
- zamiłowanie do zachowania rutyny i rytuałów,
- ograniczone zainteresowania i aktywności,
- często występująca niezgrabność ruchowa,
- zaburzony rozwój umiejętności społecznych.

Wśród powszechnie występujących objawów choroby Aspergera wymienić należy również:
- problemy z dostosowaniem swoich reakcji i zachowań do określonych sytuacji oraz kontekstów społecznych,
- opór wobec zewnętrznych oddziaływań wychowawczych,
- nietypowy język, przypominający mowę profesorską w krzywym zwierciadle, dzieci z zespołem Aspergera niewłaściwie intonują wyrazy, mają problemy z zaimkami, nadużywają niektórych zasłyszanych słów, nie do końca rozumiejąc ich znaczenie,
- jąkanie się, mówienie zbyt szybko, połykanie głosek,
- specyficzne zachowanie, odstające od normy,
- częste wybuchy gniewu, agresji i frustracji w odpowiedzi na brak zrozumienia ze strony otoczenia,
- odstawanie pod rożnymi względami od rówieśników,
- naiwność,
- kłopoty z adaptacją w grupie,
- problemy z realizacją wytyczonych zadań i celów,
- hiperaktywność,
- trudności z koncentracją,
- zainteresowanie tylko jedną, wąską dziedziną nauki,
- ekscentryczność,
- kolekcjomania,
- fenomenalna pamięć,
- duże zdolności do nauki, w sensie mechanicznym, dziecko potrafi powtórzyć to, czego się nauczyło, ale niekoniecznie to rozumie,
- małe umiejętności w rozwiązywaniu problemów,
- niska samoocena,
- zła tolerancja porażek,
- krytyka wobec siebie,
- częste odczuwanie lęku, urazy i zdenerwowania,
- trudności w uświadamianiu sobie własnych emocji,
- trudności w wyrażaniu emocji,
- upośledzenia motoryczne,
- słaba koordynacja ruchowa,
- niskie umiejętności manualne,
- nadczynność psychoruchowe, tzw. ADHD,
- specyficzne reagowanie na bodźce zmysłowe,
- strach przed głośnymi, intensywnymi dźwiękami,
- nadwrażliwość,
- obniżony próg bólu,
- skłonności do popadania w konflikty.

Cechą charakterystyczną dla zespołu Aspergera są zachowania obsesyjne. Uwielbiają stałość otoczenia, nie lubią zmian. Prowadzą uporządkowane życie, według ustalonych schematów, są mało elastyczni. Osoby z zespołem Aspergera (ZA) mają trudności w prowadzeniu rozmowy opartej na wymianie poglądów, ponieważ przejawiają tendencję do powracania do tych tematów, które je interesują. Nie rozumieją żartów albo śmieją się w nieodpowiednim momencie. Ich język jest zbyt pedantyczny, pozbawiony potocznej mowy. Ich mowa może być przekoloryzowana albo zbyt intelektualna, jakby cytowali podręczniki. Osoby z ZA odczytują komunikaty dosłownie, mogą nie rozumieć znaczeń przenośnych, przysłów, które rozumiane są zbyt dosłownie, a także rozumienie żartów, ironii. Dziecko przejawia trudności w naprzemiennej komunikacji, nie potrafi rozpoznać, kiedy powinno się odezwać, przerywa rozmowę w trakcie jej trwania, może mówić w trakcie wypowiedzi innych osób. Dziecko może nie posługiwać się gestem, mimika może być sztywna, niedostosowana do sytuacji, np. dziecko cały czas może uśmiechać się nieadekwatnie lub mieć „twarz pokerzysty”.
Obserwuje się u nich zaburzenia integracji sensorycznej – reagują nieadekwatnie do bodźców w otoczeniu. U części dzieci występuje nadwrażliwość na niektóre bodźce sensoryczne (np. słuchowe, wzrokowe, dotykowe, zapachowe, smakowe). Mogą one na niektóre dźwięki, hałas, nadmiar bodźców wzrokowych, migoczące światło lamp jarzeniowych, reagować rozdrażnieniem zatykaniem uszu, bronieniem się przed dotykiem, niechęcią noszenia niektórych ubrań ze względu na ich fakturę, metki.
Iloraz inteligencji u dzieci z zespołem Aspergera mieści się w granicach normy lub jest wyższy. Zwraca uwagę dobra pamięć mechaniczna (dotycząca faktów), rozległa wiedza (czasami na poziomie akademickim) dotycząca interesującej dziecko dziedziny, zdolności do nauk ścisłych (matematyka, informatyka). Dziecko może ujawniać rożne talenty, np. talent muzyczny, plastyczny. Natomiast stosunkowo słaby jest poziom rozumienia, myślenia abstrakcyjnego (rozwijania pojęć, wnioskowania, wydawania osądów) oraz rozumienia sytuacji społecznych. Problemem jest sztywność poznawcza, z myśleniem mało podatnym na perswazję, słabe rozumienie czytanego tekstu (mimo, że uczą się czytać szybko i czytają płynnie) oraz zaburzenia tzw. pamięci operacyjnej czyli roboczej pamięci krótkotrwałej.

Sukces edukacyjny ucznia zależy od zrozumienia jego problemów przez nauczycieli i wychowawców, od ich tolerancji, wyrozumiałości i akceptacji faktu, że uczeń z zespołem Aspergera będzie wymagał większego wsparcia i zaangażowania ze strony nauczyciela, niż jego zdrowi rówieśnicy. Podstawowe znaczenie dla powodzenia działań wspierających takiego ucznia ma dobra współpraca szkoły z rodzicami/opiekunami. Nauczanie ucznia z zespołem Aspergera może odbywać się w szkole ogólnodostępnej lub integracyjnej. Niezbędna jest obecność nauczyciela wspierającego, który będzie
wspomagał ucznia podczas pracy na lekcji i w jego kontaktach społecznych.

Literatura:
1. M.Wittner „Zespół Aspergera – co nauczyciel wiedzieć powinien”
2. B.Cześniuk „Dziecko z Autyzmem i Zespołem Aspergera w szkole i w przedszkolu”
3. J. Święcicka „Uczeń z Zespołem Aspergera – praktyczne wskazówki dla nauczyciela”
4. G.Jagielska”One są wśród nas – Dziecko z Autyzmem i Zespołem Aspergeraw szkole i w przedszkolu”