Charakterystyka zdolności dziecka w wieku przedszkolnym

CHARAKTERYSTYKA ZDOLNOŚCI DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
Marlena Rostecka

Predyspozycje, cechy, możliwości, z którymi człowiek przychodzi na świat, stanowią zalążki uzdolnień czy talentów. Rolą rodziców, nauczycieli, wychowawców jest takie prowadzenie dziecka, żeby poprzez stosowanie odpowiednich metod, poprzez wnikliwą obserwację, rozwijać potencjalne zdolności w różnych dziedzinach
Dzieci zdolne należą do grupy określanej mianem „ uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych”. W naszej rzeczywistości, niesłusznie, określenie to łączy się na ogół z grupą dzieci z problemami w uczeniu się, niepełnosprawnością intelektualną czy fizyczną.
W polskim systemie edukacji za istotne zadanie uznano wskazanie drogi zaspokojenia potrzeb edukacyjnych uczniów szczególnie zdolnych, traktując ich potrzeby jako specjalne potrzeby edukacyjne. Zasada równości dotyczy wszystkich uczniów, którzy mają specjalne potrzeby edukacyjne i ze względu na deficyty i ze względu na potencjał rozwojowy.
Uważa się , że dzieci zdolne często są twórcze, zadają wiele pytań, mają bogatą wyobraźnię i poczucie humoru, posiadają duża plastyczność myślenia, są otwarte na nowości i wyzwania.
Postawom tym towarzyszy nonkonformizm, który sprzyja kwestionowaniu porządku, nieuleganie naciskom i autorytetom. Dzieci zdolne bywają też perfekcjonistami, są pracowite, zdyscyplinowane wewnętrznie, energiczne, wytrzymałe. Są spostrzegawcze.
Oprócz wyżej wymienionych cech dzieci zdolne charakteryzują się:
- wczesną umiejętnością formułowania pełnych zdań i prowadzenia rozmowy z osoba dorosłą;
- szerokim zakresem słownictwa;
- niezaspokojona ciekawością i zamiłowaniem do zadawania pytań;
- zdolnością dłuższego utrzymywania koncentracji ,
- umiejętnością abstrakcyjnego myślenia;
- skłonnością do zabaw ze starszymi dziećmi lub dorosłymi, jak również z kłopotami w kontaktach z rówieśnikami;
- doskonałą pamięcią oraz umiejętnością wykorzystywania zgromadzonych informacji;
- zamiłowaniem do zabaw językowych i gier słownych
- „niegrzecznym” zachowaniem, zwłaszcza w momentach zirytowania lub znudzenia;
- niechęcią do porażek, a czasami brakiem umiejętności ich zaakceptowania;
- bogatą wyobraźnią;
- niecierpliwością w realizacji zadań;
- szerokim zakresem wiedzy ogólnej;
- zdolnościami przywódczymi;
- preferowaniem pracy indywidualnej
Występowanie u dziecka powyższych cech / niekoniecznie wszystkich/ w mniejszym lub większym nasileniu, wskazywać może na to, że mamy do czynienia z dzieckiem zdolnym

Za najczęściej spotykaną charakterystykę zdolności dziecka w wieku przedszkolnym uważa się:
1. Zdolności artystyczne
- dziecko lubi rysować, malować, lepić
- chętnie eksperymentuje, przejawia oryginalność w doborze tematów, technik, kompozycji i materiałów
- poprzez sztukę wyraża swoje uczucia
- zauważa szczegóły i barwy, których inne dzieci nie dostrzegają
- ma wyostrzona percepcję przedmiotów codziennego użytku
- chętnie odwiedza galerie, wystawy
- interesuje się dziełami sztuki

2. Zdolności twórcze
- posiada inwencje twórczą
- wymyśla opowiadania, wiersze, piosenki, układa gry
- zadaje dużo pytań
- lubi eksperymentować i sprawdzać hipotezy
- wykorzystuje w nowy , niezwykły sposób materiały i środki
- jest wytrwałe w podejmowaniu zadań
- zachowuje się i ubiera w sobie właściwy sposób
3. Zdolności aktorskie
- posiada zdolność odgrywania różnych ról, naśladowania
- z ekspresja operuje głosem oraz porozumiewa się za pomocą
gestów, ruchu i mimiką
- chętnie uczestniczy w grupowych teatrzykach
- interesuje się teatrem, filmem
4. Zdolności muzyczne
- ma słuch muzyczny, wyczucie rytmu
-kojarzy zjawiska z muzyka
- wyraża chęć do nauki gry na instrumencie muzycznym
- zdolność długotrwałej koncentracji
-dobrze śpiewa /chociaż nie zawsze/
- tworzy własne melodie
- chętnie słucha różnych gatunków muzyki
- gromadzi informacje o muzyce, kompozytorach
- lubi koncerty muzyczne
5. Zdolności matematyczne
- szybko operuje cyframi i liczbami
- oblicza skrótami
- jest perfekcjonistą
- nie jest zbyt rozmowne
- jasno i zwięźle odpowiada na pytania
- nie ufa intuicji, chce dowodów
- cechuje je wytrwałość i upór w rozwiązywaniu zadań
- zdarza się , że lubi muzykować lub grać w szachy
6. Zdolności przywódcze
- jest w centrum uwagi
- jest pewne siebie, uwielbia być na czele
- ma poczucie lojalności grupowej i indywidualnej sprawiedliwości
społecznej
- przez inne dzieci uważane jest za przewodnika
- jest cierpliwe i tolerancyjne, kontroluje przebieg zabawy i
wykorzystuje to do zdobywania uznania u rówieśników oraz do
manipulowania nimi
- wie jak zaszczepić innym entuzjazm do pomysłu
7. Zdolności sportowe
- dziecko jest energiczne, aktywne ruchowo
- ma doskonała koordynacje ruchów, szybko rozwija się motorycznie
- lubi gry i zabawy sportowe, zabawy na powietrzu- chętnie
wykonuje ćwiczenia sportowe
- z powodzeniem rywalizuje w sporcie z dziećmi starszymi od siebie
- interesuje się wydarzeniami sportowymi
8. Zdolności pisarskie
- czyta z przyjemnością i ze zrozumieniem
- od wczesnego dzieciństwa sięga po książki i czyta płynnie
- wyprzedza rówieśników w umiejętności czytania i pisania
- wymyśla opowiadania, historyjki
- zapisuje swoje myśli i pomysły
- nie traci wątku
- sprawia, że postacie przez niego stworzone wydają się
autentyczne
- jest wrażliwe na uczucia innych
- jest bystrym obserwatorem
9. Zdolności naukowe
- dziecko jest oczytane /m.in. tematyka naukową/
- wyraża się jasno i precyzyjnie
- jest uzdolnione matematycznie
- ciągle nurtują go pytania „jak”, „dlaczego ”
- ma doskonałą koordynację oko – ręka oraz świetnie rozwinięte
umiejętności motoryczne
- często zbiera różne przedmioty, klasyfikuje je
- jest wytrwałe
- czyta książki popularnonaukowe, przeprowadza doświadczenia
- dostrzega i rozumie różne pojęcia i związki
10. Zdolności techniczne
- dziecko lubi konstruować
- właściwie posługuje się różnego rodzaju narzędziami
- interesuje je funkcjonowanie urządzeń mechanicznych
- lubi rysować przedmioty mechaniczne lub różne plany i projekty
- ma zdolności matematyczne /również w zakresie geometrii/
- czyta książki i czasopisma naukowe i techniczne