Funkcje treningu interpersonalnego

C. Rogers, jeden z twórców treningu interpersonalnego stwierdził, iż ,, może on stanowić ważny i wielce obiecujący typ inżynierii społecznej, wychodzącej naprzeciw żywym potrzebom ludzi i instytucji w dziedzinie doskonalenia współżycia i współpracy.” Omawiany trening spełnia sporo funkcji w zależności od składu grupy, warunków pracy, a także osobowości trenera. Istotną jego funkcją jest dostarczenie zawodnikom, uczestnikom w toku kontaktów grupowych doświadczeń i przeżyć podnoszących ich samowiedzę, polepszające ich stosunki interpersonalne.
W zależności jakich mechanizmów wewnętrznych dotyczą, możemy podzielić na:
a) samorealizacyjne,
b) społeczne,
c) aksjologiczne.
Funkcje samorealizacyjne skupiają się na uruchomieniu zmian wewnętrznych sprzyjających lepszemu poznaniu siebie, redukujących mechanizmy obronne i otwierających nas na nowe informacje. ,, Doświadczenie – jak twierdzi J. Mellibruda – jest całościową i wewnętrzną odpowiedzią osoby na to, co się dzieje między nią a światem, jest wewnętrzną reakcją całej osoby, pojawiającej się w danej chwili i zmieniającą się nieustannie przez wszystkie chwile następne”. Uczestnik treningu powinien zdobyć lepszą umiejętność świadomego doświadczania własnych myśli, pragnień, uczuć, analizy pozytywnych i negatywnych przeżyć.
Bardzo ważnym aspektem treningu ułatwiającym proces samorealizacji jest ukształtowanie standardu sprawiedliwości zewnętrznej, która łączy się z procesem dowartościowania siebie nie za pomocą władzy, dóbr materialnych, ale za pomocą rzetelnej pracy, wiedzy i konstruktywnych przyjaźni.
Funkcje społeczne treningu interpersonalnego polegają na umiejętności trafnego poznawania innych i poprawnej z nimi komunikacji. Polega to na umiejętności wysłuchania drugiej osoby, starania się zrozumienia jej, wypowiadaniu swoich szczerych opinii, które są nieraz pozytywne, innym razem negatywne.
Umiejętność współżycia z innymi wymaga dużej empatii, tworzenia klimatu zaufania i bezpieczeństwa. Osoba taka potrafi pomagać innym, nie narzucając się. Zdolna jest określić przyczynę konfliktu, przekazując rzeczowe informacje, prowadzić konstruktywną dyskusję oraz formułować wnioski i znajdywać rozwiązania.
Ostatnią omawianą grupą funkcji są aksjologiczne, które łączą się z wyrabianiem u uczestników postaw moralnych, lojalności, uczciwości i odpowiedzialności za innych. Zadaniem treningu interpersonalnego w tym zakresie jest przygotowanie ludzi do podniesienia kultury współżycia i współpracy, a także humanizacji życia społecznego. Ma on na celu przeciwdziałać egoizmowi, likwidować osamotnienie ludzi, ułatwiać zbliżanie się do siebie i zacieśniać stosunki z innymi.
,, W ramach założonych wyżej funkcji przebiega realny proces treningu interpersonalnego. Proces ten ma charakter specyficzny i niepowtarzalny.” Można wyodrębnić w nim wspólne cechy i zarysować etapy rozwojowe.

Wady
Nie ma wątpliwości, że trening interpersonalny ma szereg zalet. Zdarzają się jednak również pewne wady i ograniczenia.
Pierwszym ograniczeniem jest fakt, iż nieodpowiednio przygotowany trener może nie dać uczestnikom poczucia bezpieczeństwa. Dlatego też nie zaleca się prowadzenia takich zajęć osobom lub grupom prezentującym wyraźne zaburzenia emocjonalne. Osoby takie wymagają znacznej dyrektywności ze strony trenera, który musi być przygotowany, że w każdej sytuacji będzie musiał przyjąć rolę terapeuty. Trening interpersonalny nie jest terapią, tylko ofertą dla osób pracujących nad poprawą jakości relacji osobistych i zawodowych, pogłębieniem samoświadomości, samorozwojem, zdobywaniem umiejętności zawodowych. Przeznaczony jest wyłącznie dla osób zdrowych i służy celom edukacyjnym, rozwojowym. Osoby decydujące się na udział w zajęciach muszą mieć przy tym świadomość, że są one silnym przeżyciem emocjonalnym, wymagającym przekroczenia pewnej bariery intymności oraz konfrontacji z własnym obrazem samego siebie. Należy jednak pamiętać, że osłabienie czy nawet załamanie mechanizmów obronnych nie musi w sposób nieuchronny prowadzić do trwałych uszkodzeń psychologicznych. Natomiast nadmierna obrona przed przeżywaniem niepokoju i obaw w czasie sytuacji treningowych może skutecznie blokować proces uczenia się.
Z wyjątkiem drastycznych i dość rzadkich przypadków trudno jest dokładnie ustalić, jakie zjawiska są jednoznacznymi objawami szkodliwości treningu dla konkretnej osoby. Wymaga to zawsze wszechstronnego i starannego rozważenia w kontekście innych sytuacji z życia codziennego, w których ludzie doznają stresu oraz poznania losów uczestnika w dłuższym okresie przed i po zakończeniu treningu.

Zalety
Trening interpersonalny ma na celu lepszą komunikację z innymi ludźmi. Dzięki interakcjom z innymi możemy lepiej poznać siebie, przeanalizować swoje zachowanie w określonych sytuacjach, nauczyć akceptować siebie i otaczających nas ludzi. Często jest tak, że bezpośrednio po treningu czujemy się gorzej. Dzieje się tak, ponieważ obraz nas samych, który mieliśmy w głowie, zostaje zaburzony, wpadamy w chaos myśli o sobie i o swoim życiu. Z tego powodu zaleca się, aby bezpośrednio po treningu nie podejmować żadnych ważnych decyzji. Trening interpersonalny jest intensywny, dlatego potrzebny jest czas, który pomoże uporządkować tę dużą dawkę nowych informacji. W efekcie końcowym, osoby po treningu interpersonalnym są bardziej pewne siebie, łatwiej im sformułować swoje myśli i uczucia, potrafią trafniej i w bardziej zrozumiały sposób przekazać dyspozycje i oczekiwania, łatwiej przyjmują krytykę i potrafią w bardziej konstruktywny sposób zwrócić uwagę innym nie wpadając tak łatwo w konflikty. Zajęcia stymulują rozwój interpersonalny, poprawiając samoocenę oraz zwiększają poczucie odpowiedzialności za swoje czyny. Zwolennicy podkreślają autentyczność, która lepiej pozwala przyjrzeć się sobie i swoim emocjom, a co za tym idzie, daje możliwość poszerzania świadomości i patrzenia na ludzi w sposób redukujący ocenę. Narzędziem procesu grupowego jest udzielanie informacji zwrotnych, czyli wzajemne komunikowanie subiektywnych odczuć jednej osoby związanych z zachowaniem drugiej. To pozwala na zweryfikowanie wyobrażeń o tym, jak jest się odbieranym przez innych, a także poznanie ich potrzeb w relacji.

Aspekt zdrowotny
Trening interpersonalny kierowany jest do ludzi zdrowych psychicznie i emocjonalnie, ponieważ większość uczestników treningu co jakiś czas otrzymuje od innych takie informacje na swój temat, które są źródłem wewnętrznego dysonansu. Stają się czasem świadomi obecności takich zjawisk, których zrozumienie wymaga naruszenia dotychczasowych schematów poznawczych ukierunkowujących ich dotychczasowe myślenie o świecie i o swoim życiu. Czasem także niektórzy uczestnicy podejmują nietypowe dla siebie zachowania bez gwarancji, że to się im opłaci i zostanie zaakceptowane przez inne osoby.

W takich i podobnych momentach mogą pojawiać się zalążki zmian w dotychczasowych sposobach i wzorcach myślenia, spostrzegania i reagowania. Stabilność utrwalonych wzorców zostaje naruszona i osoba znajduje się w stanie stresu, przeżywanego często jako poczucie niepewności, niepokoju i poczucia zagrożenia. Stan ten mobilizuje mechanizmy obronne, których działanie polega głównie na zniekształcaniu obrazu zewnętrznej i wewnętrznej rzeczywistości jednostki oraz na czasowym zablokowaniu procesu uczenia się. Jednak pełna mobilizacja tych mechanizmów może wystąpić dopiero przy znacznym przekroczeniu granic odporności na stres i nawet jeżeli u niektórych osób to się zdarzy w czasie treningu, to na ogół ma charakter przejściowy. Należy jednak podkreślić, że pewien poziom stresu jest nieodłącznym towarzyszem wszelkich poszukiwań osobistych, które związane są z wykraczaniem poza rutynowe zachowania i schematy myślenia i przeżywania.