Odporność psychiczna ucznia szkoły muzycznej

Odporność psychiczna ucznia szkoły muzycznej.

Odporność psychiczna to cecha osobowości jaką niewątpliwie powinien wykazywać uczeń szkoły muzycznej. Jest ona jednym z niezbędnych elementów w rozwoju młodego muzyka, dlatego już od najmłodszych lat powinna być kształtowana i wzmacniana.
Na odporność psychiczną składają się:
- osobowość ucznia,
- umiejętność radzenia sobie z trudnościami,
- elastyczność i twórcze myślenie,
- umiejętność nawiązywania więzi społecznych,
- nabyte doświadczenie.
Na kształtowanie odporności psychicznej u dziecka ma wpływ wiele czynników, między innymi: bezpieczna więź z rodzicami, rodzeństwem i rówieśnikami, a także co bardzo ważne z nauczycielami, którzy w sposób szczególny powinni być pomocni w procesie kształtowania odporności u dziecka. Rola nauczyciela i jego kompetencje osobiste to kwestie nie do przecenienia, szczególnie na początku edukacji artystycznej. W szkołach muzycznych zwłaszcza na lekcjach indywidualnych mamy do czynienia z bardzo specyficzną więzią uczeń – nauczyciel, jest ona ważna z perspektywy odpowiedniego motywowania i wspierania np. w sytuacji występu.
To nauczyciel wdraża swoich uczniów w realia publicznych występów oraz pomaga kształtować odpowiednie postawy w sytuacji tremy.
Uczeń szkoły muzycznej doświadcza różnych problemów natury psychologicznej i społecznej, które mają wpływ na jego funkcjonowanie w środowisku szkolnym i rodzinnym. Ze specyfiki szkoły muzycznej wynikają następujące trudności, takie jak: nadmierny stres związany z publicznymi występami, przeciążenia fizjologiczne związane z ćwiczeniem, nieumiejętność organizacji czasu pracy i ćwiczenia na instrumencie, zmienna motywacja, nieharmonijny rozwój zdolności ogólnych i muzycznych oraz rywalizacja rówieśnicza.
W czasach kiedy postępuje globalizacja, cyfryzacja i natłok informacji, uczniowie są coraz bardziej przeciążeni i osłabieni psychicznie. Rolą odpowiedzialnego nauczyciela jest to, by pozytywnie wzmacniać ucznia, który w przyszłości ma zostać zawodowym muzykiem czyli osobą o wysokiej odporności na stres.
Psycholog E. Grotberg w swojej publikacji z 2000 r. pt.: „Zwiększenie odporności psychicznej, wzmożenie sił duchowych” wyodrębnia trzy obszary rozwijania odporności psychicznej:
1. Obszar „ja mam”–zewnętrzne źródła wsparcia:
– pełne zaufania relacje z innymi,
- wyraźna struktura i reguły postępowania w domu,
– wzory ról społecznych,
- zachęta do bycia autonomicznym,
- dostęp do służby zdrowia edukacji pomocy społecznej i służb gwarantujących bezpieczeństwo.
2. Obszar „ja jestem” - osobowe cechy dziecka:
- poczucie bycia kochanym,
- empatia i altruizm,
- poczucie własnej wartości, zaufanie do samego siebie,
- niezależność i odpowiedzialność, poczucie sprawstwa,
- wiara we własne siły, zaufanie do innych.
3. Obszar „ja mogę” - społeczne i interpersonalne umiejętności dziecka:
- umiejętność komunikowania się,
- umiejętność rozwiazywania problemów,
- umiejętność radzenia sobie z uczuciami i własną impulsywnością,
- umiejętność oceny osobowości i zachowania swojego i innych
- umiejętność nawiązywania relacji interpersonalnych opartych na zaufaniu.

Znając powyższe obszary, nauczyciel może podejmować różne działania mające na celu wzmacnianie i rozwój odporności dzieci, poprzez pracę nad wzmacnianiem składowych tych konkretnych obszarów. Wiedza na temat zjawiska odporności psychicznej pozwala zobaczyć w szerszej perspektywie sytuacje ucznia doświadczającego stresu i trudności. Jest ona niezbędna do konstruowania odpowiednich form wsparcia i pomocy uczniom w radzeniu sobie ze stresem. Szkoła ma rozwijać i wzmacniać, a nie zniechęcać wrażliwe dzieci, które zazwyczaj do takich szkół uczęszczają. Idea pracy z uczniami mająca na celu wzmacnianie odporności psychicznej nie polega na usuwaniu samych zagrożeń, ale na wzmacnianiu tego, co czyni młodych ludzi bardziej odpornymi na zagrożenia.
Zawód muzyka jest zawodem, w który wkalkulowany jest stres. Ważne jest to, by sprzyjać rozwojowi odporności dziecka, aby mogło wykształcić się na wrażliwego aczkolwiek odpornego na stres, a co za tym idzie „skutecznego” muzyka.

Literatura:
1. Barbara Wojtanowska - Janusz artykuł pt.: „Rola wsparcia psychologicznego w budowaniu odporności psychicznej uczniów szkół muzycznych” zamieszczony w Zeszycie Psychologiczno – Pedagogicznym Centrum Edukacji Artystycznej nr 4
2. E. Grodberg (2000) Zwiększanie odporności psychicznej, wzmacnianie sił duchowych. Warszawa: Żak