Rola nauczyciela w nauce czytania i pisania ucznia

Rola nauczyciela w nauce czytania i pisania dziecka
Nauczyciel jest tą osobą, która najlepiej zna dziecko w obszarze jego szkolnych zmagań, bowiem nawet rodzice nie zawsze mają możliwość tak systematycznego obserwowania zachowania i rozwoju dziecka w zakresie sprawności szkolnych. Codzienne zajęcia, wspólnie spędzone kilka godzin każdego dnia, stają się źródłem nieocenionej wiedzy o możliwościach i słabościach każdego ucznia. Z tego powodu to  nauczyciel może, a nawet powinien, dokonywać pierwszej diagnozy funkcjonowania szkolnego dziecka. Chodzi nie tylko o formalne ocenianie jego postępów, wyznaczone wymogami programu nauczania, ale także szersze i bardziej zindywidualizowane obserwacje.
Jeśli problemem jest ekspresja mowy, trzeba zwrócić szczególną uwagę na  komfort psychiczny w sytuacji, w której dziecko się wypowiada. Trzeba poświęcić mu odpowiednio dużo uwagi i dać więcej czasu na wypowiedź. Należy skupić się na tym, co dziecko ma do powiedzenia, a nie, w jaki sposób to robi. Należy pamiętać, że problemy z ekspresją przekładają się również na umiejętność formułowania wypowiedzi pisemnych. Trzeba zawsze szukać istoty przekazywanych przez dziecko treści, abstrahując od ich formy. W celu weryfikacji wiedzy wskazane jest stosowanie testów wyboru, konstruowanych indywidualnie w oparciu o zasady jasnego i prostego przekazu, prezentacji multimedialnych oraz zadań tekstowych podających polecenia krok po kroku[ B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1996, s.25-26.]. Jeśli problemem jest rozumienie mowy, należy przede wszystkim dostosować strategie przekazywania treści do możliwości ucznia. Należy zredukować metody oparte na  rozbudowanym przekazie słownym na rzecz metod sensorycznych (wizualnych, słuchowych, ruchowych) i strategii komunikacyjnych ułatwiających rozumienie języka.
Aby dziecko mogło się efektywnie uczyć, musi czuć się w szkole dobrze. Należy o tym pamiętać, projektując przestrzeń w klasie. Należy zarządzać przestrzenią w taki sposób, aby stworzyć przyjazne, bezpieczne i stymulujące środowisko. Bardzo istotne jest sprzyjające komunikacji urządzenie sali, czyli na przykład odpowiednie ustawienie ławek, tak żeby uczniowie nawzajem się widzieli, dobre oświetlenie[ A. Wieczorek, J. Stefańska., J. Kaczan, Katalog rozwiązań przestrzennych sali lekcyjnej w nauczaniu wczesnoszkolnym, Warszawa 2015.
]. Jeszcze ważniejsza niż przestrzeń jest dobra atmosfera w klasie, bez strachu i presji[ Ibidem].
Należy pamiętać, że uczniowie, którzy wymagają dostosowania wymagań edukacyjnych, powinni siedzieć blisko nauczyciela, tak aby możliwa była szybka i dyskretna pomoc indywidualna. Ważne jest także rozważne łączenie dzieci w pary. Można w ten sposób od najmłodszych lat promować koleżeńską pomoc i współpracę między dziećmi. Jednak nauczyciel powinien na bieżąco monitorować pracę zespołową, aby wykluczyć sytuacje, kiedy dzieci lepiej funkcjonujące wyręczają dzieci z trudnościami lub te ostatnie są gorzej traktowane przez swoich kolegów i koleżanki[ P. Gintrich, Nasilenie zjawiska specyficznych i niespecyficznych trudności w uczeniu wśród uczniów szkół masowych w świetle wyników ankiety, [w:] Wspomaganie rozwoju uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Lublin 2001, s. 63.].
Aby były treści łatwe do zapamiętania, muszą być prezentowane w różny sposób: wzrokowo, słuchowo, za pomocą wykresów, rysunków, tabel, poprzez dotyk i ruch, dramę, odgrywanie ról, spontaniczne inscenizacje. Należy dać dzieciom możliwość przećwiczenia nowych umiejętności. Im bardziej stosowane metody angażują dzieci fizycznie, a nie tyko umysłowo, tym lepiej będą zapamiętane. Metody aktywizujące bazujące na zainteresowaniach uczniów, dają możliwości dzielenia się własnymi doświadczeniami. Tematy przyrodnicze niemal w całości można realizować na zewnątrz, prawdziwy świat jest znacznie ciekawszy niż obrazki w książkach[ J. Baran, Co robić, żeby dziecko sprawniej czytało i pisało, a dorosły przetrwał. Opracowanie dla terapeutów i rodziców, Gdańsk 2009.]. Dzieci uczą się wówczas nie tylko współpracy, ale także jedne od drugich nawzajem. Zadaniem nauczyciela jest obserwacja zaangażowania poszczególnych uczniów, celowe dobieranie w małe grupy dzieci o różnych możliwościach i potrzebach, wprowadzanie dzieci z trudnościami w odpowiednie role w  grupie.
Rolą nauczyciela w szkole jest więc rozwijanie „głodu czytelniczego” wśród wychowanków. Kontakty dziecka z książką w wieku szkolnym są niestety ograniczone pewnymi wymaganiami programowymi, Dla niektórych dzieci wspólne słuchanie jest bardzo trudne: kręcą się, często zmieniają miejsca siedzenia. Dlatego też bardzo ważny jest wybór przez nauczyciela form pracy rozwijających zainteresowania czytelnicze dzieci.
Aby podołać temu zadaniu nauczyciel musi zapewnić stały i systematyczny kontakt dziecka z książką.
Rozbudzając zainteresowanie dzieci literaturą nauczyciel musi wykorzystać wszystkie możliwe sposoby, bogactwo różnorodnych form i metod pracy z książką, czyli, np.  tworzenie komiksów, kukiełek, układanie przez dzieci zakończeń do różnych opowiadań, historii, kontakt z biblioteką szkolną, publiczną.
Stałe i systematyczne spotkania dzieci z książką aktywizują ich rozwój intelektualny i  emocjonalny, budząc wrażliwość estetyczną, sprzyjają rozwijaniu postaw twórczych oraz wyzwalają różne formy ekspresji. Literatura jest jednym z podstawowych narzędzi pracy nauczyciela pracującego z dziećmi. W celu rozbudzenia miłości do literatury wskazane jest zorganizowanie w sali kącika interesujących książek, z którego zbiorów dzieci w każdej chwili mogą skorzystać. Niezapomniane wspomnienia wynoszą dzieci z  lekcji przeprowadzonych w bibliotece szkolnej (przykładem może być pasowanie na czytelnika). Mogą być także prowadzone lekcje biblioteczne w związku z opracowywaną lekturą, organizowane spotkania z autorami książek dla dzieci, ilustratorami, poświęcone autorom ulubionych książek.