Dziecko i jego prawa

„Dziecko i jego prawa”

„Kiedy śmieje się dziecko,
śmieje się cały świat.”
( J. Korczak)

Śmiech, radość dziecka nie biorą się znikąd. To konsekwencja jego życia. Życia z ludźmi, którzy go otaczają. To oni tworzą właściwy- bądź nie – obraz samego dziecka. Ten obraz jest stopniowo kształtowany dzięki zasadom, które tworzą swoisty system wychowawczy. Prawidłowy system wychowawczy musi być oparty na następujących założeniach:
- dziecko jest samodzielnym podmiotem- ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
- dziecko wymaga poszanowania jego tożsamości, prywatności i godności.
Te same założenia stanowią fundament światowej konstytucji praw dziecka – Konwencji o Prawach Dziecka, jednomyślnie uchwalonej 20 listopada 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Z chwilą ratyfikowania jej przez dwudzieste państwo, weszła ona w życie 2 września 1990r. W Polsce zaczęła obowiązywać od 7 lipca 1991r.
System ochrony dziecka oparty jest na wielu zasadach, m. in.:

ZASADA DOBRA DZIECKA- wg niej wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka;

ZASADA RÓWNOŚCI- oznaczająca, że wszystkie dzieci, niezależnie od płci, koloru skóry, narodowości itp., mają być traktowane w sposób równy wobec prawa.

Szczególną rolę w wychowaniu dzieci, obok domu rodzinnego, odgrywają placówki odpowiedzialne za opiekę i edukację dzieci.
Państwa- strony czuwają, aby instytucje, służby oraz inne jednostki odpowiedzialne za opiekę lub ochronę dzieci dostosowały się do norm ustanowionych przez kompetentne władze, w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa, zdrowia, jak również dotyczących właściwego doboru kadr tych instytucji oraz odpowiedniego nadzoru.
(Art. 3 Pkt. 3 Konwencji o Prawach Dziecka)

W Polsce ogólne postanowienia Konwencji dotyczące praw dzieci zawarte są w aktach ustawodawczych.
Najważniejsze to: Kodeks Cywilny, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy z 1964 r., Kodeks Karny z 1969 r.

Główna zasada funkcjonująca w Konwencji dotyczy nadrzędności dobra dziecka. Znaczy to, iż ludzie otaczający malucha mają dbać o jego interes. Zasada znajduje odzwierciedlenie w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym.

Katalog praw w Konwencji obejmuje:

Prawa i wolności osobiste:

- prawo do życia i rozwoju- dziecko przebywające w placówce powinno mieć zagwarantowane warunki sprzyjające jego rozwojowi;

- prawo do identyczności- dorośli powinni dziecko szanować, dawać mu wolność( np. w decyzjach, a także w traktowaniu- tzn. nie ograniczać go ). Maluch ma też prawo do godności i nietykalności osobistej;

- prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania- każde dziecko może w sposób swobodny wyrażać swoje myśli, wyznawać dowolną religię i postępować zgodnie ze swoim sumieniem; dorośli nie mają prawa ingerować w ten proces, ale w myśl Konwencji mogą mu nadawać kierunek zgodny z dobrem wychowanka;

- prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym- przedstawiciele organów administracyjno- sądowych mają obowiązek wysłuchać dziecko w sprawach, które go dotyczą;

- prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa - nikt nie ma prawa znęcać się nad dzieckiem, traktować je w sposób, w którego konsekwencji wyrządza mu się krzywdę;
Prawa socjalne:

- prawo do ochrony zdrowia- obowiązkiem dorosłych jest dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci;

- prawo do wypoczynku i czasu wolnego- należy organizować tak zajęcia, aby w ich trakcie znalazł się czas wolny związany z decyzjami dziecka, jak go wykorzystać. Istotne jest, aby był czas na odpoczynek.

Prawa kulturalne:

- prawo do korzystania z dóbr kultury- dziecko powinno mieć dostęp do kultury, która jest nieodłącznym aspektem rozwoju;

- prawo do informacji- informacje ze świata na jego temat mają ogromny wpływ na kształtowanie się świadomości młodego człowieka. Dziecko ma prawo do ich poznawania, zadawania pytań, do korzystania z nich w sposób dla siebie dobry. Zadaniem dorosłych jest selekcja informacji dostosowanych do wieku i możliwości intelektualnych i fizycznych dziecka;

- prawo do znajomości swoich praw- dzieci powinny mieć świadomość swoich praw i umieć z nich korzystać; dorośli nie mają prawa zatajać takich informacji.

Nieprzestrzeganie praw dzieci jest ściśle związane z ich przedmiotowym traktowaniem. Obszary, w których najczęściej mają nadużycia w przedszkolu dotyczące praw dzieci to:

- stosowanie wobec dzieci różnych form przemocy;
- nadużywanie władzy wobec dzieci i nie respektowanie ich praw;
- zaniedbanie obowiązków wobec dzieci;

Osiem sposobów poprawienia obrazu siebie u dziecka:

1.upewnij się, że twoje dziecko wie, że jest wartościowe tylko dlatego, że istnieje; niech stanie się jasne, że to czy są wybitne pod jakimś względem nie zmieni twojego pozytywnego nastawienia do niego;
2.bądź czujny na oznaki poczucia niskiej własnej wartości; pamiętaj, że zdrowy obraz siebie to akceptacja tego, kim się jest;
3.pomóż dziecku zbudować uczciwy obraz siebie- trzeba nauczyć dziecko akceptować swoje porażki i cenić swoje mocne strony;
4.pomóż dziecku odkryć jego unikalny talent- nie ma dwojga takich samych dzieci; każde ma cos szczególnego, co może wnieść do życia;
5.stwórz atmosferę zaufania;
6.upewnij się, czy wizerunek dziecka nie jest zniekształcony twoimi pragnieniami czy rozczarowaniami; pamiętaj, że dziecko często postrzega siebie poprzez „lustro” wyobrażeń dorosłych;
7.ceń i szanuj wszystko w dziecku- nie tylko jakieś wyjątkowe cechy;
8.spraw, aby dziecko czuło się bezpieczne, będąc tym kim jest; osiągniesz to okazując mu szacunek i przebaczenie, jeśli tego wymaga sytuacja- niezależnie od tego, co robi.

Najlepszym sposobem uniknięcia błędów w wychowaniu dzieci jest rzetelna wiedza na temat dziecka oraz ukształtowanie w nim dobrego poczucia własnej wartości, a co za tym idzie- łatwiejsze będzie przestrzeganie wszystkich punktów Konwencji.

mgr Joanna Starzyńska- pedagog specjalny

Bibliografia:

- Konwencja o Prawach Dziecka Warszawa 1992
- „ Prawa Dziecka „ M. Balcerek Warszawa 1986
- „ Dziecko i jego prawa „ prac. zbior. pod red. E. Czyż Warszawa 1992