Seksualność człowieka. Kluczowe pojęcia

SEKSUALNOŚĆ CZŁOWIEKA.
Kluczowe pojęcia.
Współczesne społeczeństwo przeżywa od lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia prawie, że trwającą nieustannie, rewolucję seksualną. Seksualność człowieka podlega dyskusjom, wzbudzając liczne dylematy i kontrowersje. Seks i seksualność są naturalną i integralną, nieodłączną częścią naszego życia. Seksualność jest terminem różnorodnie definiowanym w literaturze fachowej, a wynika to z faktu, że jest ona rezultatem wzajemnie powiązanych ze sobą i oddziałujących na siebie czynników:
• biologicznych
• psychologicznych
• społeczno – kulturowych.
Podstawowym czynnikiem do ujawnienia się seksualności są czynniki biologiczne. Wpływają one na zróżnicowanie płciowe, mając swój początek w stadium embrionalnym, a kończąc na okresie dojrzewania. Na potencjał fizjologiczny oddziałują czynniki psychologiczne i społeczno-kulturowe. Aspekt fizjologiczny i społeczny seksualności związany jest z tym, że potrzeba seksualna współistnieje z potrzebą tworzenia więzi i bliskości (Waszyńska, 2003; za: Imieliński, 1985; s.11). Każdego człowieka charakteryzuje pierwotna potrzeba przywiązania i więzi, ponieważ jest to uniwersalna potrzeba, a popęd seksualny jest tylko jednym z przejawów płciowości i jednym ze sposobów wyrażania tego szczególnego rodzaju więzi, jakimi są więzi erotyczne. Stąd też prawidłowy rozwój psychoseksualny znamionuje, ani to tłumienie popędu, ani jego rozładowywanie. Przemyślane wychowanie zmierza ku integracji sfery seksualnej z trwałą więzią uczuciową kształtowaną i licznie wyrażaną od początku życia człowieka.
Potrzeba seksualna jak podaje K. Obuchowski to „składnik dążeniowy popędu zachowania gatunku – funkcjonalnie zautonomizowany oraz kulturowo i jednostkowo uformowany. Jest to taka właściwość człowieka, która powoduje, że po osiągnięciu odpowiedniej dojrzałości hormonalnej zdolny jest on do uzyskania, w określonych warunkach specyficznych przyjemności i orgazmu” (Obuchowski, 1995, s.148).
POJĘCIA ZWIĄZANE Z SEKSUALNOŚCIĄ CZŁOWIEKA:
1. TOŻSAMOŚĆ PŁCIOWA – subiektywne poczucie własnej płci; poczucie przynależności do danej płci. To identyfikacja z własną płcią – poczucie bycia kobietą lub mężczyzną. Jest terminem określającym płciową identyfikację, osobiste poczucie własnej płci społeczno-kulturowej. Określanie swojej płci jest z reguły bezproblemowe i tożsamość płciowa jest zgoda z płcią biologiczną (kobieta czuje się kobietą, a mężczyzna mężczyzną). Od najmłodszych lat oraz w okresie dojrzewania, między innymi poprzez wychowanie, kształtują się postawy i przekonania dotyczące kwestii męskości i kobiecości. Zaburzeniem tożsamości płciowej może być transseksualizm, wówczas człowiek nie akceptuje swojej biologicznej płci i oczekuje jej zmiany.
2. ORIENTACJA SEKSUALNA – preferencja dotycząca płci partnera seksualnego. Zaczyna się ujawniać w okresie dojrzewania człowieka; u większości nastolatków przeważa orientacja heteroseksualna. Każdy człowiek czuje się mężczyzną lub kobietą, a w okresie dorastania człowieka kształtuje się to, co dla danego człowieka jest męskie lub kobiece. Pierwsze relacje związane z doświadczeniami seksualnymi są różne dla obu płci, ze względu na to, iż czynnikiem istotnym dla dziewcząt jest zaangażowanie emocjonalne, zaś dla chłopców ważniejszym staje się sam akt seksualny, niż osobiste relacje. To kierunek seksualnych zainteresowań jednostki, najczęściej wobec płci odmiennej, tej samej płci lub obu płci.
Ludzie posiadają różne orientacje seksualne, tak samo jak różnią się między sobą innymi cechami. Rozróżniamy:
• heteroseksualizm – oznacza pożądanie do osób odmiennej płci,
• homoseksualizm – oznacza pożądanie do osób tej samej płci,
• biseksualizm – dotyczy pożądania wobec osób obojga płci,
• aseksualizm – brak skierowanych pragnień do żadnej z płci,
• autoerotyzm – skierowany na własną osobę.
Większość społeczeństwa jest osobami heteroseksualnymi (około 90%), homoseksualizm i biseksualizm stanowią mniejszość (około 10%). Mimo tych rozbieżności każda z orientacji seksualnych uznawana jest przez WHO za normalną i zdrową.
We wczesnym okresie dojrzewania większość gejów i lesbijek uświadamia sobie własną orientację seksualną, jednak dopiero akceptacja własnej tożsamości ma miejsce między dwudziestym a trzydziestym rokiem życia (Newman, Muzzonigro, 1993; za: Zimbardo, Johnson, McCann). Stanowi to miarę znaczenia społeczeństwa w rozwoju tożsamości, gdyż odzwierciedla brak społecznej akceptacji dla orientacji homoseksualnej. Orientacja seksualna jest cechą stałą, uwarunkowaną biologicznie, a zatem niezależną od wychowania człowieka, czy też wyboru jednostki. Nie wiadomo, co determinuje orientację seksualną danej osoby, jednak uważa się, że jest to suma zależności wpływów genetycznych i hormonalnych, psychologicznych, rozwojowych i społecznych.
3. PREFERENCJE SEKSUALNE – ludzie różnią się swoimi upodobaniami również w sferze seksualnej. Będzie to oznaczać różne upodobania kobiet i mężczyzn w przebiegu kontaktów seksualnych, upodobania do określonego typu stymulacji seksualnej. Termin „preferencje seksualne” może również sugerować pewien stopień dobrowolnego wyboru, podczas gdy orientacja seksualna nie stanowi wyboru. Wpływ na wybór preferencji ma osobowość człowieka, jego charakter oraz temperament.
Zaburzenia preferencji seksualnych obecnie określane są jako parafilie (stara nomenklatura określała je mianem dewiacji seksualnych, zboczeń płciowych czy perwersji). Zaburzeniem preferencji seksualnej jest pedofilia, która oznacza skierowanie swoich pożądań w kierunku dzieci zamiast do osób dorosłych.
4. REALIZACJA SEKSUALNA – funkcjonowanie seksualne, reakcje fizjologiczne i zachowania mające miejsce podczas stosunku seksualnego. Fazy realizacji seksualnej to pożądanie, podniecenie, reakcja genitalna oraz orgazm. Jest indywidualnym przeżyciem, jednak pewne prawidłowości są stałe u wszystkich ludzi. W tym ujęciu można też mówić o rolach seksualnych, które w ujęciu seksualnym są przypisywane danej płci podczas interakcji seksualnej. W tradycyjnym, stereotypowym ujęciu kobieta jest uległa, a mężczyzna dominujący, jednak zmiany społeczno-kulturowe mocno zmieniły ten podział.

Literatura:
Obuchowski K., Przez galaktykę potrzeb, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Warszawa, 2002.
Waszyńska K., Życie seksualne studentów, UAM, Poznań, 2003.
Zimbardo P.G., Johnson R.L., McCann V., Psychologia. Kluczowe koncepcje, PWN, Warszawa, 2012.