Nauczyciel wobec problemów współczesnego świata

Jednym z problemów, jakie dotyka nauczycieli we współczesnym świecie, jest brak poczucia bezpieczeństwa.
W ogólnym znaczeniu bezpieczeństwo rozumiane jest jako stan niezagrożenia, spokoju oraz pewności.
W literaturze bezpieczeństwo pracy najczęściej łączone jest z higieną, która rozumiana jest powszechnie jako zespół warunków wpływających dodatnio na zdrowie ludzkie . Według podręcznego słownika nauczyciela kształcenia zawodowego, bezpieczeństwo i higiena pracy to „ zespół środków i urządzeń: technicznych, sanitarno – higieniczych, socjalno – ekonomicznych i organizacyjnych, które drogą eliminacji lub ograniczenia szkodliwych i niebezpiecznych czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych, oddziałujących na pracownika w procesie pracy, zapewniają taki stan warunków pracy i środowiska, które eliminuje możliwość występowania chorób zawodowych i wypadków przy pracy” .
W dzisiejszych czasach człowiek żyje w świecie ciągłych i szybkich zmian, w świecie, który oferuje wolność, swobodę, bliższy kontakt z drugim człowiekiem – przede wszystkim dzięki sieci szybkiej komunikacji oraz szybkiemu rozwojowi środków masowego przekazu – ale jest to zarazem świat, odbierający poczucie bezpieczeństwa .
W ostatnich latach stan spokoju oraz pewności, wynikający z definicji bezpieczeństwa, został naruszony na różnych obszarach życia współczesnego człowieka. Wzrost bezrobocia spowodował poczucie stanu zagrożenia, zniechęcenia, bezsensu życia , a co za tym idzie wzrost patologii społecznych, rozchwianie moralne oraz emocjonalne. Szybkie tempo przemian cywilizacyjnych spowodowało dysharmonię między ukształtowanym w toku antropogenezy rozwoju osobniczym a gwałtownymi zmianami w myśli technicznej i społeczno – kulturowej. W tej sytuacji coraz dotkliwiej odczuwany jest kryzys wychowania. Wydaje się, iż świat uniwersalnych wartości, kanon zasad moralnych, wychowawcze funkcje rodziny oraz szkoły tracą na znaczeniu . W wyniku tego nauczyciel staje przed nowymi wyzwaniami.
Badania nad zawodem nauczyciela wskazują wiele negatywnych aspektów wykonywania tej profesji. Głównymi stresorami oraz słabymi stronami w zawodzie nauczyciela są: ciągłe napięcie psychiczne, stres, konieczność samokontroli, świadomość odpowiedzialności za uczniów, obawa przed utratą pracy, konieczność ciągłego doskonalenia zawodowego przy stosunkowo słabych możliwościach awansu, narażenia zdrowia, choroby gardła i krtani, złe zachowanie uczniów, złe relacje ze współpracownikami, brak czasu na czynności osobiste i zawodowe, nieodpowiednie warunki pracy (braki w wyposażeniu szkoły, zbyt duża liczba dzieci w klasie, hałas), a ponadto niskie zarobki, niski i wciąż malejący prestiż społeczny oraz brak uznania społecznego.
W dzisiejszych czasach nauczyciel powinien posiadać coraz to nowe umiejętności. Musi on radzić sobie w sytuacjach konfliktu, oporu ucznia, a nawet braku akceptacji własnej osoby przez uczniów .
Wzrost agresji, nasilające się spożywanie alkoholu, czy też sięganie po narkotyki, spowodowało większy nacisk na kompetencje psychologiczne nauczyciela. Współczesny nauczyciel powinien być taką osobą, która prowadzi młodego człowieka do pełni rozwoju, a także przewodzi wśród zawiłości ścieżek życiowych oraz trudnych wyborów, która mądrze doradzi, zawsze jest blisko, troszczy się i traktuje każdego podmiotowo. Musi być on modelem do naśladowania. Powinien zmierzać ku tym samym wartościom, które wskazuje uczniom. Być dobrym nauczycielem, to znaczy prowadzić „ku wyjściu z siebie do zadań i do innych ludzi, do ich i własnej wartościowości, po to, by zrozumieć świat, odnaleźć miłość i solidarność, umieć kierować sobą” .
Moim zdaniem bezpieczeństwo pracy jest bardzo ważne w zawodzie nauczyciela. Nauczyciel potrzebuje przede wszystkim poczucia spokoju i pewności. Dzięki temu jest w stanie pełnić, na możliwie najwyższym poziomie swoje role zawodowe. Natomiast brak poczucia bezpieczeństwa przekłada się na jakość pracy, a co za tym idzie na wychowanie i nauczanie młodego pokolenia.

Bibliografia:

1. R. Cibor: Koszty psychologiczne pracy nauczyciela a procesy globalizacji. [W]: W. Kojs, R. Dawid (red.): Nauczyciel w nowej rzeczywistości edukacyjnej. Uniwersytet Śląski, Cieszyn 2004,
2. E. Goźlińska, F. Szlosek.: Podręczny słownik nauczyciela kształcenia zawodowego. WSiP, Radom 1997,
3. H. Kwiatkowska: Pedeutologia. Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, 2008,
4. Z. Kwieciński: Edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności. [W]: J. Gnitecki, J. Rutkowiak (red.): Pedagogika i edukacja wobec nadziei i zagrożeń współczesności. Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Warszawa/Poznań, 1999,
5. R. Ossowski: Psychologiczne i socjologiczne aspekty pracy zawodowej i bezrobocia w okresie przemian. [W]: H. Kwiatkowska (red.): Ewolucja tożsamości pedagogiki. Instytut Historii Nauki Oświaty i Techniki, Warszawa 1994,
6. J. A. Pielkowa: Pedagogika społeczna wobec zagrożeń współczesności. [W]: M. Plopa (red.): Człowiek u progu trzeciego tysiąclecia. Zagrożenia i wyzwania. T. I., Wyd. Impuls, Elbląg, 2005,
7. M. Szymczak (red.): Słownik języka polskiego. T. I., PWN, Warszawa, 1978,
8. B. Śliwesrki: Pedagogika alternatywna. Oficyna Wydawnicza, Kraków,