Jak stać się i jakim być dyrektorem szkoły?

Współczesny system oświaty jest wrażliwą i skomplikowaną materią, uzależnioną od sieci przepisów i licznych, często współzależnych mechanizmów. Różnorakie akty prawne nakładają na dyrektora obowiązki, które musi wypełnić jako pracodawca, organ pełniący nadzór pedagogiczny i nauczyciel. Szybko zmieniająca się rzeczywistość społeczno-kulturowa i polityczno-gospodarczo, nowe wyzwania, z jakimi musi się dziś zmierzyć szkoła, nieustannie zmieniające się prawo oświatowe, wymogi dnia codziennego – wszystko to wymusza na dyrektorze szkoły swoistą kompetencję, jaką jest praca pod nieustanną presją. Te okoliczności warunkują stałe zapotrzebowanie na doskonale wykształconych i wysoce wykwalifikowanych specjalistów, odpornych na stres, będących w stanie skutecznie zarządzać olbrzymią ilością procesów, pracowników i instytucji takimi jak szkoły i wiele innych placówek. Zadanie to jest szczególnie trudne i wymagające ponieważ system ten współtworzy potężna ilość podmiotów, które chcą mieć jak największy wpływ na wszelkie zmiany w nim zachodzące i poprawę efektywności.
Zarządzanie szkołą jest procesem skomplikowanym, odpowiedzialnym, wymagającym systematycznej pracy nad sobą i współtworzeniem życia organizacji. Konieczne są zdolności do tworzenia rzeczy nowych lub starych w nowy sposób i porywania innych ludzi do działania w nowych, nieznanych obszarach aktywności. Studia ukazały mi wszystkie obszary pracy dyrektora. Współczesny dyrektor to profesjonalny kierownik placówki edukacyjnej, wyspecjalizowany fachowiec od zarządzania, który gwarantuje demokratyczny sposób sprawowania kierownictwa w szkole i lokalnej oświacie. Potrafi kierować zakładem pracy w sposób nowatorski, twórczy i efektywny. Chętnie współpracuje z rodzicami i to w nich widzi oparcie dla szkoły. Współpracuje ze społecznością lokalną, która go dostrzega i akceptuje.
Liderem oświaty i zarazem dobrym dyrektorem szkoły może być tylko osoba posiadająca odpowiednie predyspozycje moralne oraz cechy osobowości do pełnienia funkcji kierowniczych w oświacie. Te cechy to optymizm, elastyczność, empatia, emocjonalna samoświadomość, konsekwentne dążenie do celu, inspirujące przywództwo, zarządzanie konfliktem, wpływ na innych, praca zespołowa. Człowiek o takich predyspozycjach osobowościowych jest gotowy kształtować świadomość społeczną młodych ludzi. Zatem przed podjęciem decyzji o starowaniu w konkursie na dyrektora szkoły należy dokonać autoanalizy i ewentualnie popracować nad sobą, przygotowując się do tej trudnej roli. Przyszły dyrektor musi znać swój typ osobowości, styl nauki, preferowany sposób zarządzania, powinien potrafić korzystać z potencjału życiowego w zależności od sytuacji i pojawiających się problemów. W zarządzaniu ważna jest także świadomość, że często nasze uczucia wezmą górę nad intelektem, jeśli nie będziemy rozwijać w sobie sztuki kontrolowania własnych emocji i empatii. Placówką oświatową nie może zarządzać dyrektor wyłącznie gorliwie wykonujący zalecenia kuratorium i organu prowadzącego, bez poszanowania i wspierania nauczyciela, dbając jedynie o własne interesy. Nie może to być osoba, która nie liczy się ze zdaniem rodziców swoich uczniów, która lekceważy atuty środowiska lokalnego.
Na koniec przywołuję fragment tekstu pani Joanny Madalińskiej-Michalak z artykułu „Osobliwości pracy dyrektora szkoły – dążenie do mistrzostwa i równowagi życiowej”, który jest doskonałym podsumowaniem rozważań jak stać się i jakim być dyrektorem:
„Badania nad dyrektorami szkół pozwalają stwierdzić, że osiągają oni i utrzymują sukces zarówno poprzez to jacy są, jak i jak pracują – jakie wykorzystują strategie działania w swojej pracy. Wyniki badań pozwalają twierdzić, że dyrektorzy jako skuteczni przywódcy kierują się w swym działaniu wartościami, które sprzyjają pracy z pasją. (...) Tworzą wizję szkoły jako miejsca, które sprzyja uczeniu się. W swojej codziennej pracy przejawiają dbałość o relacje między nauczycielami i sprzyjają budowaniu relacji opartych o zaufanie i wzajemną troskę. Dyrektor powinien być takim przełożonym, który sam zapoczątkowuje zmianę u siebie, dąży do wszechstronnego rozwoju, ma osiągnięcia zawodowe oraz chce i potrafi dzielić się nimi z podwładnymi. O jakości pracy dyrektora szkoły decyduje to, kim on jest, co myśli o sobie i swojej pracy, jak postrzega odgrywane przez siebie role, jak doszedł do zajmowania stanowiska kierowniczego w szkole, jak podnosi swoje kwalifikacje, jak dba o swój rozwój zawodowy oraz co inni myślą o nim i jego pracy.” (LABORet EDUCATIO nr 4/2016, Uniwersytet Warszawski)